Ze względu na kształt, wiadra metalowe dzieli się na cylindryczne i stożkowe. Wiadra cylindryczne stosowane są najczęściej do pakowania produktów spożywczych, a do farb i lakierów stosowane są najczęściej wiadra stożkowe. Wiadra metalowe uży-wane do pakowania materiałów niebez-piecznych spełniać powinny wymagania określone w międzynarodowych przepisach. Wymagania te dotyczą głównie szczelności opakowań i ich odporności na narażenia mechaniczne. Duże znaczenie ma sposób połączenia dna wiadra z pobocznicą.
Jakość wiader metalowych zależy od rodzaju i grubości blachy, z której zostały wykonane. Produkowane obecnie wiadra metalowe zasługują na ogół na pozytywną ocenę. Są to opakowania nadające się najczęściej do wielokrotnego użycia i recyklingu.
Wiadra metalowe to opakowania transportowe wykonane z blachy stalowej najczęściej ocynowanej o grubości od 0,28 do 0,38 mm. Mają one na ogół pojemność w granicach od 2 do 20 dm3. Ze względu na kształt wiadra te dzieli się na cylindryczne i stożkowe. Ze względu na sposób zamknięcia wyróżnić można:
n wiadra cylindryczne z wiekiem zdejmowanym wciskanym do pierścienia,
n wiadra cylindryczne z wiekiem zdejmowanym wciskanym w pobocznicę,
n wiadra stożkowe z wiekiem nakładanym z obrzeżem koronowym,
n wiadra stożkowe z wiekiem nakładanym, mocowanym pierścieniem z zaciskiem dźwigniowym oraz
n wiadra z wiekiem stałym, z otworem nalewowym zamykanym nakrętką lub korkiem.
W zależności od zastosowanych powłok lakierowych i nadruków wyróżnia się:
n wiadra nie lakierowane wewnątrz i na zewnątrz, bez nadruku,
n wiadra nie lakierowane wewnątrz i na zewnątrz z nadrukiem,
n wiadra nie lakierowane wewnątrz, lakierowane na zewnątrz bez nadruku.
n wiadra nie lakierowane wewnątrz, lakierowane na zewnątrz z nadrukiem,
n wiadra lakierowane wewnątrz i na zewnątrz z nadrukiem,
n wiadra lakierowane wewnątrz i na zewnątrz bez nadruku.
Wiadra cylindryczne stosowane są najczęściej do pakowania produktów spożywczych. Do produktów niespożywczych, głównie do farb i lakierów stosuje się przede wszystkim wiadra stożkowe. Dzięki zbieżności pobocznicy wiadra te przed napełnieniem wkładać można jedno w drugie, co wpływa na obniżenie kosztów transportu, a także na zmniejszenie związanych z tym transportem obciążeń środowiska.
W przypadku mniejszych wiader przeznaczonych do pakowania towarów nie niebezpiecznych grubość blachy można czasem obniżyć nawet do 0,22 mm. Wymaga to jednak przeprowadzenia kontrolnych badań laboratoryjnych.
Przy doborze materiału brać należy pod uwagę nie tylko grubość blachy, ale także jej własności, takie jak twardość i stopień pokrycia (grubość powłoki cynowej).
Wiadra metalowe stosowane do pakowania materiałów niebezpiecznych spełniać muszą, podobnie jak inne opakowania, wymagania określone w międzynarodowych przepisach. Wymagania te dotyczą głównie szczelności i odporności opakowań na narażenia mechaniczne. Zwiększenie sztywności konstrukcji wiader uzyskać można przez przetłoczenie dna oraz przez wykonanie na pobocznicy rowków usztywniających. Duże znaczenie ma sposób połączenia dna wiadra z pobocznicą.
