W czasie, gdy na rynku producentów wytwarzane są podobne lub identyczne towary, zapewnienie sobie przewagi konkurencyjnej staje się coraz trudniejszym wyzwaniem. Rosnące oczekiwania klientów powodują ciągłą potrzebę doskonalenia w zakresie wytwarzania opakowań.
Nowe trendy determinują poszukiwanie nowych, lepszych, bardziej ekonomicznych rozwiązań. Jeszcze nie tak dawno opakowanie miało za zadanie zabezpieczenie produktu w procesie transportu. Dziś obok podstawowej funkcji ochronnej współczesne opakowanie musi pełnić funkcje: komunikacyjne, promocyjne, użytkowe, logistyczne, edukacyjne i ekologiczne. Jednym z podstawowych sposobów zachęcających konsumenta do kupna jest opracowanie opakowania, dzięki któremu produkt wzbudzi zainteresowanie i chęć posiadania – jednym słowem opakowania optymalnego, innowacyjnego. Nowe innowacyjne opakowanie staje się narzędziem komunikacji rynkowej, które w największym stopniu wpływa na człowieka.
Pojęcie „innowacja” to z pewnością obecnie jedno z popularniejszych słów wykorzystywanych do wszelkiego rodzaju projektów, a także dóbr materialnych, m.in. opakowań. Jednak „innowacyjności” nie da się określić konkretnymi regułami, nie dla wszystkich dana cecha produktu będzie akurat w danej chwili spełniała funkcję innowacyjną. Tak jak wielu ludzi i wiele potrzeb, tak wiele jest definicji innowacyjności.
Słowo „innowacja” pochodzi od łacińskiego innovare i oznacza „zrobienie czegoś nowego”. Ma tym samym bardzo szerokie znaczenie. W zasadzie każdą zmianę można nazwać innowacyjną i nie powinno to być błędem, jeżeli zmiana nie jest powrotem do ogólnie znanego, gorszego, wcześniejszego stanu rzeczy.
Rozpatrując ściśle innowacyjność w sektorze opakowaniowym, możemy zauważyć ogromną różnorodność w zakresie innowacyjności wyrobów. Możemy również na wiele sposobów sklasyfikować nowości w opakowaniach, w najprostszy sposób dzieląc je na zmiany technologiczne, materiałowe i konstrukcyjne. Jednak, aby skutecznie uporządkować i pogrupować nowe rozwiązania, musimy przeanalizować, jakie konkretne potrzeby zaspokajają określone innowacje. Obserwując w ostatnich latach sektor opakowaniowy zauważamy ogromną różnorodność w zakresie innowacyjnych wyrobów, co dotyczy głównie:
– Zwiększania funkcjonalności i ergonomii
– Poprawy walorów ekologicznych
– Optymalizacji kosztów
– Różnorodności szaty graficznej
– Inteligencji i nowoczesności
Postaram się pokrótce rozwinąć powyższe zagadnienia, ściśle charakteryzujące opakowanie innowacyjne.
Zwiększenie funkcjonalności i ergonomiczności – cechy te dotyczą w szczególności zwiększenia znaczenia projektowania opakowania. Konstrukcja i cechy wytrzymałościowe muszą spełniać wymagania całego procesu pakowania oraz zapewnić bezpieczeństwo obsługi osób i maszyn biorących udział w procesie. Dodatkowo na tym etapie jesteśmy w stanie w znacznym stopniu zwiększyć chęć zakupu konkretnego produktu poprzez nietypowy, charakterystyczny kształt opakowania. Oryginalny kształt budzi ciekawość i jest szybciej zapamiętywany. Typowym przykładem tego rodzaju opakowań w ostatnich latach jest koncepcja opakowań SRP (shelf-ready packaging), które eksponując funkcję marketingową, posiadają jednocześnie wszystkie cechy logistyczne opakowań zbiorczych. Zapewniają szybkie-właściwe otwarcie przez sprzedawcę w celu maksymalnej ekspozycji sprzedawanego towaru nie uszkadzając walorów marketingowych opakowania zbiorczego, jak również łatwą obsługę podczas recyklingu. Innowacyjne konstrukcje opakowań to także opakowania składające się z kilku składowych: tzw. twin-box, opakowania modułowe itp. Dzięki nowym technologiom produkcyjnym pozwalają na redukcję kosztów przez zastosowanie kilku różnych materiałów połączonych w jedną całość, tworząc opakowanie zbiorcze. Jako innowacyjne możemy również potraktować wszelkiego rodzaju elementy dodatkowe, tj. tasiemki zrywające, sklejające, wzmacniające, uchwyty, rączki, które są aplikowane podczas procesu produkcji opakowania i w znacznym stopniu podnoszą jego walory funkcjonalne, ergonomiczne i wytrzymałościowe.
