Czy przemysł tworzyw sztucznych odczuwa skutki kryzysu finansów europejskich i jego wpływu na gospodarkę? W dorocznym raporcie na temat sytuacji branży organizacje PlasticsEurope, EuPC, EuPR i EPRO przedstawiają swoją ocenę kondycji przemysłu w 2010 r.
Wiadomości dobre i złe
Po załamaniu produkcji w 2008 roku przemysł tworzyw sztucznych kontynuuje proces wychodzenia z kryzysu –w 2010 wyprodukowano 265 mln ton tworzyw, odnotowując 6 proc. wzrost produkcji (czyli 15 mln ton więcej) w stosunku do roku poprzedniego, wraz z zadowalającym wzrostem obrotów branży oraz optymistycznymi postępami w dziedzinie recyklingu i odzysku energii.
Wynikom tym towarzyszą jednak mniej pozytywne fakty – w roku 2010 nastąpił spadek zatrudnienia w branży o 2 proc., spowodowany zamykaniem fabryk oraz utraceniem przez Europę na rzecz Chin pozycji światowego lidera w produkcji tworzyw sztucznych (odpowiednio: 22 i 23,5 proc. światowej produkcji). W pierwszej połowie 2011 roku pojawiły się kolejne niepokojące symptomy. W ciągu pierwszych 6 miesięcy 2011 obserwowaliśmy spowolnienie wzrostu produkcji ze względu na ograniczenie inwestycji i niepewność wzrostu ekonomicznego. Oprócz ustabilizowania poziomu eksportu i wzrostu importu spodziewamy się także zmniejszenia nadwyżki handlowej w porównaniu z rokiem 2010 – powiedział Claus-Jürgen Simon, Menedżer ds. analiz rynkowych i gospodarczych w PlasticsEurope.
Przemysł tworzyw sztucznych będzie w dalszym ciągu odgrywał znaczącą rolę w gospodarce europejskiej i z pewnością może przyczynić się do osiągnięcia przez EU ambitnych celów programu 2020, z uwzględnieniem innowacji, wzrostu zatrudnienia i zrównoważonego rozwoju. W 2010 producenci tworzyw sztucznych odnotowali 17-proc. wzrost obrotów (104 mld euro), zaś obroty branży przetwórczej wyniosły 203 mld euro (wzrost 9,5-proc.).
W 2010 r. zapotrzebowanie europejskich przetwórców na tworzywa sztuczne zwiększyło się o 4,5 proc. w porównaniu do roku 2009 (do 46,4 mln ton). Względny udział poszczególnych segmentów zastosowań pozostał zasadniczo niezmieniony w stosunku do lat poprzednich – w dalszym ciągu największym segmentem były opakowania (z udziałem 39 proc.). Udział ten jest jednak mniejszy niż rok wcześniej (gdy wynosił 40,1 proc.), co wynika z szybszego rozwoju zastosowań o charakterze technicznym w 2010 roku (w porównaniu z 2009 r.). Za branżą opakowaniową znalazły się kolejno: budownictwo (20,6 proc.), motoryzacja (7,5 proc.) oraz przemysł elektryczny i elektroniczny (5,6 proc.). Przemysł produkcji i przetwórstwa tworzyw sztucznych zatrudnia 1,6 mln ludzi, a liczba ta może być większa, jeśli uwzględnimy zatrudnienie w sektorach powiązanych, takich jak przemysł samochodowy, elektroniczny, opakowaniowy czy budownictwo – powiedział Alexandre Dangis, dyrektor Zarządzający EuPC.
Największy udział rynkowy należy do polietylenu (w tym polietylenu małej gęstości LD-PE, liniowego małej gęstości LLD-PE oraz dużej gęstości HD-PE). Na kolejnych miejscach znalazły się: polipropylen (PP), polichlorek winylu (PVC), polistyren (stały – PS i spieniony – EPS) oraz politereftalan etylenu (PET). Łącznie na powyższe polimery przypada ok. 74 proc. całego zapotrzebowania na tworzywa sztuczne w Europie. Trzy główne grupy polimerów w rozbiciu na udziały rynkowe to: polietylen (29 proc.), polipropylen (19 proc.) oraz polichlorek winylu (12 proc.).
Tworzywa i ekologia
Tworzywa sztuczne wielokrotnie sprawdziły się jako materiał efektywny energetycznie. Dzięki wzmożonym wysiłkom i stałym postępom w rozwijaniu nowych technologii i rozbudowie infrastruktury, ilość odzyskanych w recyklingu i odzysku energii odpadów tworzyw sztucznych w Unii Europejskiej oraz w Norwegii i Szwajcarii wzrosła średnio o 9,3 proc. w stosunku do roku poprzedniego. Ilość ta, odpowiadająca 58 proc. wszystkich zużytych tworzyw sztucznych, może niewątpliwie być jeszcze większa: 9 krajów zagospodarowuje, unikając składowania na wysypiskach, ponad 95 proc. odpadów tworzyw sztucznych, natomiast aż 15 innych krajów uzyskuje wynik poniżej 40 proc. odzysku. Jednak, jak powiedział przewodniczący EPRO, Francis Huysman: wiele z tych krajów podjęło już zdecydowane działania zmierzające w kierunku odejścia od składowania na wysypiskach.
