STRESZCZENIE: Zaprezentowano historię i możliwości zastosowania tradycyjnej metody suszenia promieniami UV oraz nowoczesnego utrwalania lampami LED UV. Główna uwaga wykorzystania wspomnianych technologii skupiona jest na przemyśle poligraficznym. Dokonano dokładnej charakterystyki technologii LED UV. Zaprezentowane zostały najważniejsze zalety LED UV w stosunku do konwencjonalnej metody UV. Omówiono również przewagę, jaką dysponuje nowatorska technologia LED UV nad UV w przemyśle poligraficznym. Przeprowadzona została także analiza porównawcza wspomnianych technologii suszenia.
ABSTRACT: The article presents the history and the possibilities of application of a traditional method of UV curing as well as modern technology by means of LED UV light. The main focus of the paper is on the use of the two curing technologies in the printing industry. The article describes in detail LED UV technology. It presents the main benefits of LED UV compared to the conventional UV method. The article also discusses the advantages of innovative LED UV technology over UV in the printing industry. In addition, the paper provides a comparative analysis of the two curing technologies.
Wstęp
Procesy utwardzania wykorzystujące promieniowanie ultrafioletowe UV zostały wprowadzone do przemysłu w latach 60. XX w. Od wielu lat jest to jedna z najczęściej stosowanych metod, mających na celu utwardzenie farb, lakierów, klejów oraz innego rodzaju powłok zawierających związki chemiczne czułe na promieniowanie UV, zwane fotoinicjatorami. Ich wystawienie na działanie promieni UV inicjuje gwałtowną reakcję katalityczną w powłoce, przekształca z formy płynnej w stałą umiejscawiając wiązania polimerowe. W tym procesie rozpuszczalnik nie jest wymagany; produkt jest utwardzany, a nie suszony, w konsekwencji czego nie ma strat w objętości. Na całym świecie ludzie mają do czynienia z produktami drukowanymi lub lakierowanymi w technologii UV. Patrząc od strony jakości wydruku, farby i powłoki UV odznaczają się doskonałą odpornością na działanie chemiczne, temperaturowe oraz na ścieranie. Wysoka zawartość substancji stałych zapewnia większą spójność i lepsze krycie, wysoki połysk oraz przyleganie do podłoża. W przypadku farb fleksograficznych osiągane są ostrzejsze struktury punktu rastrowego, co razem składa się na osiągnięcie wysokiej jakości finalnego druku. W branży poligraficznej systemy UV zostały opracowane tak, iż mogą być zainstalowane na wszystkich maszynach poligraficznych. Metoda stosowana jest często w przemyśle poligraficznym, ale również w motoryzacji oraz nawet robotyce.
Konwencjonalna technologia UV
Tradycyjne utwardzanie promieniami UV wykorzystuje lampy łukowe rtęciowe do wytworzenia światła ultrafioletowego, które powoduje, że farby, atramenty, kleje i powłoki charakterystyczne dla tego procesu przechodzą reakcję chemiczną (zwaną polimeryzacją), która przekształca je z cieczy w ciało stałe pod wpływem promieniowania UV. W technologii UV wykorzystywane są, zgodnie ze swoją nazwą, promienie ultrafioletowe o długości sięgającej od 100 do 400 nm. To właśnie one umożliwiają wysuszenie oraz utwardzenie powłoki w sposób, który zapewni jej większą odporność na uszkodzenia mechaniczne, a także na niekorzystne warunki atmosferyczne – w tym między innymi niskie i wysokie temperatury, śnieg oraz deszcz. Ultrafioletowe reaktywowanie nanoszonych farb drukarskich i powłok wymaga wysokiego natężenia źródła światła nadfioletowego w celu zainicjowania reakcji chemicznej. Światło ultrafioletowe stanowi niewielką część widma elektromagnetycznego w zakresie od fal radiowych do promieni gamma.
Długość fal ultrafioletowych najodpowiedniejszych do utwardzania farb, lakierów i innych powłok poligraficznych leży między 200 a 400 nanometrów (1 nm – 1-9 m).
Wykres (rys. 1.) pokazuje, jak długość fal ultrafioletowych pasuje do widma elektromagnetycznego.
