Jak zwykle od 53 lat, w Düsseldorfie w dniach od 12 do 18 maja br. odbył się
kolejny Interpack. Dla niewtajemniczonych – pełna nazwa targów brzmi: Targi Maszyn Pakujących, Materiałów Opakowaniowych i Maszyn Cukierniczych. Targi Interpack
odbywają się w cyklu trzyletnim. Są one dziś największą na świecie imprezą
w swojej branży. Na obecnych targach
Interpack swe produkty w czterech gru-pach tematycznych wystawiało ponad 2700
wystawców z 60 krajów. Targi zajmowały wszystkie 19 hal plus dodatkowe namioty na zewnątrz. Targi odwiedziło 166 000 zwiedzających, w tym 100 000 z zagranicy.
Podobnie jak w latach poprzednich zorganizowano zbiorcze stoisko z tematyką obejmującą innowacyjne pomysły, nowe materiały i twórcze projekty, pod nazwą Innovationparc Packaging 2011. W Innovationparc były eksponowane także opakowania wykonane z biotworzyw1 lub z ich udziałem.
W tym roku po raz pierwszy zorganizowano Metal Packaging Plaza, tematyczne zbiorcze stoisko grupujące producentów opakowań metalowych. Jest dość dziwne, ale już zaakceptowane tradycją, że w pobliskim Essen praktycznie w tym samym czasie (od 10 do 14 maja) odbywały się targi Metpack poświęcone wyłącznie opakowaniom metalowym. No cóż, Interpack był organizowany znacznie wcześniej niż Metpack i stąd na zasadzie tradycji powstał wystawowy dualizm.
Dodatkowo w dwóch pawilonach zorganizowano wystawę Save Food pod patronatem FAO poświeconą ochronie żywności.
Wydzielenie stoisk tematycznych w znacznym stopniu utrudniało dojście do rzeczywistych wystawianych nowości. Trzeba być bardzo ostrożnym w tej kwestii. Często te same firmy miały po dwa stoiska, jedno w stoisku tematycznym, drugie w „normalnej hali” i trudno było uzyskać jakąś wiążącą informację szczególnie od obsługi stoisk tematycznych.
Tradycyjnie już od czasu targów Interpack 2005 są stworzone wydzielone ekspozycje biotworzyw i opakowań z nich wytworzonych. W 2005 roku był to namiot postawiony dodatkowo na terenie targów, zaś w 2008 roku przeznaczono na ten cel część hali 7a.
W tym roku biotworzywa i opakowania z takich tworzyw zaprezentowane zostały głównie w hali 9 pod auspicjami European Bioplastis e.V. Do udziału w tym wydarzeniu zgłosiło się ponad 40 wystawców. Jest to największa, jak dotychczas, ekspozycja biotworzyw przedstawiona podczas targów Interpack.
Biotworzywa i opakowania z nich wykonane były eksponowane przez około 100 wystawców, mimo iż jest to jeszcze, o ile chodzi o opakowania, rynek marginalny. Dziś produkcja biotworzyw nie przekracza 1% udziału w całkowitej produkcji tworzyw sztucznych. Dzisiaj produkcja biotworzyw wynosi prawie 1 mln ton, z czego tworzyw biodegradowalnych jest ponad 400 tys. ton, pozostałe to głównie tworzywa z surowców odnawialnych. Podwojenie produkcji spodziewane jest w 2015 roku. O popularności tworzyw biodegradowalnych podczas tegorocznych targów Interpack może świadczyć fakt, że opakowania z polikwasu
mlekowego (PLA) eksponowane były aż przez 116 wystawców, a PLA ma co prawda największy udział wśród produkowanych biotworzyw, ale niespełna 21%. Kolejni potentaci to producenci tworzyw z PHB i tworzyw skrobiowych.
W tym miejscu należy przypomnieć, że – niestety – panuje pewien bałagan i niedomówienia, czym jest biotworzywo i czy każde biotworzywo jest biodegradowalne?
Biotworzywa w pojęciu utylitarnym, czyli materiały służące w technice i technologii, np. w charakterze materiałów opakowaniowych lub/i podłoży drukowych to tworzywa sztuczne
wytwarzane przy udziale odnawialnych surowców pochodze-nia roślinnego. Tworzywa te są konkurencją dla polimerów produkowanych na bazie produktów petrochemicznych. Obecnie w dobie wzrostu cen ropy naftowej różnica cenowa pomiędzy biotworzywami a tradycyjnymi tworzywami sztucznymi produkowanymi z udziałem wyrobów petrochemicznych jest coraz mniejsza.
