Stale rosnące wymagania klientów, dotyczące atrakcyjności wyglądu i funkcjonalności produktów poligraficznych powodują, że większość druków jest następnie uszlachetniana. Najczęściej stosuje się do tego celu metodę lakierowania powierzchni lub laminowanie folią.
Lakiery z połyskiem i matowe
Jest to druga grupa lakierów najczęściej stosowanych do uszlachetniania wizualnego druków. Zapewniają efekt wysokiego połysku, półmatowości, satynowości lub głębokiego matu.
Jeśli od warstwy lakieru oczekiwany jest efekt wysokiego połysku lub matu, to należy pamiętać, że:
n zależy on od zawartości ciał stałych w recepturze,
n połysk lub efekt matowości uzależniony jest od ilości naniesionego lakieru,
n rezultat końcowy związany jest z ilością lakieru, jaka pozostanie na powierzchni druku, a więc z jakością i chłonnością stosowanego podłoża,
n połysk zależy od rodzaju surowców zastosowanych do produkcji lakieru,
n typową cechą lakierów o bardzo wysokim połysku jest ich wolne schnięcie. Lakier musi bowiem mieć wystarczająco dużo czasu na równomierne rozlanie się po powierzchni szorstkiego podłoża,
n efekt połysku lub matu lakieru jest zawsze większy, jeśli lakierowanie odbywa się mokro na sucho.
Podczas pomiaru połysku ważną rolę odgrywa stadium schnięcia farby i lakieru. Spowodowane jest to przejściowym efektem obniżania się połysku tuż po naniesieniu lakieru.
Przy lakierach matowych należy pamiętać, że niewystarczająca albo nierówno naniesiona warstwa lakieru może wydawać się szara. Zdarza się to podczas lakierowania arkuszy zadrukowanych ciemnymi farbami. Ponadto arkusze polakierowane na mat mogą wykazywać tendencję do wybłyszczania, jeśli podczas dalszej ich obróbki narażone będą na obciążenia mechaniczne.
Lakiery szybkoschnące
Lakiery, od których wymagany jest bardzo szybki czas schnięcia, nie zapewniają efektu wysokiego połysku. Warstwa lakieru nie ma bowiem wystarczająco dużo czasu na równomierne i całkowite pokrycie podłoża.
Lakiery do lakierowania dwustronnego
Lakiery stosowane do lakierowania dwustronnego muszą charakteryzować się krótkim czasem schnięcia i bardzo dobrą odpornością na blokowanie w stosie. Ponieważ podczas lakierowania arkusz obciążony jest z dwóch stron dużą ilością wody, to niewystarczające utrwalanie się lakieru może doprowadzić do sklejenia stosu.
Lakiery do lakierowania dwustronnego powinny posiadać dużą zawartość ciał stałych, charakteryzować się bardzo szybkim utrwalaniem i posiadać dodatek specjalnych środków pomocniczych. Lakiery tego typu należy nanosić cienką, równomierną warstwą i stosować proszkowanie. Ważne jest utrzymanie właściwej temperatury stosu i wietrzenie arkuszy.
Lakiery zapobiegające zwijaniu się papieru
Lakiery te stosowane są głównie do zadrukowywania papierów o bardzo niskiej gramaturze, które z powodu wilgoci mają skłonność do zwijania się. Lakier posiada specjalne dodatki, które otaczają włókna papieru i zapobiegają nadmiernemu ich pęcznieniu.
Lakiery etykietowe do opakowań zwrotnych
Etykiety są produktem, który poddawany jest podczas użytkowania różnorodnym obciążeniom, dlatego też lakiery przeznaczone do tego rodzaju druków powinny być bardzo starannie dobrane. W tym wypadku podłoże ma najczęściej niską gramaturę, ale nie wystarczy tylko stosowanie lakierów zapobiegających zwijaniu i rolowaniu się.
Od gotowych etykiet oczekuje się bowiem, aby dodatkowo:
n zachowywały stabilność wymiarową podczas wykrawania,
n nie pęczniały i nie traciły połysku,
n były odporne na ścieranie na mokro,
n układały się płasko-równolegle w maszynie etykietującej,
n nie były naładowane elektrostatycznie i nie sklejały się ze sobą w trakcie pobierania,
n nie fałdowały się po naniesieniu kleju,
n szybko pobierały wodę z kleju i nie przemieszczały się na butelce po naklejeniu,
n nie przepuszczały wody z kleju na wierzch etykiety,
n nie sklejały się w stosie,
n były szybko przepuszczalne dla ługu przy zmywaniu etykiet z butelek.
Lakiery do opakowań produktów mrożonych
Lakiery dyspersyjne ze względu na bezwonność warstwy, jaką tworzą, stosowane są do uszlachetniania i zabezpieczania większości opakowań produktów mrożonych.