Promieniowanie ultrafioletowe – UV jest promieniowaniem elektromagnetycznym o długości fali krótszej niż promieniowanie widzialne i dłuższej niż promieniowanie rentgenowskie. Zakres promieniowania ultrafioletowego, jak i jego podziały, mają często zakres umowny. Dlatego najczęściej stosuje się podział ze względu na skutki działania ultrafioletu na organizm ludzki. Rozróżniamy więc:
– UVA – utwardzanie cienkich powłok,
– UVB – ogólne utwardzanie powierzchni,
– UVC – utwardzanie powierzchni dotykowe,
– UVV – utwardzanie cienkich powłok.
Rtęciowa lampa łukowa jest skonstruowana z kwarcowej rurki wypełnionej gazem inicjującym oraz niewielką ilością rtęci i zakończonej elektrodami. Kiedy pojawi się odpowiednie napięcie między elektrodami, dochodzi do jonizacji gazu inicjującego i wzrostu temperatury w lampie. Nagrzany gaz powoduje parowanie rtęci, która zaczyna emitować promieniowanie w zakresie UV.
Tradycyjne lampy UV wytwarzają energię UV, wytwarzając łuk elektryczny wewnątrz zjonizowanej komory gazowej (zazwyczaj rtęciowej) w celu wzbudzenia atomów, które następnie ulegają rozkładowi, emitując fotony. Emitowane fotony pokrywają szeroki zakres widma elektromagnetycznego, w tym niektóre podczerwień, a nawet światło widzialne. Tylko około 20% jest zazwyczaj przydatne do utwardzania promieniami UV.
Podczas badania profilu natężenia promieniowania na podłożu można zauważyć, że natężenie napromienienia zmniejsza się znacznie na końcach lampy, jak pokazano na rys. 4. Strefa ta nie jest używana do utwardzania promieniowaniem UV. W celu uzyskania utwardzania na krawędziach moc lampy musiałaby wzrosnąć, a energia byłaby zmarnowana.
Punkt A znajduje się na końcu lampy, a punkt B znajduje się w środkowej jej części. Punkt B otrzymuje promieniowanie UV z wielu kierunków, podczas gdy punkt A – tylko z jednego ogólnego kierunku. Powyżej 20 mm od elektrody profil napromienienia ulega zrównaniu i jest to spójne rozwiązanie ekonomiczne. Jednakże wraz z wiekiem lampy słabną, końce zaczynają ciemnieć, a wydajność jest tracona w tym rejonie. Doświadczenie dyktuje, że najlepszą równowagę między oszczędnością energii i długowiecznością lampy można osiągnąć, gdy długość łuku lampy jest o 50 mm większa niż wymagana szerokość wydruku.
Większość obecnie stosowanych farb i lakierów jest utwardzanych poprzez ekspozycję na promieniowanie w rejonach 254 nm i 365 nm. Odpowiada to naturalnemu promieniowaniu lampy rtęciowej (widmo przedstawiono na rys. 7). Niektóre nowe powłoki i specjalne aplikacje wymagają innych długości fal takich jak 385 nm i 417 nm. Te i inne żądane spektra mogą być uzyskiwane przez dodanie halogenków.
Farby, tusze i powłoki UV nie wysychają aż do momentu utwardzenia, w związku z tym nie ma konieczności czyszczenia maszyny po skończeniu zmiany czy w czasie przerw w druku. Brak wyschniętych zanieczyszczeń oraz zapchanych komórek na wałkach rastrowych skraca i upraszcza czas czyszczenia maszyny. W rezultacie maszyna drukująca będzie efektywniej wykorzystywana, a zużycie farby mniejsze. Skrócenie czasu utwardzania umożliwia dużą prędkość produkcji oraz natychmiastowe przetwarzanie produktu.
Również dzięki temu, że głowica lampowa UV skupia wiązkę promieniowania na powierzchni podłoża, tam, gdzie jest ono potrzebne, efektywność energetyczna jest wysoka. Konwencjonalne, energochłonne suszarki nie są już potrzebne. Wraz z obniżeniem wytwarzanego ciepła można przetwarzać więcej materiałów wrażliwych na wysoką temperaturę. Często ważnym czynnikiem jest ograniczona przestrzeń produkcyjna. Suszarki UV są na ogół dużo bardziej zwarte w stosunku do typowych urządzeń. Korzyści płynące z wykorzystania systemów UV obejmują również operatorów. Systemy te zapewniają lepsze, bezpieczniejsze i zdrowsze środowisko pracy. Typowe preparaty UV nie zawierają rozpuszczalników oraz lotnych związków organicznych (VOC), co eliminuje zagrożenie dla zdrowia związane z ich wdychaniem. Wraz z ograniczeniem częstotliwości czyszczenia maszyny i efektywniejszym wykorzystaniem farb korzysta na tym środowisko naturalne, a druk staje się przyjemniejszy i prostszy.
