W sektorze napojowym przemysł opakowaniowy musi piec dwie pieczenie na jednym ogniu. Po pierwsze, użytkownicy oczekują indywidualnie zaprojektowanych opakowań, wyposażonych – o ile to możliwe – w dodatkowe funkcje. Po drugie: konsu-menci napojów o ekologicznym zacięciu coraz częściej wykazują rosnące zaintere-sowanie pojemnikami oszczędzającymi zasoby naturalne, produkowanymi metodami przyjaznymi dla środowiska. Przemysł zaspokaja te potrzeby za pomocą nowych strategii opakowaniowych i wydajnego sprzętu do produkcji opakowań.
Nie wystarczy już, że gość zaproszony na domową imprezę przynosi gospodarzowi butelkę wina, musującego czy jakiegokolwiek innego. Najnowszym trendem w paczkach upominkowych jest celebrowanie aktu wręczania i stymulowanie emocji za pomocą nowych materiałów i wykończeń. Firmy w tym segmencie opracowują kartony, pudełka składane, kosze, skrzynie drewniane, przedmioty dekoracyjne oraz torby w taki sposób, by prezenty robiły duże wrażenie. Butelki wina są umieszczane w wyjątkowych pudełkach prezentowych, które w dotyku i wyglądem przypominają prawdziwe drewno. Opakowania mogą też zawierać dodatkowe intrygujące elementy – takie jak miniaturowy abażur umożliwiający proste przekształcenie pustej butelki w dekoracyjną lampkę stołową. Wyjątkowość i różnorodność są niezwykle ważne, gdy chodzi o opakowania na prezenty.
To, co odnosi się do tego segmentu opakowaniowego, jest wyraźnie widoczne na rynku napojów: sprzedaż tylko wina lub piwa w standardowych butelkach nie jest już w stanie zainspirować konsumentów. Ilość alkoholowych, mieszanych i aromatyzowanych napojów, a w efekcie również ozdobnych butelek stała się współcześnie tak duża, że konsument może pozwolić sobie na wybredność. Ktokolwiek chce przyciągnąć uwagę klienta, musi posiadać produkt wyróżniający się z tłumu już na pierwszy rzut oka. Istnieje rosnący nacisk na estetykę opakowań – a tym samym na emocje – i to staje się coraz ważniejsze w konsumpcji towarów. W zróżnicowanym świecie ma to jeszcze istotniejsze znaczenie, bo oszczędza czas, gdy decyzje podejmowane są racjonalnie, a nie instynktownie – mówi Andreas Steinle z Instytutu Przyszłości (Zukunftsinstitut), think tanku zajmującego się badaniami przyszłych trendów.
Główne trendy: indywidualizm i zróżnicowanie
Przykładowo: woda mineralna marki evian, która jest własnością firmy Danone Waters, przykłada dużą wagę do podkreślania unikalności swego produktu. W przypadku swych prestiżowych butelek z tworzyw sztucznych stosuje nową technologię Nature MultiPack: innowację w zakresie pakowania, która wykorzystuje specjalne kleje do łączenia ze sobą pojedynczych butelek PET w taki sposób, że można je indywidualnie układać, a następnie odrywać jedną od pozostałych w prosty sposób. Na polu wzornictwa Danone także podąża nieoczywistymi ścieżkami. Od 2008 r. evian stworzył dziewięć limitowanych edycji butelek z wodą mineralną zaprojektowanych przez znanych projektantów. W 2016 r. amerykański kreator mody Alexander Wang uczynił tematem swego opakowania kod kreskowy i pokrył szkło butelek czarno-białymi paskami. Przestrzenie między paskami i czyste wzornictwo mają wyrażać naturalną czystość wody evian. Zindywidualizowanie oraz różnicowanie są motywami bardzo popularnymi nie tylko wśród najbardziej ekskluzywnych marek, w miarę jak rosnąca grupa producentów napojów reklamuje swoje wody mineralne oraz słodkie napoje także w nie-wielkich, półlitrowych butelkach zwrotnych, przemawiających zwłaszcza do małych gospodarstw domowych. Albo sprzedaje swoje produkty w elegancko rzeźbionych butelkach, by zwiększyć szanse na wybór przez – przykładowo – drogie restauracje.
