Pudła produkowane z tektur falistych to jeden z podstawowych rodzajów opakowań transportowych. Tektury faliste to materiały opakowaniowe składające się z ułożonych na przemian i sklejonych ze sobą płaskich oraz pofalowanych warstw papieru. W zależności od liczby warstw tektury faliste podzielić można na: dwu- trzy-, cztero-, pięcio- i siedmiowarstwowe.
Tektura falista dwuwarstwowa to materiał składający się z jednej warstwy płaskiej i jednej pofalowanej, stosowany najczęściej na owinięcia oraz wkładki amortyzacyjne. Tektura falista trzywarstwowa to materiał składający się z dwóch warstw płaskich i jednej pofalowanej. Jest to obecnie najczęściej stosowany rodzaj tektur falistych, używanych do produkcji pudeł tekturowych.
Tektura falista pięciowarstwowa składa się z trzech warstw płaskich i dwóch pofalowanych. Produkuje się z niej najczęściej pudła przeznaczone do ładunków o dużym ciężarze lub pudła przeznaczone do użytkowania w trudnych warunkach, np. gdy przewidywane są duże narażenia mechaniczne lub klimatyczne.
Tektura falista 7-warstwowa składa się z czterech warstw płaskich i trzech pofalowanych. Wykonuje się z niej opakowania przeznaczone do bardzo ciężkich ładunków. Jest to materiał o dużej wytrzymałości, odporny na nacisk, przebicie lub wilgoć.
O własnościach i jakości tektur falistych decyduje wiele różnych czynników, takich jak kształt warstwy pofalowanej, wysokość fali, jakość zastosowanych do jej produkcji materiałów oraz jakość sklejenia warstw.
Stosunek długości papieru przed pofalowaniem „b” do długości warstwy pofalowanej „a” nosi nazwę współczynnika pofalowania Wf, co można wyrazić za pomocą wzoru:
b
Wf = ------
a
Wartość tego współczynnika zależy od wysokości fali. W tabeli podano dane dotyczące stosowanych rodzajów warstw pofalowanych tektur falistych.
Różne źródła podają nieco odmienne dane dotyczące różnych fal. Dane podane w tabeli to w większości przypadków dane znalezione w książce pt. „Technologia wytwarzania tektury falistej” [1].
Ostatnio zmniejsza się produkcja tektur z wysoką falą A.
Do produkcji opakowań transportowych stosowane są obecnie najczęściej tektury faliste z falą C lub B. Wzrasta zastosowanie do produkcji opakowań jednostkowych i zbiorczych tektur z tzw. mikrofalą, tj. z falą E lub F, a za granicą, także z falą N. Tektury z niską falą dobrze nadają się do nanoszenia na nich wielobarwnych nadruków i są odporne na narażenia mechaniczne. Wysokość fali wpływa na własności tektury falistej. Im fala wyższa, tym tektura ma lepsze własności amortyzacyjne, a wykonane z niej pudło większą sztywność, ale wraz ze wzrostem wysokości fali wzrasta też materiałochłonność tektury. Na przykład stosowana niegdyś powszechnie tektura z falą A (wysoka) ma dobre własności amortyzacyjne i zapewnia stosunkowo dużą sztywność konstrukcji pudła oraz odporność na nacisk przy piętrzeniu opakowań w stosy. Zaleca się stosowanie jej nadal, ale tylko w przypadkach pakowania wyrobów o dużej podatności na uszkodzenia mechaniczne, np. opakowań szklanych. Tektura z falą B (niską) wykazuje dużą odporność na zgniatanie warstwy pofalowanej i powinna być stosowana np. do pakowania wyrobów wielosztukowych o dużej masie, np. konserw w puszkach lub farb w pudełkach blaszanych, a także do produkcji pudeł o mniejszych wymiarach. Tektura z falą C ma własności pośrednie. Przy produkcji tektury pięcio- lub siedmiowarstwowej zaleca się stosowanie warstw pofalowanych o różnym kształcie (np. B lub C). Pudło należy wykonać tak, aby fala B znajdowała się przy zewnętrznej, a fala C przy wewnętrznej jego powierzchni.
Decydujący wpływ na jakość tektury falistej mają materiały zastosowane do jej produkcji, a więc papiery i kartony, z których wykonuje się warstwy płaskie i pofalowane oraz zastosowane kleje. Istotny wpływ ma też jakość sklejania warstw.
Materiałem, z którego wykonuje się warstwy płaskie tektur falistych są najczęściej papiery i kartony z celulozy siarczanowej. Papiery i kartony siarczynowe mają mniejszą niż siarczanowe wytrzymałość mechaniczną i gorszą odporność na działanie wysokich temperatur, ale dzięki jaśniejszej powierzchni lepiej nadają się do zadrukowywania. Ze względów estetyczno-reklamowych na warstwy płaskie zewnętrzne tektur falistych stosuje się też papiery i kartony bielone i powlekane. Gramatury warstw płaskich mieszczą się najczęściej w granicach od 100 do 350 g/m2.
Na warstwy płaskie środkowe tektur falistych pięciowarstwowych stosowane są często kartony makulaturowe o gramaturze w granicach od 100 do 250 g/m2.
Na warstwy pofalowane stosowane są głównie papiery o gramaturze w granicach od 100 do 180 g/m2.
Od własności poszczególnych warstw zależą własności wytrzymałościowe i amortyzacyjne tektur falistych. Od własności warstwy płaskiej zewnętrznej zależy też jakość nanoszonych na niej nadruków i związany z tym wygląd, a także walory promocyjno-reklamowe pudła.
Podstawą oceny jakości są na ogół następujące własności tektur falistych: n gramatura, n odporność na przepuklenie, n odporność na przebicie mechaniczne, n odporność na zgniatanie płaskie, n sztywność tektury oraz n absorbcja powierzchniowa wody.
Przeprowadzenie badań tych własności daje podstawę do wszechstronnej oceny badanych tektur, wymaga jednak posiadania laboratorium wyposażonego w specjalistyczną aparaturę. Narażenia mechaniczne, występujące podczas użytkowania pudeł i odporność tektury falistej na przepuklenie są zależne prawie wyłącznie od odporności na przepuklenie jej warstw płaskich.
Uproszczoną, orientacyjną miarą jakości produkowanych tektur falistych może być stosunek wartości ich odporności na przepuklenie bezwzględne do gramatury. Zależność tę wyrazić można za pomocą wzoru:
P
W = ---------
G
w którym: W – umowny wskaźnik jakości tektury falistej.
P – odporność na przepuklenie bezwzględne, kPa
G – gramatura tektury, g/m2.
W analizowanym przypadku wartości wskaźnika W = G/P wahają się w granicach od 1,08 do 3,28 dla tektur falistych trzywarstwowych oraz od 1,06 do 2,92 dla tektur falistych pięciowarstwowych. Świadczy to o bardzo dużym zróżnicowaniu jakości badanych tektur. Wydaje się, że wartość wskaźnika dla tektur falistych zadowalającej jakości powinna być nie mniejsza niż 2 (W>2). Oczywiście im wartość wskaźnika jest większa, tym lepsza jest badana tektura. Jakość produkowanych tektur ma istotne znaczenie ekologiczne, ponieważ umożliwia zastąpienie tektur o większej gramaturze i materiałochłonności tekturami mniej materiałochłonnymi, ale o podwyższonych własnościach wytrzymałościowych.
Literatura
[1] Drzewińska E., Czechowski J., Stanisławska A.: Technologia wytwarzania tektury falistej. Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, 2005 r.