Wiadra o większych pojemnościach zamykane są najczęściej za pomocą nakładanych wiek z obrzeżem koronowym. Zamknięcie to jest szczelne i odporne na uszkodzenia mechaniczne, ale sprawia czasem kłopoty przy otwieraniu opakowań. Jest to zamknięcie jednorazowego użycia i nie nadaje się do zamykania wiader, jeżeli przewiduje się kilkakrotne ich otwieranie i zamykanie. W takich przypadkach należy stosować zamknięcie pierścieniem z zaciskiem dźwigowym. Wiadra o mniejszych pojemnościach zamykane są często za pomocą wieczek wciskanych do pobocznicy. Zamknięcie to jest szczelne i zapewnia właściwą ochronę zapakowanych produktów, ale dosyć trudno się otwiera i wymaga przy otwieraniu posługiwania się metalowym narzędziem, np. śrubokrętem, a podczas otwierania ulega czasem zdeformowaniu i nie nadaje się do powtórnego stosowania. Ponieważ wiadra metalowe o mniejszej pojemności stosowane są często do pakowania wyrobów przewidzianych do sprzedaży detalicznej, w wielu przypadkach powinny się one nadawać do kilkakrotnego otwierania i zamykania. Celowe jest w związku z tym stosowanie odpowiednich zamknięć. Rodzaj i jakość zamknięcia ma duże znaczenie, ponieważ zabezpiecza zapakowane wyroby przed wydostaniem się na zewnątrz.
W przypadku wiader przeznaczonych do pakowania produktów wodorozcieńczalnych, kwaśnych lub powodujących korozję blachy, duże znaczenie ma zastosowanie wewnętrznych powłok lakierowych. Celowe jest też zabezpieczenie przed korozją zewnętrznych powierzchni i wiek wiader.
Jakość wiader metalowych zależy od rodzaju i grubości blachy, z której zostały wykonane. Dobierając grubość i rodzaj blachy należy brać pod uwagę, że podczas łączenia dna z pobocznicą wiadra następuje odkształcenie blachy. Dobór blachy decyduje o wytrzymałości i szczelności złącza. Bardzo istotny jest też dobór właściwych lakierów i mas uszczelniających, których rodzaj zależeć powinien od przewidywanego sposobu użytkowania wiadra. Stosować należy lakiery nie utrudniające ponownego przetwórstwa wiader po ich zużyciu i nie zawierające metali ciężkich.
Produkowane obecnie wiadra metalowe zasługują na ogół na pozytywną ocenę. Są lekkie i mają często atrakcyjny wygląd. Wady dotyczące niektórych z nich to najczęściej niedostateczna szczelność i odporność na ciśnienie wewnętrzne wodne, a czasem także zbyt mała odporność na narażenia mechaniczne, np. na uderzenia przy swobodnym spadku. Zdarzającą się też niekiedy wadą jest zbyt słabe zamocowanie uchwytów oraz zamknięcie nie przystosowane do wielokrotnego otwierania. Wiadra metalowe nadają się dobrze do ponownego przetwórstwa, jeżeli nie są szkodliwie zanieczyszczone pozostałością zapakowanych w nie poprzednio produktów.
Przy ocenie jakości wiader metalowych oraz opracowaniu projektu ich modernizacji należy brać pod uwagę:
n dostosowanie konstrukcji, w tym głównie sposobów zamknięcia wiader do przewidywanych warunków ich użytkowania,
n odporność na występujące podczas transportu narażenia mechaniczne,
n rodzaj i jakość blachy, z której wyprodukowano wiadra, wygląd opakowań i ich walory reklamowe,
n przydatność po zużyciu do ponownego przetwórstwa.
W celu sprawdzenia odporności mechanicznej metalowych wiader oraz stopnia, w jakim zabezpieczają one zapakowane produkty przeprowadzić należy badania laboratoryjne. Badania te odtwarzają w pewnym stopniu narażenia mechaniczne występujące podczas transportu lub przeładunków. W celu zbadania odporności mechanicznej i własności użytkowej wiader wykonać należy badania dotyczące:
n odporności na uderzenia przy swobodnym spadku,
n odporności na nacisk statyczny,
n szczelności oraz odporności na ciśnienie wewnętrzne wodne.
Badaniom poddaje się wiadra wypełnione stosownym produktem, ale w przypadkach, gdy pakowane produkty są towarem niebezpiecznym wypełnia się wiadra bezpiecznym towarem zastępczym, mającym masę, kształt i własności zbliżone do pakowanych produktów. Wyniki badań są pozytywne, jeżeli badane wiadra nie uległy podczas badań uszkodzeniu.
Wiadra metalowe nadają się najczęściej do wielokrotnego użycia i do recyklingu. Są to opakowania transportowe zasługujące na ogół na ocenę pozytywną.
Stefan Jakowski
Cobro – instytut badawczy Opakowań, warszawa