Mechanizm degradacji polimerów może mieć charakter fizyczny, chemiczny lub biologiczny. Fizyczna degradacja następuje na przykład na skutek tarcia lub przez ekstrakcję, chemiczna przez fotolizę hydrolizę, i/lub utlenianie, natomiast biodegradacja jest wywoływana enzymatycznym działaniem bakterii lub grzybów.
Biodegradacja jest procesem wywoływanym działaniem enzymów wytwarzanych przez mikroorganizmy (bakterie i grzyby), którego mechanizm ma złożony przebieg, obejmujący wiele reakcji o charakterze chemiczno – biologicznym. Biodegradacja materiału opakowaniowego przebiega stopniowo. Jest zapoczątkowana degradacją polimeru, podczas której następuje skrócenie długości łańcucha i eliminowanie jego fragmentów, zmniejszenie stopnia polimeryzacji oraz masy cząsteczkowej itp. Proces ten w sprzyjających warunkach jest zakończony depolimeryzacją i wytworzeniem prostych związków chemicznych, które mogą stanowić materiał odżywczy dla mikroorganizmów.
Końcowymi produktami biodegradacji tworzywa polimerowego są biomasa (materia organiczna), woda i gazy:
n dla warunków tlenowych (kompostowanie) – CO2,
n dla warunków beztlenowych (biometanizacja) – metan.
Należy pamiętać, że nie wszystkie biotworzywa są biodegradowalne. Brazylijski producent tworzyw termoplastycznych –Braskem wytwarza tradycyjny termoplast polietylenu (Bio-PE) z etanolu produkowanego z trzciny cukrowej. Ten polietylen, podobnie jak polimer otrzymany z surowców petrochemicznych nie ulega biologicznej degradacji. Z udziałem odnawialnych materiałów roślinnych otrzymuje się również inne, niebiodegradowalne termoplasty: poliamidy (Bio-PA) i poliuretany (Bio-PUR). Z kolei tradycyjne (petrochemiczne) tworzywa napełniane skrobią ulegają biodegradacji tylko w części skrobiowej, natomiast ze specjalnymi dodatkami prodegradatu (katalizatora degradacji) ulegają degradacji przez rozpad fotochemiczny lub chemiczny pod wpływem promieniowania UV oraz tlenu.
Europa jest liderem w produkcji biotworzyw. Przodują w ich produkcji takie kraje, jak Niemcy, Włochy, Wielka Brytania, Holandia i Francja.
Popyt na biotworzywa zgłaszają głownie takie branże, jak opakowaniowa, samochodowa, zabawkarska oraz producenci komponentów elektronicznych. Wiele koncernów, takich jak np. Danone, czy Coca – Cola włączyły do swej strategii stosowanie biotworzyw. Ciekawy jest także fakt, że najszerzej i najchętniej stosowane są biotworzywa w Europie, natomiast największa liczba nowych zakładów produkcyjnych powstaje w Azji i Ameryce Południowej.
Nas będą interesowały te tworzywa, z których wykonywana jest folia opakowaniowa lub opakowania. Poniżej kilka informacji o takowych. Należy przy tym podkreślić, że nie ma żadnych danych ani mówionych, ani też literaturowych o tym, że występują trudności z zadrukowaniem opakowań lub materiałów opakowaniowych wykonanych z biotworzyw. Ogólnie przyjmuje się, że zadrukowują się one lepiej od swych niebiodegradowalnych odpowiedników.
W czasie obecnych targów Interpack pojawiło się bardzo wiele biodegradowalnych folii barierowych i laminatów foliowych oraz papierów opakowaniowych (tj. przeznaczonych do
pakowania) z powłokami biodegradowalnymi i degradowalnymi. Przez producentów były reklamowane głównie jako „green”.
Poniżej przegląd firmowych folii biodegradowalnych i firmowych opakowań, także biodegradowalnych.
Folie Biostarch firmy Biostarch Technology. Pte. Ltd. z Singapuru z siedzibą w Australii i Szwajcarii wytworzone są z kompozycji skrobiowo- polimerowej. Są one produkowane w Chinach, są one rozpuszczalne w wodzie. Ich głównym przeznaczeniem jest produkcja różnego rodzaju toreb, są one zadrukowywane techniką fleksograficzną.
Mater-Bi opracowany przez Novamont (Włochy) jest pierwszym całkowicie biodegradowalnym i kompostowalnym tworzywem. Generalnie jest to skrobia termoplastyczna mieszana lub szczepiona biodegradowalnymi poliestrami w celu zwiększenia giętkości i odporności na wilgoć. Swoje zastosowanie znajduje jako materiał opakowaniowy do produkcji folii opakowaniowych, termoformowanych tacek i pojemników, spieniony
ch wyprasek i spienionego materiału wypełniającego wolne przestrzenie w opakowaniach transportowych, a także do produkcji worków na odpady biodegradowalne przeznaczone do kompostowania. Biodegradacja Mater-Bi następuje już po 80 dniach. Tworzywo Mater-Bi cieszy się też dużym powodzeniem w branży kosmetycznej, sportowej i logistycznej. Granulat Mater-Bi może służyć jako substytut styropianu.