Łukowe lampy rtęciowe są powszechnie stosowane jako rozwiązania utwardzania promieniami UV. Działają z powodzeniem na rynku przemysłowym od dłuższego czasu, więc ich użytkownicy są doskonale zaznajomieni z ich działaniem i funkcjonalnością. Niestety mają też swoje wady. Lampy te zawierają małe ilości rtęci, która ma długotrwały wpływ na środowisko i w związku z tym podlega coraz większemu monitorowaniu. W przypadku ich rozbicia należy zastosować szczególną ostrożność w procesie utylizacji. Niedawne rozporządzenie Unii Europejskiej w sprawie ograniczeń stosowania substancji niebezpiecznych II (RoHS II) zakazuje stosowania metali ciężkich, w tym ołowiu, rtęci i kadmu. Kolejnym mankamentem w czasie ich eksploatacji jest fakt emitowania przez nie ozonu w czasie promieniowania fal UV poniżej 280 nm. W celu usunięcia tego gazu z hali produkcyjnej wymagane są specjalistyczne zewnętrzne układy wydechowe. Ponadto tradycyjne lampy UV będąc w stanie czuwania między kolejnymi cyklami produkcji muszą pozostać powyżej minimalnej intensywności światła, zużywając energię. Spadek poniżej tej wartości powoduje konieczność ich ostudzenia i ponownego uruchomienia w celu uzyskania ich pełnej mocy produkcyjnej. Jest to zjawisko czasochłonne i zużywa dużo energii. W procesie utwardzania drukowania wytwarzana jest duża ilość ciepła, które może zniekształcać podłoża drukowe. W związku z tym stosowane są filtry do usuwania energii podczerwieni czy też systemy chłodzenia wodą i powietrzem. Są one w stanie usunąć tylko około 50% ciepła generowanego w procesie utwardzania zadrukowywanych materiałów. Gabaryty systemów chłodzących czynią rozwiązania tradycyjnych lamp UV nieporęcznymi, ograniczając możliwości ich lokowania. Są one również bardzo nieefektywne, wykorzystując zwykle mniej niż 20% wytworzonej energii.
Żarniki tych lamp ulegają ciągłemu rozkładowi przez cały znamionowy okres użytkowania, który waha się w granicach 1000 godzin. Oznacza to, że siła utwardzania promieniami UV może być kłopotliwą zmienną podczas cyklu produkcyjnego.
Tradycyjna technologia utrwalania druku promieniami UV znalazła szerokie zastosowanie w różnych procesach drukowania: offsetowego arkuszowego, offsetowego rotacyjnego, fleksograficznego wąsko- i szerokowstęgowego, na metalu i w druku gazet.
Technologia UV LED
Przemysł poligraficzny rozwija się i ewoluuje konsekwentnie każdego dnia. Od początku tego tysiąclecia oprócz konwencjonalnych lamp UV do utwardzania UV zastosowano diody LED, które emitują promieniowanie elektromagnetyczne z zakresu ultrafioletu. Diody LED UV wykorzystują połączenia półprzewodnikowe, które przekształcają prąd bezpośrednio w światło. Jeśli energia elektryczna przepływa przez diody LED do przodu, emituje energię w postaci promieniowania widzialnego, promieniowania podczerwonego lub nawet ultrafioletowego. Systemy UV LED działają w zakresie długości fal świetlnych UVA od 365 do 405 nm. Doświadczenie wykazało, że przy suszeniu UV dioda LED działa najlepiej w zakresie długości fali 385 nm.
Podstawową zasadą działania tych urządzeń jest zjawisko elektroluminescencji. Jeśli do materiałów półprzewodnikowych dostarczony jest prąd elektryczny, elektrony przechodzą z wyższego poziomu energetycznego na niższy w postaci fotonów (światła). Energia światła zależy od materiału półprzewodnika oraz odległości pomiędzy jego warstwami (określona długość fali światła) – krótka (światło niebieskie) lub dłuższa – promieniowanie UV.
Diody LED UV wytwarzają promieniowanie elektromagnetyczne w bardzo wąskim zakresie długości fal, niemal monochromatyczne, o szerokości widma 10-30 nanometrów (zazwyczaj kilkanaście). Jest to zasadnicza różnica w stosunku do standardowych suszarek UV emitujących promieniowanie o długości fali od 200 do 380 nanometrów. Moc standardowych i domieszkowanych systemów UV wynosi od 140 do 240 W/cm.
