Z najnowszego badania rynku opakowań szklanych wynika, że choć szkło będzie musiało nadal radzić sobie z wyjątkowo silną presją wywieraną przez producentów opakowań z tektury i tworzyw, to dzięki silnej pozycji w wybranych sektorach produkcji będzie rozwijać swój rynkowy udział.
Taki wniosek można wysnuć z informacji podanej przez Europejską Federację Pojemników Szklanych (FEVE), która powołuje się na raport pt. „Rynek opakowań szklanych 2012-22” opublikowany przez brytyjską firmę badawczą Visiongain pod koniec lutego 2013 r. Ocenia on wartość globalnego przemysłu opakowań szklanych na 36,8 mld dolarów i przewiduje, że niemal podwoi się on do 2023 r., rozwijając się w tempie rocznym 5,8%.
Autorzy raportu wskazują, że głównym powodem rozwoju tego segmentu opakowań jest stale rosnące zapotrzebowanie krajów rozwijających się na produkty wysokiej jakości, napoje, farmaceutyki oraz środki pielęgnacji i higieny osobistej, wynikające z nieustannego rozrastania się i bogacenia klasy średniej. Nie należy natomiast spodziewać się wzrostu popytu na szkło wśród producentów artykułów niższej jakości.
Sekretarz generalna FEVE Adeline Farrelly w rozmowie z portalem Foodmanufacture.co.uk przyznała: Raport wskazuje wiele możliwości, jakie stoją przed szklanymi opakowaniami, wśród których można wymienić m.in. prawne zakazy oraz limity stosowania innych materiałów. Jako przykład wymienia podjętą przez rosyjski parlament próbę wprowadzenia zakazu sprzedaży piwa w butelkach z PET na terenie całej Federacji Rosyjskiej (taki zakaz obowiązuje od ubiegłego roku w Kazachstanie) jako metody walki z pijaństwem, a także pierwszy w USA przypadek zakazu sprzedaży wody w butelkach z tworzyw sztucznych w celu ograniczenia zanieczyszczenia środowiska odpadami opakowaniowymi (obowiązuje od początku tego roku w amerykańskim miasteczku Concord). Popularność szkła jako materiału chemicznie obojętnego może również zwiększać obawa części konsumentów przed potencjalną migracją substancji toksycznych (takich jak bisfenol A oraz ftalany) z opakowań tworzywowych, choć w tym przypadku strach przed zatruciem zdaje się być napędzany bardziej przez doniesienia mediów niż oparty na badaniach naukowych.
Raport podkreśla, że producenci szkła będą musieli zmierzyć się z coraz silniejszą presją i konkurencją ze strony producentów innych materiałów opakowaniowych (głównie tworzyw i tektury), a także presją cenową wytwórców dóbr pragnących obniżyć koszty produkcji przez wybór tańszych opakowań. Dotyczy to szczególnie segmentu napojów gazowanych, który poddaje się coraz silniejszej dominacji tworzyw sztucznych. Nieco lepiej jest w sektorze piwa i alkoholi wysokoprocentowych. Opublikowany w grudniu 2012 raport firmy Canadean pt. „Innowacje w opakowaniach napojów” przewiduje blisko 20% przyrost przychodów sektora opakowań szklanych do 2015 r., napędzany w głównej mierze przez producentów piwa. Z tą ostatnią oceną zgadza się sekretarz generalna FEVE. Adeline Farrelly podkreśliła, że szkło zdominowało segment opakowań napojów alkoholowych typu cydr i od trzech lat zyskuje w nim kosztem PET. W przypadku piwa szkło pozostaje najpopularniejszym rodzajem opakowania; w 2012 r. 64% piwa wypitego na całym świecie było rozlane do szklanych butelek. To dominujący typ opakowania, w dodatku zwiększający swój udział.
Raport Visiongain wskazuje te sektory produkcji, w których szkło nie powinno tracić na znaczeniu: mowa o towarach luksusowych oraz produktach, których wizerunek ma się kojarzyć z „wyrafinowaniem, dobrym gustem i najwyższą wartością”. Obecnie największe na nie zapotrzebowanie wykazują rynki Azji Wschodniej oraz Ameryki Południowej i to stamtąd pochodzą największe zamówienia na opakowania szklane. Dopóki nie zakończy się kryzys ekonomiczny w Europie i Ameryce Północnej, nie należy się spodziewać zmian w tym zakresie.
Nie ma również wyraźnych sygnałów świadczących, by opakowania szklane traciły udział w rynku win i alkoholi wysokoprocentowych. Producenci szkła podejmują próby ożywienia swej oferty i w ostatnich miesiącach właśnie w tym segmencie mogliśmy zaobserwować kilka interesujących innowacji. Przykładem może być limitowana seria wódki Absolut Unique w nakładzie blisko 4 mln butelek, z których każda ma niepowtarzalny wygląd i wykończenie (a także numer etykiety), pozwalając konsumentom na wybór prawdziwie spersonalizowanego i indywidualnie zapakowanego produktu.