Niezależnie od zapewnianych korzyści, efektowne opakowania mają również swoje wady. Im większa indywidualność i skomplikowanie opakowania produktu, tym bardziej pracochłonna i droga jest jego produkcja. Wyższe koszty produkcyjne są koniec końców spychane na klienta w formie wyższych cen – fakt, który działacze konsumenccy często krytykują. Co więcej, skomplikowane metody produkcji oraz butelki jednorazowe stanowią obciążenie dla środowiska. Aby zminimalizować ten wpływ, niektóre kraje ustanowiły w pewnych kwestiach ambitne cele w zakresie ponownego zużycia butelek. Na przykład Niemcy zamierzają osiągnąć 80% poziom ponownego wykorzystania butelek, choć od 2004 r. oddalili się od tego celu (spadek z 2/3 do 45%). W tym samym czasie ilość odpadów generowanych przez jednorazowe butelki na napoje zwiększyła się o 30%. Zgodnie z obecnymi statystykami opracowywanymi przez niemiecki rząd federalny, konsumpcja opakowań zwiększyła się z ok. 465 tys. ton do 600 300 ton w 2014 r. Sprzedawcy i producenci są postrzegani jako „podżegacze” boomu na butelki jednorazowe. Wojny cenowe w sektorze wód mineralnych, które toczą ze sobą producenci napojów i supermarkety wdrażając specjalne oferty sprzedaży, dotyczą tylko butelek jednorazowych, ponieważ zbieranie, czyszczenie i ponowne napełnianie butelek z tworzyw sztucznych jest kosztownym procesem. To jedna z przyczyn, które zachęcają polityków do popierania depozytów na butelki jednorazowe i rozszerzenia ich również na soki i nektary.
Zapotrzebowanie na proekologiczne technologie opakowaniowe
Producenci opakowań mają także obowiązki. Muszą osiągnąć równowagę: z jednej strony prezentując opakowanie o projekcie przyjaznym dla użytkownika, ale jednocześnie chroniąc surowce i tym samym zmniejszając swą uciążliwość dla środowiska naturalnego. Wymogi, które muszą być spełnione przez maszyny opakowaniowe, w rezultacie stają się coraz bardziej restrykcyjne. Traktowanie surowców naturalnych w odpowiedzialny sposób i prowadzenie biznesu w sposób przyjazny dla środowiska mają wysoki priorytet wśród producentów maszyn do obróbki żywności oraz opakowań. Wiedzą oni, że ekologiczne procesy produkcyjne są bardzo ważne dla ich klientów – mówi Vera Fritsche, ekspert w Niemieckim Stowarzyszeniu Producentów Maszyn (VDMA). Inteligentna kontrola oraz automatyka z wykorzystaniem napędów energooszczędnych, kompresory, wentylatory i pompy należą – jak twierdzi – do klasycznych rozwiązań zapewniających oszczędność energii i innych surowców oraz podnoszących wydajność energetyczną. Wydajne motory doskonale dopasowane do ruchów maszyny zmniejszają zużycie energii. Poza tym, dodaje Fritsche, innowacyjne i usprawnione procesy ograniczają zużycie energii i wody, gdy jednocześnie innowacyjne strategie sprzętowe wydłużają okresy między serwisowaniem i konserwacją, trwałość maszyn, a także oszczędzają energię.
Na targach interpack 2017 w Düsseldorfie, które odbędą się w dniach 4-10 maja 2017 r., goście będą mogli zdobyć wiedzę na temat strategii i produktów, które firmy wykorzystują, by spełnić oczekiwania rynku. Towarzysząca targom wystawa „components – special trade fair by interpack”, zorganizowana po raz pierwszy w 2014 r. i odbywająca się znowu według poprawionej koncepcji na targach w 2017 r., także oferuje interesujący wgląd do najnowszych technologii produkcji. „Components” jest skierowana przede wszystkim do dostawców części dla przemysłu opakowaniowego oraz firm oferujących napędy i wyposażenie do kontroli oraz czujniki, przemysłowe czujniki wizyjne, wyposażenie do transportu, przemysłowe oprogramowanie, a także kompletne systemy automatyki do maszyn opakowaniowych. Producenci części maszyn, komponentów, akcesoriów oraz wyposażenia peryferyjnego także są w orbicie zainteresowania, tak samo jak producenci komponentów i urządzeń pomocniczych dla materiałów opakowaniowych.
Upcykling – drugie życie opakowań
Przykład firmy True Fruits – producenta napojów typu smoothie – pokazuje, że ochrona środowiska w przemyśle napojów stała się obecnie kluczowym czynnikiem i może być nawet spożytkowana dla jeg
o korzyści. W odróżnieniu od wielu innych wytwórców, firma sprzedaje swoje napoje nie w plastikowych butelkach, ale w zadrukowanych ceramicznie, cylindrycznych szklanych butelkach o pojemnościach 250 i 705 ml, aby zakomunikować wartość szczerości, czystości, wysokiej jakości i przejrzystości, które kojarzą się z tym czystym wzornictwem. W celu zapewnienia, że butelki nie są po prostu wyrzucane do pojemników na szkło po konsumpcji ich zawartości, zespół True Fruits poświęcił kwestii ponownego wykorzystania butelek wiele czasu. Rozwiązanie, na które wpadł, znane jest jako „upcykling” i polega na tym, że zużyte obiekty stają się podstawą zupełnie nowych produktów. True Fruits opracowało dodatki, które umieszcza się w prosty sposób na szczycie opróżnionej butelki; obecnie firma oferuje sztywne nakładki na szyjkę: w formie końcówek do soli lub cukru, dozowników do oliw, sosów i octów, a także sitek do herbaty. Połączenie witamin, ekstrawagancji i zrównoważonego rozwoju jest wyraźnie doceniane przez klientów: True Fruits to obecnie jeden z rynkowych liderów w sektorze smoothies.