Podczas składowania w komorach chłodniczych stosy opakowań początkowo pokrywają się wilgocią, a następnie podczas procesu zamrażania tworzą zwartą bryłę. Zamrażanie odbywa się najczęściej w temperaturze dochodzącej do -40°C. Pomimo tego podczas przepakowywania zamrożonych opakowań nie może dochodzić do uszkodzeń opakowań jednostkowych.
W przypadku drukowania opakowań na produkty mrożone należy stosować specjalnie przeznaczone do tego celu lakiery.
Przydatność lakierów do produkcji opakowań tego typu produktów można zbadać.
Zadrukowane i polakierowane kartony o powierzchni 25 cm2 nawilża się wodą, pozostawia przez 24 godziny w temperaturze -30°C pod obciążeniem 10 kPa, a następnie szybko rozrywa. Obraz drukowy powinien pozostać nieuszkodzony.
Lakiery podkładowe
Lakiery podkładowe typu Primer tworzą elastyczne warstwy o wysokiej przyczepności do podłoża. Stosowane są najczęściej jako warstwy pośrednie, zwiększające przyczepność lakierów utrwalanych promieniowaniem ultrafioletowym lub folii w przypadku laminowania druków.
Lakiery podkładowe posiadają wiele zalet:
n mogą być stosowane z konwencjonalnymi farbami w drukowaniu mokro na mokro,
n pozwalają na redukcję ilości proszku, co ma duże znaczenie w wypadku dużego krycia powierzchni farbą,
n zapewniają równomierne i ograniczone wsiąkanie lakieru UV w podłoże, co zapobiega powstawaniu różnic połysku w miejscach zadrukowanych i niezadrukowanych.
Działanie lakieru podkładowego jest najskuteczniejsze, jeśli nakładany jest mokro na mokro.
Lakiery białe kryjące
Lakier stosuje się głównie na maszynach, które posiadają zespół lakierujący zainstalowany przed zespołami farbowymi.
Biel dyspersyjna, w porównaniu do offsetowych farb białych kryjących, charakteryzuje się znacznie wyższym stopniem bieli i krycia. Aplikacja z zespołu lakierującego maszyny drukującej pozwala na zastosowanie pigmentów o większych cząstkach, a także przenoszenie większej ilości lakieru na podłoże.
Na lakier nadrukowuje się farby offsetowe, które zachowują swoją właściwą barwę i charakter.
Lakiery poślizgowe
Lakiery te stosowane są głównie przy produkcji kart do gry i nadają drukom efekt zwiększonego poślizgu.
Lakiery antypoślizgowe
Stosowanie tych lakierów powoduje ograniczenie poślizgu polakierowanych powierzchni. Stosuje się je głównie do produkcji kartonów składowanych w wysokie stosy i innych produktów, które nie powinny się ślizgać, np. w automatach pakujących lub klejących.
Lakiery zgrzewalne
Lakiery można zgrzewać pod wpływem wysokiej temperatury lub ultradźwięków. W pierwszym przypadku stają się one klejące. Na ciepło zostaje też przetworzona energia drgań ultradźwiękowych. Po ostygnięciu w miejscu styku z papierem, kartonem lub folią powstaje jednorodne łączenie. Zgrzewanie lakieru wykorzystuje się głównie w produkcji opakowań.
Lakiery blistrowe
Przy zastosowaniu tego typu lakierów bardzo ważne jest naniesienie ich w wystarczająco dużej ilości. Szacuje się, że minimalna ilość mokrej warstwy lakieru to 10 g/m2, może być ona jednak większa w zależności od masy pakowanego produktu.
Warstwa lakieru przed rozpoczęciem procesu blistrowania musi być całkowicie wysuszona. Lakiery blistrowe mają tendencję do sklejania druków w stosie z tego względu, że tworzą bardziej miękkie warstwy niż lakiery standardowe.
Lakiery kalandrowe
Przy zastosowaniu tego typu lakierów można osiągnąć doskonałe efekty połysku, które są porównywalne z foliowaniem druków. Po polakierowaniu i wysuszeniu druk poddawany jest kalandrowaniu za pomocą rozgrzanego walca. Pod wpływem ciepła i ciśnienia warstwa lakieru nabiera ekstremalnej gładkości, a tym samym niepowtarzalnego efektu wysokiego połysku.
Lakiery ozdobne
Stosowanie lakierów ozdobnych pozwala na osiąganie bardzo atrakcyjnych efektów uszlachetniania. Ponieważ stosuje się je techniką mokro na mokro, pozwala to na znaczne skrócenie czasu produkcji i redukcję kosztów.
Do tej grupy należą lakiery perłowe i metaliczne.
Artykuł sponsorowany
Fragment książki Ewy Rajnsz pt. „Barwy druku. Offset arkuszowy”