Folia jest stosowana do pakowania suchych produktów spożywczych oraz żywności dla zwierząt domowych Jest zadrukowywana techniką fleksograficzną, może być laminowana z papierem. Stosowana jest do produkcji różnego rodzaju torebek i worków, w tym worków na odpady biodegradowalne.
Koncern BASF promował nowe odmiany folii Ecovio zawierające znacznie większą ilość niż poprzednie odmiany biodegradowalnych surowców bazujących na PLA pochodzenia roślinnego. Pozostała część składu to ekologiczna odmiana biodegradowalnego kopoliestru pochodzenia petrochemicznego produkowanego przez BASF pod nazwą „Ecoflex” lub papiery powlekane tym tworzywem. Główne zastosowanie to giętkie folie opakowaniowe, tzw. reklamówki. Folie są zadrukowywane techniką fleksograficzną, ponadto powłoki do papieru.
Na obecnych targach Interpack koncern Mondi Packaging AG (Austria) zaprezentował folię i papiery pokrywane degradowanym biopolimerem noszącym nazwę Substainex w różnych odmianach. Producent podaje, że folia jest produkowana ze skrobi olejów roślinnych i celulozy. Na poprzednich targach Interpack, w 2008 roku podawał, że Sustainex jest biodegradowalną (oksy-biodegradowalną) folią z PE ze związanymi olejami roślinnymi. Obecnie ani słowa o PE. Folia Substainex znajduje zastosowanie do produkcji worków napełnianych w systemie Form –Film – Seal (FFS), opakowań środków spożywczych, karmy dla zwierząt oraz innych zastosowań. Stosowane są także papiery pokryte ww. folią. Folia Substainex jest bezproblemowo zadrukowywana techniką fleksograficzną.
Folie noszące nazwę Bio – Flex F 2201 CL są nowymi z PLA produkowanymi przez firmę FKuR Kunstoff GmbH (Niemcy). Firma ta wprowadziła także wielowarstwowe folie współwytłaczane (trójwarstwowe) noszące także nazwy Bio – Flex (oczywiście z innymi numerami). Tegoroczny Interpack był miejscem szerokiej ekspozycji folii wielowarstwowych (laminatów foliowych).
Nativia jest biodegradowalną orientowaną folią PLA, produkowaną przez włoska firmę Taghleef Industries S. p. A. z biotworzywa Ingeo. Folia ta przeznaczona jest na opakowania giętkie i owijki cukierków.
Folie eksponowane na targach Interpack, noszące firmowe nazwy podane poniżej są produkowane z PLA. Są to folie: Flex (Ecopond – Chiny), Biofolien (Alesco – Niemcy), Bio4Pack (Haaksbergen – Holandia) i Bioloy (Sukano – Szwajcaria), pozostałe folie z PLA nosiły ogólną nazwę folie z PLA i było ich bardzo dużo.
Firma Innovia Films Ltd (Wielka Brytania), oprócz innych
folii prezentowała także różne odmiany kompostowalnych folii NatureFlex, wytwarzanych z regenerowanej celulozy. Fole te są bezproblemowo zadrukowywane wklęsłodrukiem i fleksografią. Stosowane są one do pakowania różnych przedmiotów użytku codziennego, w tym słodyczy, perfum, serów, herbaty, szamponów, tytoniu, herbatników itp.
Turecka firma Polinas oferowała na targach degradowalną folię polipropylenową. Firma ta ma także drugi zakład produkcyjny w USA.
Brazylijska firma Braskem oferowała, oprócz znanego już
Bio – PE z cukru trzcinowego, taki sam Bio – PP.
Folie wielowarstwowe z PLA to Bioska (Plastrioll Oy Ltd –Finlandia), Igeno (Nature Works LLC – Holandia) oraz inne bez nazw firmowych. Eksponowano także papiery powleczone biodegradowalnymi tworzywami – takie produkty eksponowała firma Mondi (Austria), Xylophane (Szwecja), Innowia Films (Wielka Brytania) oraz brazylijska firma Braskem, która oferowała tektury laminowane lub powlekane swoim Bio – PE i Bio – PP.
Na tegorocznych targach Interpack wielu producentów eksponowało gotowe opakowania wykonane z tworzyw biodegradowalnych z PLA, noszące nazwę Ingeo, z którego to produkowane są kubki, pudełka, butelki, włókna oraz powłoki stosowane do różnych celów.