Współczesne systemy
suszarek LED UV oferują moc od 14 do 25 W/cm2. Te niezwykle istotne parametry stanowiły duże wyzwanie dla stworzenia dobrze funkcjonującej technologii, będącej połączeniem wysokiej jakości farb oraz maszyn drukujących, w których zainstalowane są suszarki. W technologii LED UV wykorzystywane są farby, lakiery i kleje zawierające fotoinicjatory czułe na promieniowanie LED. Można je utwardzić w ułamku sekundy, ale zawsze muszą być one dopasowane do podłoża. Konieczne było znalezienie odpowiednio reaktywnych komponentów, które reagują pod wpływem działania promieniowania elektromagnetycznego o wąskim zakresie długości fali oraz bardzo niskiej mocy w celu zapewnienia odpowiedniego stopnia utrwalenia farb nawet przy dużych prędkościach drukowania. W zależności od procesu produkcyjnego, przy stosowaniu technologii LED czasami należy używać dodatkowych środków chemicznych. Lampy i widma wyjściowe LED UV dostępne są w różnych rozmiarach, mocach i długościach fal.
Diody LED są monochromatyczne. Ich wyjścia obejmują co najwyżej 40 nm widma przy 365, 385 lub 395 nm. Zdarzają się też inne diody LED UV o specjalnych zakresach wyjściowych: 350, 405, 210, 250, 275 lub 290 nm. Są one przeznaczone do zastosowań specjalistycznych, np. takich jak oczyszczanie wody.
Im krótsza długość fali, tym mniejsza moc urządzenia. Proces utwardzania diodami LED zachodzi w procesie polimeryzacji, w którym cząsteczki monomeru reagują ze sobą tworząc sieci 3D, tzw. łańcuchy polimerowe.
W związku z tym, że obecnie znaczna część materiałów drukowych obecnych na rynku poligraficznym opiera się głównie na fotoinicjatorach dostrojonych do źródeł szerokopasmowych tradycyjnego promieniowania UV, należy je przeformułować tak, aby reagowały w bardziej intensywnym paśmie wyjściowym LED. Bez wątpienia stanowi to wyzwanie, ale daje także pozytywny aspekt eliminacji komponentów podczerwieni i UVC. W rezultacie, w porównaniu do konwencjonalnego utwardzania, występuje mniejsze przenikanie ciepła do podłoża (brak promieniowania podczerwonego) i brak szkodliwych promieni UVC oraz powodowanego przez nie występowania ozonu. W związku z tym możliwy jest zadruk trudnych, delikatnych i cienkich podłoży w procesach, gdzie musi być kontrolowana temperatura. Możliwe jest szybkie drukowanie z użyciem grubych, silnie pigmentowanych farb drukarskich. Promienie ultrafioletowe LED o wysokim natężeniu promieniowania lepiej też penetrują grube warstwy farby, co pozwala na skuteczniejsze utwardzanie z lepszą przyczepnością, zapewniając również wysokie prędkości w przypadku powłok jedwabistych i nieprzezroczystych powłok białych. Podczas laminowania diody LED UV przenikają przez górną warstwę folii z minimalną absorpcją, dzięki czemu są bardziej wydajne niż tradycyjne lampy.
Lampy LED UV mogą być używane zaraz po włączeniu. Emitują bardzo mało ciepła, co oznacza, że mogą być umieszczone bardzo blisko suszonego podłoża, to jest w odległości od 10 do 20 mm. Kompaktowe systemy mają wyjątkowo długą żywotność. Każdą diodę LED można również kontrolować indywidualnie i włączać tylko w wymaganych przez proces suszenia obszarach. Ze względu na jednorodność i długoterminową spójność technolodzy mogą rozwijać bezpieczniejsze, stabilne i niezawodne procesy. Diody LED wystarczają na ponad 20 000 godzin pracy, przy minimalnym spadku mocy przez cały okres eksploatacji urządzenia do utwardzania. Użytkownicy mogą zaoszczędzić ponad 70% na rachunkach za energię elektryczną, której koszty stale rosną. Technologia UV LED przyczynia się do bezpieczeństwa pracy, ponieważ nie generuje niebezpiecznego promieniowania UV-C, nadmiernego ciepła i hałasu. Światło o długości fali UV-A nie jest szkodliwe dla oczu.
