Od początku lat 80. XX wieku prowadzono prace nad techniką drukowania przestrzennego. Dziś drukarki przestrzenne dostępne są nawet dla nabywcy indywidualnego, chociaż na razie przeszkodą w swobodnym dostępie do tych urządzeń może być ich wysoka cena. Poza tym obsługa drukarek przestrzennych wymaga dodatkowo umiejętności projektowania 3D, czyli specjalistycznej wiedzy.
Drukowanie trójwymiarowe polega na wytwarzaniu obiektów przestrzennych na podstawie komputerowego modelu. Ta rewolucyjna metoda technologiczna i przemysłowa zaczyna święcić tryumfy w wielu gałęziach gospodarki i techniki.
Zważywszy na to, że materiałami do trójwymiarowego wydruku mogą być zarówno tworzywa sztuczne, jak i metale czy gumy, a wielkość wydrukowanego przedmiotu ograniczona jest jedynie możliwościami gabarytowymi drukarki, to rośnie zainteresowanie nimi zarówno wśród potencjalnych nabywców na skalę przemysłową, jak i indywidualnych odbiorców.
Drukowanie trójwymiarowe znajduje zastosowanie nie tylko w architekturze, branży tekstylnej, zabawkarskiej czy biżuteryjnej, ale również w branży spożywczej, motoryzacji, lotnictwie czy medycynie, gdzie dzięki tej technologii można stworzyć np. brakującą tkankę lub kości. Już teraz drukowane są skóra i protezy.
Z biegiem czasu dostępność drukarek trójwymiarowych będzie coraz większa i należy zastanowić się, jakie zagrożenia się z tym wiążą. Poza oczywistymi, np. niekontrolowaną produkcją broni, należy również przyjrzeć się, czy wraz z rozwojem techniki, o której mowa, nie doznają uszczerbku prawa własności intelektualnej i przemysłowej.
Opakowania najczęściej są chronione jako wzory przemysłowe albo przestrzenne znaki towarowe. Zgodnie z definicją ustawową wzór przemysłowy to „nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację”. Dodatkowo spełnia kryteria rejestracyjne, jeżeli może zostać wytworzony w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy. Przykładem zarejestrowanego jako wzór przemysłowy opakowania jest np.:
Przestrzennym znakiem towarowym może być z kolei „każde oznaczenie przedstawione w sposób graficzny lub takie, które da się w sposób graficzny wyrazić, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżniania w obrocie towarów jednego przedsiębiorstwa od
tego samego rodzaju towarów innych przedsiębiorstw”.
Podstawową różnicą między wzorem przemysłowym a znakiem towarowym jest czas trwania ochrony. Ochrona wzorów przemysłowych udzielana jest na 5 lat z możliwością jej przedłużenia o kolejne 5 lat i maksymalnie może trwać 25 lat. Natomiast największą zaletą znaków towarowych jest to, że ich ochrona nie ma ograniczeń czasowych – są ważne przez 10 lat licząc od dnia zgłoszenia i ich ochronę można przedłużać na kolejne 10-letnie okresy.
Wydruk konkretnego opakowania, przy założeniu dysponowania projektem i drukarką przestrzenną, nie powinien być trudny, zwłaszcza że nie jest do tego potrzebna drukarka o dużych gabarytach, a projekty opakowań zazwyczaj nie są skomplikowane. Do wydrukowania opakowania wystarczą zwykłe domowe warunki.
Należy jednak pamiętać, że drukowanie trójwymiarowe opakowań, które są prawnie chronione, bez konieczności uzyskiwania zgody właściciela praw może się odbywać jedynie w ramach dozwolonego użytku prywatnego. Jeżeli drukowanie wykracza poza taki użytek, należy liczyć się z tym, że uprawniony może dochodzić swoich praw na drodze sądowej w trybie postępowania cywilnego lub karnego, w zależności od konkretnych okoliczności sprawy. Przed wszczęciem powództwa właściciel praw może wystąpić do sądu z wnioskiem o zabezpieczenie dowodów lub roszczeń, co pozwoli na uzyskanie tymczasowej ochrony na czas postępowania w postaci zabezpieczenia na dobrach naruszyciela, np. przez zakazanie wytwarzania i wprowadzania do obrotu wydrukowanych opakowań czy też zajęcie ich przez komornika.
Właściciel praw wcześniejszych może przede wszystkim żądać od osoby naruszającej jego prawa zaprzestania działań grożących naruszeniem i wycofania bezprawnie oznaczonych jego znakiem towarowym lub wytworzonych według jego wzoru przemysłowego produktów z obrotu. Dodatkowo może domagać się przyznania określonej sumy pieniężnej na poczet zniszczenia przedmiotów naruszających jego prawa, a także wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, naprawienia wyrządzonej szkody, zapłaty odszkodowania czy też opublikowania w prasie wydanego przez sąd orzeczenia lub przeprosin.
Drukowanie przestrzenne staje się powszechne, a nawet niezbędne w różnych dziedzinach życia. Niemniej właściciele opakowań zarejestrowanych jako wzory przemysłowe lub przestrzenne znaki towarowe nie powinni się obawiać, że nowa technologia stanowi poważne zagrożenie dla ich praw. Rejestracja znaku towarowego lub wzoru przemysłowego daje dość szeroką ochronę i dzięki niej najłatwiej jest dochodzić swoich praw i roszczeń.
Opracowano na podstawie materiałów firmy Patpol