Biotworzywo Ingeo jest obecnie szeroko stosowane przez różne firmy produkujące opakowania tak w Europie, jak i w Azji (głównie Chiny). Włoska firma Polenghi jako pierwsza w Europie wprowadziła na rynek nowoczesne opakowanie wykonane z biotworzywa Ingeo.
***
W przyszłym roku w maju Drupa, kryzys w Europie, w związku z powyższym na Interpack stawiło się zaledwie kilka firm
papierniczych, zarówno wytwórczych, jak i przetwórczych. Jeszcze gorzej wyglądała sprawa z firmami produkującymi farby drukowe. Zauważone nowości papierowe podano poniżej.
Brigl & Bergermeister GmbH (Niklasdorf – Austria), mający obecnie także druga fabrykę w Słowenii – znany producent wszelkiego rodzaju luksusowych papierów etykietowych (w tym
również papierów etykietowych z pamięcią – Label Papers with IQ), zawierających w swej nazwie handlowej słowo „Niklakett” oraz papierów do produkcji opakowań miękkich (giętkich),
noszących nazwę PackPro prezentował 5 swych produktów specjalnie przygotowanych na Interpack. Są to NiklaSelect S, NiklaSelect V, NiklaPET V i PackPro 3.5. Ich produkcja rozpoczęła się praktycznie z początkiem 2011 roku. Prezentowane papiery mają wierzchnią powłokę pigmentową i są papierami bezdrzewnymi, czyli są powlekane jednostronnie.
NiklaSelect S jest papierem etykietowym będącym barierą dla obcych zapachów i smaków. Jako taki stosowany jest do pakowania środków spożywczych, może być laminowany. Jest przeznaczony do zadrukowywania offsetem zwojowym i fleksografią oraz zalecany do drukowania rotograwiurowego. Jest produkowany w gramaturach 80, 90 i 100 g/m2.
Papiery NiklaSelect V i NiklaPET V są papierami etykietowymi wolumenowymi (objętościowymi). Papier NiklaSelect V jest papierem matowym o wysokiej stabilności wymiarowej. Jest on produkowany w gramaturze 80 g/m2. Papier NklaPET V produkowany jest w gramaturze 75 g. m2 i przeznaczony do etykietowania na sucho butelek PET.
Rewelacją jednak okazał się PackPro 3.5 o gramaturze
40 g/m2 szczególnie w wersji powleczonej PE, który może być stosowany np. do produkcji zgrzewanych owijek. PackPro 3.5 przeznaczony jest do zadrukowywania offsetem zwojowym i fleksografią. PackPro 3.5 jest papierem barierowym dla obcych smaków i zapachów.
Mondi Packaging AG (Wiedeń – Austria) spośród wielu opakowań wykonanych z papieru i tektury proponował papiery powlekane tworzywami sztucznymi, w tym i biodegradowalnymi.
Smurfit Kappa GmbH (Hamburg) wraz ze Smurfit Kappa Baden Karton GmbH (Gernsbach) i Smurfit Kappa Baden Packaging GmbH (Weisenbach) prezentował wiele swych produktów uznając za nowość dwie konstrukcje kartonów (pudeł) z tektury falistej nazwane „Stressbox” i „Perforation Tower”.
UPM – Kymmene Corporation (Helsinki – Finlandia) w charakterze nowości prezentował wśród nich materiały nazwane UPM SwanBarier light i UPM Swan Barier. Są to papiery z superwarstwą barierową (brak danych z czego) o łącznej gramaturze 50 i 60 g/m2. Są one przeznaczone do zadrukowywania techniką fleksograficzną opakowań giętkich do bezpośredniego kontaktu ze środkami spożywczymi. Materiał SwanBarrier jest w pełni biodegradowalny.
Firmy Sun Chemical (Wielka Brytania) i Hostmann-Steinberg GmbH (Niemcy) oraz Hubergorup Michael Huber München GmbH propagowały głównie ostatnie opracowania swych farb o niskiej migracji i o niskim zapachu.
Kończąc „spacerek” po targach Interpack, chciałbym podkreślić, że duże wrażenie na mnie zrobiły rozwiązania z zakresu drukowania cyfrowego opakowań i materiałów opakowaniowych przedstawione przez Hewlett Packard Indigo Ltd. (Izrael), Hei-delberg (Niemcy) i KBA Metronic GmbH (Niemcy). Są to już całe systemy obejmujące drukowanie wraz z wytwarzaniem gotowych opakowań (np. etykiet) lub tekturowych wykrojów opakowań. No, ale to już inna bajka i wymaga omówi
enia specjalisty z zakresu nowoczesnego drukowania cyfrowego.
1 Pojęcie biotworzywa wg definicji stowarzyszenia European Bioplastics jest szerokie, obejmuje tworzywa wytwarzane z surowców odnawialnych, a także tworzywa biodegradowalne i kompostowalne.