Reasumując można stwierdzić, że utwardzanie oparte na diodach LED staje się coraz bardziej powszechne i akceptowalne w przemysłowych zastosowaniach. Technologia LED UV umożliwia osiągnięcie trwałych rezultatów o przedłużonej żywotności w zadziwiająco krótkim czasie. Jest bardziej energooszczędna i przyjazna dla środowiska w stosunku do tradycyjnej technologii UV i okazuje się najlepszym rozwiązaniem dla branży poligraficznej zwiększając jej przepustowość i elastyczność.
Przegląd cech systemu LED UV
Poprawa produktywności
Szybsze utwardzanie LED oznacza, że maszyna może pracować z większą prędkością. Ustanawia nowy standard szybkości druku fleksograficznego na papierze i folii. Modernizacja jest szybka i bezproblemowa. Kompaktowa budowa systemu z łatwością pasuje do większości maszyn fleksograficznych.
– Większa szybkość produkcji maszyny – technologia UV LED pozwala na zwiększenie prędkości maszyny o 30-50% w porównaniu z konwencjonalnym systemem UV. Przykładowo prędkość maszyny drukującej wzrasta z 70-100 m/min przy konwencjonalnym utrwalaniu UV do 120-170 m/min przy utrwalaniu lampami UV LED.
– Zmniejszenie przestojów z powodu konserwacji – pracujące w niskiej temperaturze urządzenie LED w połączeniu ze zwiększoną ilością promieniowania UV może wykorzystywać do chłodzenia wodę destylowaną o temperaturze pokojowej, co eliminuje problemy związane z kondensacją pary wodnej i zwiększa niezawodność systemu obiegu wody.
Dzięki niezawodności systemu LED, którego lampy są zazwyczaj 20-krotnie trwalsze niż rtęciowe lampy UV, awarie i długie opóźnienia w produkcji są rzadkością. Wymagane są jedynie proste cotygodniowe kontrole sprawdzające czystość soczewek.
System UV LED uruchamia się natychmiast, co oznacza, że urządzenie nie musi się „nagrzewać” ani „ochładzać”, pozwalając zaoszczędzić do 30 minut dziennie w przypadku każdej maszyny.
– Szybszy czas przygotowania do pracy – krótsze czasy przygotowania do druku, potencjalnie od 1 do 2 godzin na maszynę dziennie, są możliwe dzięki temu, że nie występują zniekształcenia materiału spowodowane wysoką temperaturą, co oznacza, że przygotowanie do druku może się odbywać z minimalną prędkością. Poprawiono również stabilność podłoży, co pozwala lepiej kontrolować szybkość produkcji.
Oszczędność energii, materiałów, pracy i redukcja odpadów w technologii LED UV
– Oszczędzanie siły roboczej – modułowa budowa systemów LED UV pozwala na wymianę pojedynczych elementów, a nie całego urządzenia.
Prostsza konserwacja zmniejsza koszty części zamiennych. Można znacznie ograniczyć nakład pracy, ponieważ poprawa wydajności i jakości oznacza, że poświęca się mniej czasu na zarządzanie produkcją. Dodatkowo bardziej niezawodny system zmniejsza konieczność konserwacji.
– Redukcja zużycia energii nawet do 90% – systemy utrwalania promieniowaniem LED UV potrafią obniżyć znacząco zużycie energii, co pozwala zmniejszyć koszty procesu drukowania.
– Znaczne oszczędzanie materiałów, mniej odpadów – łatwiejsze pasowanie kolorów na maszynie oznacza produkowanie mniejszej ilości odpadów. Przygotowywanie wydruków przy niższych prędkościach i lepsza kontrola przy prędkości dla produkcji oznaczają mniejsze zużycie podłoży i farby. Oszczędność około 60% materiałów w czasie narządu nowej pracy.
Znaczące korzyści dla środowiska w technologii LED UV
System utwardzania LED pracuje w niskiej temperaturze i ma znacznie mniejszy wpływ na środowisko naturalne dzięki znacznym oszczędnościom energii i materiałów. Poprawia także środowisko pracy operatora maszyny. Można zatem przedstawiać swoim klientom i właścicielom marek duże korzyści dla środowiska, jakie daje system LED, wyróżniając go w ten sposób na tle konkurencji.
– Ochrona środowiska – znaczne zmniejszenie zużycia energii, ograniczenie zanieczyszczeń i eliminacja lotnych związków organicznych.
Nie trzeba stosować rtęci jak w lampach UV i utylizować żarówek.