Z danych zawartych w raporcie wynika, że w skali Europy:
n ilość pokonsumenckich odpadów tworzywowych wzrosła w stosunku do roku 2009 o 2,5 proc., do poziomu 24,7 mln ton, z czego 10,4 mln ton trafiło na wysypiska, a 14,3 mln ton udało się poddać odzyskowi;
n ilość odpadów poddanych recyklingowi wzrosła o 8,7 proc., dzięki większej aktywności firm zajmujących się recyklingiem, a także dzięki programom zbiórki opakowań zwiększającym aktywność obywateli;
n ilość tworzyw sztucznych wykorzystanych w procesach odzysku energii wzrosła o 9,8 proc., głównie dzięki większemu wykorzystaniu pokonsumenckich odpadów z tworzyw sztucznych do produkcji paliwa przeznaczonego dla elektrowni i cementowni.
Autorzy raportu zwracają uwagę, że postęp w zakresie odzysku odpadów tworzyw sztucznych jest w Europie powolny i wiele państw członkowskich UE musi zwiększyć starania, aby zmniejszyć do roku 2020 ilości tworzyw sztucznych kierowanych na składowiska odpadów. Największy wzrost poziomu odzysku odnotowano w Estonii – 29 proc. i w Finlandii – 27 proc. Kraje, którym udało się zwiększyć poziom odzysku o około 15 proc. to Węgry, Słowacja, Niemcy, Czechy, Norwegia i Litwa. Z kolei Dania, Szwajcaria, Malta, Francja i Szwecja poprawiły swoje wskaźniki o mniej niż 5 proc., przy czym w Danii, Szwecji i Szwajcarii, gdzie już w 2006 roku niewiele odpadów tworzyw sztucznych unieszkodliwiano poprzez składowanie, nastąpiło zmniejszenie odzysku energii na rzecz recyklingu.
Raport podkreśla, że tworzywa sztuczne to doskonałe źródło oszczędności zasobów, ponieważ jest to materiał pozwalający zaoszczędzić więcej surowców kopalnych niż zużywa się do jego produkcji. Dla przykładu – zastąpienie tworzyw materiałami alternatywnymi spowodowałoby wzrost zużycia energii o 46 proc., wzrost emisji dwutlenku węgla również o 46 proc., a także oznaczałoby wzrost ilości odpadów w całej Unii Europejskiej o 100 mln ton rocznie.
Potencjał tworzyw sztucznych nie został jeszcze w pełni wykorzystany, biorąc pod uwagę zarówno przemysł mający znaczny udział we wzroście gospodarki w Europie, jak i sam materiał zapewniający wygodę i bezpieczeństwo oraz przyczyniający się do ochrony środowiska. Długoterminowo w skali światowej prognozowany jest 4-proc. wzrost zużycia per capita. W świetle tego Bernard Merkx, prezes EuPR, powiedział: Przemysł tworzyw sztucznych wzywa do zwiększenia wysiłków w celu osiągnięcia 100-proc. odzysku odpadów tworzyw sztucznych, czyli całkowitego zaniechania składowania ich na wysypiskach do roku 2020. Należy również najszybciej podjąć niezbędne decyzje polityczne, które umożliwią zakończenie kryzysu i powrót Europy na ścieżkę wzrostu gospodarczego.
Światowy import i eksport
Unia Europejska od wielu lat jest ważnym eksporterem netto tworzyw sztucznych (tworzyw pierwotnych i produktów przetworzonych). W latach 2000 – 2010 saldo obrotów wzrosło o ponad 100 proc., a łączna nadwyżka handlowa w 2010 roku wyniosła 15,7 miliarda euro.
Pomimo malejącego zatrudnienia oraz utraty na rzecz Chin pozycji największego producenta, europejski przemysł tworzyw sztucznych wciąż jest kluczową branżą przyczyniającą się do nadwyżki handlowej osiąganej przez Unię Europejską. Największymi odbiorcami nie przetworzonych tworzyw sztucznych pozostają Chiny (razem z Hongkongiem), Turcja, Rosja oraz Szwajcaria. Produkty przetworzone były eksportowane z Unii Europejskiej przede wszystkim do Szwajcarii, Rosji oraz USA.
Raport „Tworzywa – Fakty 2011” został opracowany przez organizacje: PlasticsEurope, która reprezentuje europejskich producentów tworzyw sztucznych i zrzesza blisko 100 firm członkowskich; Europejskie Stowarzyszenie Przetwórców Tworzyw Sztucznych (EuPC), reprezentujące przedsiębiorstwa zajmujące się przetwarzaniem tworzyw sztucznych w Europie;
Europejskie Stowarzyszenie Recyklerów Tworzyw Sztucznych (EuPR), organ reprezentujący przedsiębiorstwa recyklingu tworzyw sztucznych w Europie, który zajmuje się promowaniem recyklingu materiałowego i stwarzaniem warunków dla opłacalnej i zrównoważonej działalności gospodarczej w tej dziedzinie oraz Europejskie Stowarzyszenie Organizacji Recyklingu i Odzysku Tworzyw Sztucznych (EPRO) – stowarzyszenie organizacji krajowych odpowiedzialnych za prowadzenie i promocję recyklingu oraz odzysku tworzyw sztucznych w Europie.
Opracowano na na podstawie materiałów firmy PlasticsEurope