Poprawa walorów ekologicznych – jest następstwem wzrostu świadomości w obszarze ochrony środowiska. Zwiększony nacisk końcowego konsumenta oraz intensyfikacja uregulowań prawnych w tym obszarze doprowadzają do zwrócenia uwagi na kwestie związane ze środowiskiem naturalnym podczas całego okresu „życia” opakowania.
Powszechnie uznaje się, że z ekologicznego punktu widzenia opakowania powinny:
– pochłaniać tak mało surowców i energii, jak tylko jest to możliwe;
– w minimalnym stopniu zanieczyszczać wody i powietrze w procesach produkcji, przetwórstwa i recyklingu;
– umożliwiać najkorzystniejsze wykorzystanie przestrzeni w transporcie i magazynowaniu;
– nie przyczyniać się do zaśmiecania i zanieczyszczania otoczenia;
– być w pełni przydatne do recyklingu;
– informować o możliwościach ponownego przetwórstwa oraz składzie surowcowym za pomocą czytelnych znaków ekologicznych.
Dlatego już na wstępnym etapie doboru surowca do danego opakowania i procesu, w jakim będzie brało udział, w znacznym stopniu decydujemy o jego walorach ekologicznych. W dzisiejszych czasach dobór optymalnego materiału opakowaniowego stał się koniecznością.
Optymalizacja kosztów – z ekonomicznego punktu widzenia opakowanie powinno spełniać swoje funkcje przy najniższych kosztach. Na etapie produkcyjnym opakowania to bezpośrednio zmniejszenie zużycia materiałów podstawowych niezbędnych do jego wyprodukowania: papierów składowych tektury falistej, klejów, farb itp. W otaczającym nas dzisiaj świecie zauważamy bardzo modny trend zwany downsizing, prowadzący do „odchudzania” wszelkich użytkowych materiałów. Tendencja ta nie ominęła także opakowań – stają się lżejsze i delikatniejsze, jednocześnie wszyscy pracują nad zwiększeniem ich wytrzymałości pod różną postacią. Wszystko to jednak wynika głównie ze zwiększenia intensywności konkurencji w łańcuchu wartości dodanej. Innowacją w tym obszarze może być próba ujednolicenia różnorodności form i wymiarów, co pozwoli na obniżenie kosztów logistycznych. Ich istotą jest zastosowanie identycznych, ale adaptowalnych do różnych rozmiarów i kształtów opakowań, w najlepszej opcji opakowań zwrotnych. Ograniczenie różnorodności opakowań nie tylko przynosi oszczędności i ułatwia proces pakowania, ale też pozwala producentom opakowań na przedstawienie korzystniejszej oferty sprzedażowej dla końcowego użytkownika. Zapewne jest i będzie najbardziej zauważalne w sprzedaży e-commerce produktów.