Przygotowanie wydruków przy niższych prędkościach i lepsza kontrola przy prędkości produkcyjnej oznaczają mniejsze zużycie podłoży.
– Poprawa środowiska pracy – wyeliminowano wiele niepożądanych czynników środowiskowych w hali produkcyjnej: ciepło z konwencjonalnych lamp UV, hałas z jednostek odprowadzających, wyeliminowanie lotnych związków organicznych, brak zapachu z procesu utwardzania UV.
Poprawa jakości i wszechstronności produkcji
Technologia LED UV wydziela podczas pracy mało ciepła, co oznacza, że można również poprawić jakość produkcji etykiet i uprościć niektóre techniki produkcji, takie jak foliowanie na zimno i laminowanie, jak również przetwarzać materiały termokurczliwe, cienkowarstwowe i termoczułe bez wałków chłodzących. Niższa temperatura pracy ma wpływ również na laminowanie. Większa kontrola naprężeń i zmniejszenie zniekształceń cienkich folii laminujących mogą zmniejszyć naprężenia w gotowej laminowanej etykiecie, ograniczając tym samym zwijanie się etykiety, które może pojawić się podczas wykrawania lub nakładania etykiety.
Porównanie technologii suszenia promieniami UV i LED UV
Na całym świecie istnieje pewna presja ze strony rządów, aby ograniczyć ilość rtęci w nowych urządzeniach tam, gdzie jest to tylko możliwe. Kolejne regulacje UE mające na celu wzrost bezpieczeństwa konsumentów wymusiły na drukarniach używanie nowych rodzajów farb, najpierw niskozapachowych, a później tzw. niskomigracyjnych. Obecnie przemysł drukarski przechodzi w tej dziedzinie kolejną rewolucję jakościową i ilościową. Producenci poczynili znaczne postępy w celu poprawy jakości i żywotności lamp dokładając wszelkich starań w eliminacji ich wewnętrznych zanieczyszczeń. Coraz powszechniej zaczynają być stosowane farby, lakiery, tusze i inne powłoki drukarskie, które są utrwalane pod wpływem UV, ale emitowanego przez niskoenergetyczne promienniki LED. W opinii użytkowników takich systemów jest to rewolucja na miarę tej z lat 90. XX w., kiedy z produkcji poligraficznej eliminowane były rozpuszczalniki zagrażające zdrowiu ich użytkowników.
Okazuje się również, że rozwiązania ekologiczne nie muszą być drogie.
Dzięki zastosowaniu systemów utrwalania LED możliwa jest redukcja zużycia energii elektrycznej o ok. 80% w porównaniu z systemami konwencjonalnymi, co w skali roku może przynieść drukarni oszczędność nawet do 150 000 zł na każdą maszynę drukującą. Radykalnie jest również ograniczana emisja ciepła wytwarzanego przez takie systemy, co wyraźnie ogranicza negatywny wpływ procesów przemysłowych na środowisko naturalne.
Świat, jaki znaliśmy 30 lat temu, już nie istnieje. Razem z nim zmieniły się metody wytwarzania i przetwórstwa. Przemysł poligraficzny wraz ze swoimi metodami wytwarzania nadąża za tymi zmianami. Druk fleksograficzny jest ostatnią przemysłową techniką drukowania, której analitycy rynku poligraficznego prognozują rozwój i wzrost zadrukowywanych podłoży w kolejnych latach.
Artykuł opracowano na podstawie obserwacji i wiedzy własnej oraz materiałów z poniższej bibliografii.
Bibliografia:
1. https://fujifilmsericol.com.pl/
2. https://fujifilmpackaginginsights.com/illumina-led-retrofit-system/
3. https://www.fujifilm.eu/eu/news/article/fujifilms-illumina-retrofitable-led-uv-curing-system-to-make-its-european-debut-at-labelexpo-2017
4. https://www.alpha-cure.com/technical/uv-lamp-troubleshooting/#
5. https://www.inkworldmagazine.com/contents/view_breaking-news/2019-01-29/phoseon-7. technology-introduces-its-most-powerful-uv-led-light-array
6. http://www.airmotionsystems.com/peak-led-uv-systems/
7. http://www.gewuv.com/new-gew-32kw-e-brick-integrates-wide-format-uv-printing/
8. http://www.gewuv.com
9. http://www.alpha-cure.com
10. http://www.uv.opole.pl
11. http://www.ist-uv.com/en/
Jan Lipiak, Mariusz Salwin
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
