Przyjęcie Pakietu Gospodarki Obiegowej w połowie 2018 r. oraz dyskusja związana z powstawaniem szykowanej do uchwalenia Dyrektywy Single-Use Plastics dotyczącej produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych spowodowały, że kwestia recyklingu opakowań stała się gorącym tematem publicznych debat. Część towarzyszących jej pytań jest kierowana do producentów pudełek składanych i dotyczy możliwości recyklingu tego typu opakowań wyposażonych w warstwę polimerową. W związku z wątpliwościami Europejskie Stowarzyszenie Producentów Opakowań z Kartonu (ECMA) kieruje do zainteresowanych niniejsze wyjaśnienia.
Rola opakowań
Opakowania stanowią nieodłączny element sprawnego łańcucha dostaw produktów konsumpcyjnych. Pełniąc potrójną funkcję – chroniąc, eksponując oraz zachowując świeżość produktów – przyczyniają się do ograniczenia ilości odpadów powstających na każdym etapie produkcji i dostaw. Oprócz wspomnianych trzech zalet opakowania tekturowe kształtują pozytywny wizerunek produktu, są bowiem nośnikiem ważnych informacji na jego temat, ułatwiają rozpakowanie oraz gwarantują jego sprawne przechowywanie w gospodarstwach domowych. Z punktu widzenia bezpieczeństwa pudełka składane są szczególnie skuteczne w ułatwianiu sprawnego transportu i przechowywania w punktach sprzedaży. Szczególnie w przypadku sektora spożywczego takie opakowania przyczyniają się do ograniczania ilości odpadów, bowiem redukują skalę uszkodzeń produktów, zapobiegają pogarszaniu się jakości żywności oraz przedwczesnemu zepsuciu. Jeśli zaś mówimy o wartościowej prezentacji produktów, to pudełka składane posiadają duże walory estetyczne, wyróżniające je na półce sklepowej oraz angażujące konsumentów. Liczne korzyści zapewniane przez pudełka składane w wielu sektorach rynku trzeba doceniać; kluczowe jest również podkreślanie, że to typ opakowania nadający się do kompletnego recyklingu. Takie stwierdzenie dotyczy również pudełek z tektury powlekanej: wykonanych z tektury falistej, która zawiera powłokę lub laminat wykonany z polimeru i/lub warstwę folii zgrzewaną na zimno lub gorąco, zapewniającą dodatkową wartość funkcjonalną bądź estetyczną.
Nasz wkład w gospodarkę cyrkularną
Włókna, z których produkowana jest tektura wykorzystywana w produkcji pudełek składanych, w 100% pochodzą z odnawialnych surowców niekopalnych (włókien drzewnych, celulozy oraz/lub przetworzonego papieru pochodzącego z odzysku). Wszystkie te materiały, używane do produkcji pudełek składanych w Europie, są pozyskiwane ze zrównoważonych oraz – w większości przypadków – certyfikowanych (FSC, PEFC) upraw leśnych. Warto podkreślić, że obszary leśne stale się rozrastają i w Europie od 1950 roku ich areał zwiększył się dwukrotnie. Opakowania z kartonów składanych to ważny przykład praktycznego wdrożenia gospodarki obiegowej, w którym stosowanie materiałów odnawialnych oraz dobrze funkcjonujący system recyklingu zapewniają ogromne korzyści środowiskowe. Co więcej, ponowne sadzenie lasów z myślą o produkcji tektury falistej ułatwia wychwytywanie i sekwestrację CO2. Dodatkowo tektura na opakowania gwarantuje wytrzymałość strukturalną opakowań transportowych i poprawia ich ogólny profil środowiskowy.
Bariery funkcjonalne
Niektóre produkty wymagają szczególnej ochrony, czyli wyjątkowych zabezpieczeń barierowych, które trzeba uwzględnić przy projektowaniu opakowań z tektury, jeśli ona sama nie jest wystarczającą ochroną; przykładem może być bariera przed przenikaniem płynów lub migracją gazów. W zależności od rodzaju produktu oraz wymagań funkcjonalnych możliwe jest uzupełnienie projektu opakowania o zastosowanie dodatkowego materiału opakowaniowego – czy to pochodzenia kopalnego, czy biologicznego – który zapewni pożądany efekt barierowy. Tego typu połączenia (znane jako „kartony powlekane”) zawierają na ogół bardzo niewielką ilość powlekającej tekturę warstwy – na ogół polimerowej – i są lepsze od opakowań całkowicie plastikowych, bowiem ich dwumateriałowość wpływa na redukcję zużycia tworzyw sztucznych, a one same nadają się do recyklingu.
Jasny przekaz społeczny: kartony nadają się do 100% recyklingu
Tektura zyskała reputację materiału zrównoważonego i w pełni nadającego się do recyklingu. Opinia publiczna, która w przeważającej części ma pojęcie o tych cechach tektury, musi również zdawać sobie sprawę, że ten materiał może – i powinien – trafiać do istniejących systemów zbiórki i recyklingu. To samo dotyczy kwestii odzysku kartonów z warstwą polimerową. Wszystkie pudełka składane są obecnie z powodzeniem odzyskiwane w konwencjonalnych zakładach recyklingowych z dobrym dostępem do wody niezbędnej przy separacji włókien. Jednocześnie sektor produkcji pudełek składanych stale pracuje nad nowymi, niekopalnymi/biologicznymi alternatywami dla powłok. Trzeba jednak wiedzieć, że nie są one obecnie niezbędne z perspektywy recyklingu pudełek składanych.
Kartony powlekane to cenny surowiec
Tektury powlekane nie powinny być traktowane jako materiał „kompozytowy” (złożony). Gdy w materiale opakowaniowym wykorzystana zostanie kombinacja laminowanych lub wytłaczanych tektur powlekanych, warstwy te można skutecznie oddzielić w procesie recyklingu, a w efekcie odzyskać masę papierową i – w znacznym stopniu – wykorzystać ją przy produkcji nowych materiałów. Tak długo, jak warstwę powlekającą można oddzielić z użyciem wody od włókien papieru, jej grubość nie ma znaczenia. Co więcej, blisko 100% włókien odzyskuje się w procesie roztwarzania, zyskując wartościowy materiał do użytku w innym produkcie. Kartony wykonane z włókien wysokiej jakości, jak również warstwa polimerowa są wartościowe dla infrastruktury recyklingu w Europie i powinny zawsze trafiać do łańcucha odzysku; w innym wypadku oznacza to utratę cennego włókna nadającego się do wielokrotnego odzysku.
Czego potrzebujemy, by usprawnić zbiórkę i recykling odpadów
Zanieczyszczenie strumieni makulatury może być powodowane różnorodnymi czynnikami i powinno być ograniczone do minimum. Niektóre kraje nadal nie wdrożyły kompletnego rozdziału zbiórki odpadów papierowych i tekturowych od innych materiałów. Poziom nierejestrowanej zbiórki odpadów w dużych miastach europejskich niestety nadal rośnie; z tego powodu konieczne jest prowadzenie akcji informacyjnej skierowanej do gospodarstw domowych na temat tego, jak oddzielać różne strumienie zbiórki odpadów.
Wymienione wyżej fakty odzwierciedlają stanowisko europejskiej branży producentów pudełek składanych i powinny stanowić podstawę do dalszych dyskusji i działań na rzecz zrównoważonego rozwoju oraz recyklingu.
Na podstawie materiałów ECMA opracował TK
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