Różnorodność szaty graficznej – wpływa w największym stopniu na atrakcyjność produktu z punktu widzenia klienta. Do składowych należy zaliczyć: kolor, grafikę, materiał, kształt, a czasami nawet zapach. Elementy wizualne kreują wyobrażenia klienta o jakości, cenie, wielkości zapakowanego produktu oraz wpływają na jego emocje i doznania estetyczne. Szata graficzna opakowania powinna wyraźnie komunikować klientowi stosunek jakości do ceny, informować o wartości zapakowanego produktu. Odpowiednia kolorystyka, kroje czcionek są w stanie przyciągać uwagę konsumenta oraz ułatwić rozpoznawanie marki i producenta. Kolorystyka opakowania jest istotnym elementem rozpoznawalności wizualnej marki, przekazuje wiele informacji o produkcie, może mieć wpływ na określone skojarzenia. Kolory oddziałują na nasze poszczególne zmysły, tj. smak, wzrok i zapach, wywołując pragnienie wypróbowania danego produktu.
Na opakowaniu możemy umieszczać wiele informacji zachęcających konsumenta do kupna, istotne jest jednak, by szata graficzna, opisy, znaki itp. były czytelne i tworzyły spójną całość.
Inteligencja i nowoczesność – to ostatnia grupa innowacji w opakowaniach tekturowych. Opakowanie inteligentne zapewne w niedalekiej przyszłości stanie się standardem w naszym codziennym życiu. Dzisiaj stanowi wyzwanie, które ma na celu wykorzystanie technologii high-tech, ultranowoczesnych materiałów oraz połączenie opakowań z tektury i elektroniki (rozwiązania takie jak czytniki RFID, wszelkiego rodzaju mikrochipy, czujniki itd.). Urządzenia te umożliwiają efektywniejsze zarządzanie procesem logistyki, monitorują daty ważności, zabezpieczają przed fałszowaniem, umożliwiają śledzenie zapakowanych artykułów. Te inteligentne rozwiązania mogą informować użytkownika o zadanych parametrach otoczenia, np. temperaturze, wilgotności wewnątrz i na zewnątrz opakowania, stanie zawartości czy nawet sile wstrząsów podczas transportu. Technologie te rozwijają się szybciej na rynkach wysokorozwiniętej technologicznie gospodarki, ale jest tylko kwestią czasu, kiedy ta tendencja rozpowszechni się i tam, gdzie ciągle jeszcze potrzeba niewielkiej „chwili” i pieniędzy, aby właściciele marki i sprzedawcy detaliczni w pełni wdrożyli te rozwiązania. W tej grupie nie tylko przyszłością jest elektronika w połączeniu z tekturą, ale do innowacji należy także zaliczyć nowoczesne papiery, które w połączeniu z nanotechnologią, biopolimerami pozwolą uzyskać tekturę falistą o znacznie większych wytrzymałościach niż obecnie. Innowacyjnym inteligentnym rozwiązaniem mogą być również farby termiczne, które przez zmianę koloru są w stanie przekazywać różne informacje o zawartości opakowania i wpływie czynników zewnętrznych.
Podsumowując, podział innowacji według opisanych pokrótce powyższych kryteriów zaspokajania potrzeb użytkowników w dużym stopniu umożliwia zrozumienie kierunku, w którym zmierza rozwój branży nowoczesnego, innowacyjnego opakowania z tektury falistej. Opakowania tekturowe to już nie produkt, który służy jedynie do zabezpieczenia na czas transportu zapakowanego towaru. To dynamicznie rozwijający się produkt pozwalający na nieograniczone kreowanie rzeczywistości zarówno logistycznej, jak i marketingowej. Przed producentami stoi dziś wyzwanie polegające na wytwarzaniu opakowań, które jednocześnie będą efektywnymi nośnikami reklamy, spełnią wymogi logistyczne i techniczne, będą estetyczne i użyteczne oraz akceptowane przez konsumentów. Przyszłe opakowania będą zapewne tańsze, inteligentne, w pełni ekologiczne, bezpieczniejsze i uniwersalne. A może także w niedalekiej przyszłości będziemy mogli się z nimi komunikować tak jak dzisiaj z naszymi znajomymi.
Marcin Gauden, VPK Packaging
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
