Projekt wprowadzenia jednolitych opakowań wyrobów tytoniowych (tzw. plain packaging) w Irlandii i Wielkiej Brytanii otwiera temat przyszłości tego typu regulacji w całej Unii Europejskiej. Można przypuszczać, że ich wprowadzenie już teraz w kilku krajach spowoduje, że przy kolejnej rewizji dyrektywy tytoniowej „plain packaging” zostanie nałożony na wszystkie kraje UE. Zdaniem Business Centre Club tak drastyczna standaryzacja opakowań wyrobów tytoniowych byłaby niebezpiecznym precedensem, gdyż poważnie ograniczałaby zdolność konsumentów do dokonywania wyboru produktów oraz stanowiłaby zachętę do stwarzania w przyszłości podobnych ograniczeń dla wyrobów z innych sektorów takich jak alkohole czy słodycze.
BCC złożył wniosek do komisarz Elżbiety Bieńkowskiej oraz wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej Fransa Timmermansa o uwzględnienie zastrzeżeń państw europejskich zawartych w opiniach na temat projektów przepisów w sprawie jednolitych opakowań wyrobów tytoniowych w Irlandii i Wielkiej Brytanii. Jednolite opakowania oznaczają zakaz używania znaków towarowych (logotypów) marek wyrobów tytoniowych oraz ustalony z góry kolor tła. Nazwa marki na opakowaniu mogłaby pojawiać się wyłącznie w przewidziany przez prawo sposób (określony kolor i rozmiar czcionki). Polska oraz dziewięć innych krajów (Bułgaria, Czechy, Grecja, Hiszpania, Portugalia, Rumunia, Słowacja Węgry, Włochy) formalnie wyraziły zastrzeżenia do irlandzkiej propozycji, ponieważ ujednolicone opakowania zakłócą zasadę swobodnego przepływu produktów na rynku wewnętrznym.
BCC stoi na stanowisku, że rządy, które rozważają wprowadzenie jednolitych opakowań, ryzykują naruszeniem całego szeregu regulacji wynikających z prawa własności intelektualnej, handlu międzynarodowego oraz prawa Unii Europejskiej, m.in. prawa ochrony własności intelektualnej (w szczególności prawa ochrony znaków towarowych) oraz zasad Światowej Organizacji Handlu (WTO) dotyczących technicznych barier w handlu.
Zielone światło dla fałszerzy?
Udostępnienie wszystkich wyrobów tytoniowych w takim samym, łatwym do podrobienia opakowaniu mogłoby doprowadzić do rozwoju czarnego rynku, podważając tym samym ogromną, wspólną pracę wykonywaną przez przemysł tytoniowy i władze celne na całym świecie w celu zwalczania nielegalnego handlu. Traktat UE wymaga wypłat odszkodowania właścicielowi znaków handlowych, jeśli jego prawa do używania znaków są naruszone. Opakowania tytoniu nigdy nie zostały zidentyfikowane jako powód, dla którego osoby niepełnoletnie zaczynają palić albo dorośli postanawiają palić nadal.
BCC wyraża zaniepokojenie projektem wprowadzenia jednolitych opakowań w Irlandii i Wielkiej Brytanii, gdyż może on doprowadzić do intensyfikacji działań przestępczych i palenia papierosów nielegalnie sprzedawanych.
Wbrew regulacjom
Jak wskazuje BCC, wprowadzenie „plain packaging” naruszy szereg obowiązujących regulacji i spowoduje wiele zagrożeń:
n osłabi możliwość eksportu poza UE – wyeliminowanie znaków towarowych z opakowań wyrobów tytoniowych pozbawi te produkty znaków charakterystycznych, odróżniających je od innych produktów z tej samej kategorii i w związku z tym znacznie utrudni wchodzenie producentów na nowe rynki;
n naruszy zasadę wolnej i uczciwej konkurencji w Unii Europejskiej, gdyż producenci wyrobów tytoniowych działając i tak w trudnym otoczeniu biznesowym będą mogli walczyć o rynek wyłącznie za pomocą konkurencyjnej ceny, co sprawi, że na przegranej pozycji pozostaną mniejsze firmy, które nie będą w stanie konkurować z dużymi przedsiębiorstwa-
mi posiadającymi znaczne zasoby finansowe. Zdaniem BCC skutkiem będzie likwidacja wielu miejsc pracy;
n naruszy poziom ochrony prawnej znaków towarowych w UE i może w przyszłości narazić na ryzyko pozbawienia własności intelektualnej również inne przedsiębiorstwa i sektory;
n narazi UE na ewentualne spory prawne ze Światową Organizacją Handlu (WTO), gdyż zgodnie z dyrektywą tytoniową kraje członkowskie mogą wprowadzać bardziej zaostrzone wymagania dotyczące opakowań, jeśli są one zgodne z Traktatem UE i zobowiązaniami wobec WTO. Ujednolicone opakowania nie spełniają tych warunków, ponieważ naruszają prawo ochrony własności intelektualnej (w szczególności prawo ochrony znaków towarowych) i zasady WTO dotyczące technicznych barier w handlu.
Według BCC propozycje przedstawione przez rządy Irlandii i Wielkiej Brytanii dotyczące jednolitych opakowań wyrobów tytoniowych są ponadto:
n niezgodne z prawem do wolnego przepływu towarów w Unii Europejskiej, przewidzianym w art. 34. Traktatu UE;
n sprzeczne z art. 17. Karty Praw Podstawowych, który stanowi, że pozbawienie praw intelektualnych właściciela znaku towarowego do możliwości wykorzystania jego własności intelektualnej do zamierzonych celów (takich jak odróżnienie od innych produktów, komunikowanie jakości i pochodzenia produktu), nawet w interesie publicznym i usankcjonowane przez prawo jest podstawą do rekompensaty pieniężnej;
n niezgodne z ustaleniami Konwencji Paryskiej o ochronie własności przemysłowej i rozporządzeniem Rady WE nr 207/2009 z 26.02.2009 r. w sprawie wspólnotowego znaku towarowego;
n rozwiązaniem niezgodnym z konstytucjami wielu państw członkowskich, w tym m.in. Polski.
W związku z przedstawionymi argumentami Business Centre Club złożył wniosek do Elżbiety Bieńkowskiej, komisarz ds. rynku wewnętrznego, przemysłu, przedsiębiorczości, małych i średnich przedsiębiorstw oraz Fransa Timmermansa, wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej, o uwzględnienie zastrzeżeń państw europejskich zawartych w opiniach na temat projektów przepisów w sprawie jednolitych opakowań wyrobów tytoniowych w Irlandii i Wielkiej Brytanii.
Zdaniem BCC, Komisja Europejska, a w szczególności komisarz ds. rynku wewnętrznego, przemysłu, przedsiębiorczości oraz małych i średnich przedsiębiorstw powinni aktywnie uczestniczyć w wyrażeniu odpowiedzi KE dla rządów Irlandii i Wielkiej Brytanii dotyczącej projektów wprowadzenia jednolitych opakowań wyrobów tytoniowych. Niezajęcie stanowiska przez Komisję Europejską w tej kwestii byłoby negatywnym sygnałem dla 11 krajów, które wyraziły swoje poważne zastrzeżenia.
Wprowadzenie powyższej regulacji nie byłoby bez znaczenia również dla branży opakowaniowej – jednolite tło, brak uszlachetnień to znaczące uproszczenie procesu produkcyjnego opakowań wyrobów tytoniowych, pod kątem którego wiele firm poczyniło znaczące inwestycje.
Opracowanie: AN