Jeszcze jednym sektorem, w którym przyszłość opakowań szklanych rysuje się w jasnych barwach, są artykuły spożywcze dla najmłodszych. Abstrahując od mniej lub bardziej realnego zagrożenia bisfenolem A albo innymi substancjami uwalnianymi w opakowaniach wykonanych z tworzyw sztucznych, wiele firm produkujących żywność dla niemowląt pozostaje wiernych szkłu ze względów wizerunkowych i marketingowych. Inne, które wcześniej wybrały opakowania z PET, także decydują się na choćby częściową dywersyfikację materiałów (przykładem prezentowanym przez FEVE jest marka Alete należąca do Nestle, która zdecydowała się na zmianę niektórych opakowań z PET na szkło).
Europejscy producenci opakowań szklanych dostrzegają także sukces polskiej firmy na tym polu. Mowa o FoodCare i napoju Frugo, który po zmianie właściciela marki powrócił na sklepowe rynki – oczywiście w szklanych butelkach – i w krótkim czasie wybił się na zdecydowanego polskiego lidera sprzedaży w segmencie napojów pakowanych w szkło. Dla Farrelly jest to przykład ilustrujący tezę, że szkło pozostaje ciągle „nostalgicznym” materiałem opakowaniowym. Frugo zniknęło z rynku pod koniec lat 90. i zostało ponownie wprowadzone na sklepowe półki w 2011 r. w butelce retro ze szkła. Od tego momentu jego sprzedaż osiąga szczyty, a przychody w pierwszym roku sprzedaży sięgnęły 20 mln dolarów.
O ocenę obecnej kondycji sektora opakowań szklanych – w kontekście cytowanego raportu firmy Visiongain – poprosiliśmy mgr. inż. Łukasza Białka, kierownika Działu Rozwoju i Inwestycji w Hucie Szkła TUR Sp. z o.o.
Raport agencji badawczej Visiongain sugeruje, że w najbliższych 10 latach wartość przemysłu opakowań szklanych podwoi się (obecnie 36,8 mld USD), a średnioroczne tempo rozwoju wyniesie w tym czasie 5,8%. Czy to nadmierny optymizm?
Łukasz Białek: W Polsce produkcja opakowań szklanych kształtuje się na poziomie ok. 1,5 mln ton rocznie, a statystyczny Polak zużywa w ciągu roku ok. 31 kg. Dla porównania: 5 lat temu poziom konsumpcji szkła wynosił 25 kg, 10 lat temu 15 kg, a 15 lat temu 11 kg. W Europie średnia zużycia opakowań szklanych na osobę wynosi 50 kg; można z tego wnioskować, że nasz rynek nie jest jeszcze nasycony. Z raportu wynika, że konsumenci myśląc o swoim zdrowiu i otaczającym ich środowisku wybierają coraz częściej bezpieczne i ekologiczne rozwiązania, a takimi są właśnie opakowania szklane. Szkło powstaje z czystych, naturalnych surowców. Według badań FEVE 65% Europejczyków zgadza się, że szkło najlepiej zachowuje smak.
Działania UE w obszarze ochrony środowiska i recyklingu wskazują jednoznacznie, że udział szkła w rynku opakowań wzrasta, a tendencje na nadchodzące lata to 2-3% przyrost co roku. Zatem wyraźny staje się fakt, że szkło przez wzgląd na swoje pozytywne właściwości – tak dla zdrowia, jak i środowiska – buduje przewagę nad opakowaniami z tworzyw sztucznych.
Szansą dla każdej branży jest wdrażanie nowoczesnych rozwiązań. Czy w przypadku szkła jest podobnie?
Ł.B.: W ubiegłym roku, dzięki wykorzystaniu dofinansowania ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka „Dotacje na Innowacje”, uruchomiliśmy innowacyjną technologię wytopu szkła z zastosowaniem opatentowanej metody ekologicznego topienia. Produkt powstaje z czystych surowców, w procesie produkcji całkowicie przyjaznym środowisku.
Nowoczesna technologia topienia szkła, o której mowa, nie generuje zanieczyszczeń stałych (pyłów) do atmosfery, a także niemal całkowicie ogranicza emisję spalin (CO2 oraz NOx). Ekologiczny charakter innowacyjnej produkcji polega także na odzysku i możliwości przetwarzania ciepła wydostającego się ze spalinami poprzez wytworzenie pary wodnej, którą stosuje się do napędu generatora prądu elektrycznego oraz do ogrzewania wody centralnego ogrzewania i celów socjalnych.
Ekologiczna metoda wytwarzania nie wpływa na zmianę właściwości szkła, które pozostaje wysoce przezroczyste oraz świetnie nadaje się na opakowanie wyrobów „z wyższej półki”.
Ekologia to w przypadku szkła słowo klucz...
Ł.B.: Szkło jest najbardziej ekologicznym materiałem, ponieważ może być odnawialne w 100% i bez końca, a tworzony w ekologiczny sposób produkt wychodzi naprzeciw oczekiwaniom rynkowym.
Średni poziom recyklingu szkła w Europie wynosi 67%, z czego w Polsce kształtuje się na poziomie 42%.
Na podstawie materiałów firmy Visiongain i portalu Foodmanufacture.co.uk opracował TK