Biotworzywa stanowią kolejną ścieżkę, którą mogą podążać producenci ekologicznych opakowań na napoje. W ubiegłym roku Coca-Cola zaprezentowała nową generację swych butelek PlantBottle wykonanych w całości z surowców odnawialnych i ogłosiła ich rynkowy debiut w najbliższej przyszłości. Ta „pierwsza generacja” materiałów pochodzenia biologicznego ma być produkowana w dłuższej perspektywie z biomasy, a konkretnie z odpadów drzewnych. W projekcie badawczym naukowcy Uniwersytetu Hohenheim testują inny obiecujący surowiec jako materiał do produkcji butelek – korzeń cykorii, wykorzystywany dotychczas do produkcji biogazu. Niejadalny korzeń stanowi ok. 30% całej rośliny. Naukowcy uzyskują z niego nieoczyszczony hydroksymetylofurfural (HMF), który może być użyty w produkcji butelek z PET.
Innowacje mają potencjał w produkcji
Zanim jednak butelki pochodzenia roślinnego zastąpią obecnie używane na powszechną skalę butelki z PET, potrzeba jeszcze sporej pracy badawczo-rozwojowej. Mimo wszystko szanse na znaczną oszczędność kosztów niesie ze sobą nie tylko sektor materiałowy, ale również sprzęt do produkcji. Przemysł robi więc wszystko, by poprawić metody wytwórcze. Przykładem tego jest fabryka herbaty Douş Çay w Izmirze, wyposażona przez firmę Krones. W 2015 r. turecka firma uruchomiła w swej fabryce Ödemiş w Izmirze linię NitroHotfill firmy Krones o wydajności 22,5 tys. pojemników na godzinę. Rok po instalacji zespół Krones przeprowadził testy w fabryce, by udoskonalić system sprężonego powietrza. Po ulepszeniu i prostej optymalizacji maszyny do wytłaczania z rozdmuchem Contiform 3 linia powróciła do normalnej pracy. W czasie testów zanotowano fantastyczne wyniki, twierdzi firma. Mimo utrzymania tej samej jakości pojemników, modyfikacja pozwoliła na uzyskanie 44% oszczędności w zużyciu sprężonego powietrza. Korzyści finansowe sięgają 40 tys. euro rocznie przy przeciętnej pracy maszyny na poziomie 6 tys. godzin rocznie.
Firma KHS z Dortmundu również jest dowodem na to, że daleko jeszcze do pełnego wyczerpania potencjału innowacyjności w zakresie wyposażenia produkcyjnego. Firma Mineralbrunner Teinach używa rozdmuchiwarki InnoPET Blomax Series III do produkcji butelek z PET od 2007 r. W celu ograniczenia zużycia energii przez tę linię, eksperci KHS zmodyfikowali jej urządzenie do podgrzewania preform z PET przed późniejszymi procesami rozciągania i wydmuchiwania. W efekcie w tym roku oszczędności w zakresie zużycia energii w Mineralbrunnen Teinach osiągnęły ponad 40% – co było możliwe głównie dzięki użyciu nowych, zaawansowanych reflektorów ceramicznych oraz geometrii pomiarowej w podgrzewaczach, wyjaśnia Frank Goebel, szef inżynierów serwisu w KHS. Dzięki specjalnemu wzornictwu fizyczne własności elementów ceramicznych bardzo korzystnie wpłynęły na dystrybucję energii, dzięki czemu mniej energii jest wymagane do podgrzania preform. Co więcej, reflektory oraz promienniki podczerwieni zostały zmodyfikowane w taki sposób, że delikatna strefa gwintu nie jest niepotrzebnie podgrzewana. W efekcie można ograniczyć chłodzenie tego obszaru, dodaje Goebel, a tym samym oszczędzić jeszcze więcej energii w firmie Teinach. Dzięki większej wydajności często możliwe jest skrócenie sekcji grzewczej – dodaje Goebel. Gdy w piecu konieczne jest zastosowanie mniejszej liczby elementów grzewczych, zużycie energii przez promienniki podczerwieni także w konsekwencji spada.
Opracowano na podstawie materiałów organizatorów Interpack. Tłumaczenie: TK
