Polska Izba Opakowań opublikowała informację o analizie strat spowodowanych niewłaściwym pakowaniem, magazynowaniem oraz transportem i poinformowała o niepokojących wskaźnikach, sięgających w przypadku niektórych rodzajów produktów 20% wartości wyprodukowanych towarów. Aby zniwelować te straty, należy dogłębnie zastanowić się, jak poszczególne elementy łańcucha dostaw wpływają na te wyniki i przeanalizować rolę opakowań/oznakowania w tych procesach. Prawie połowa tych strat – jak podaje dalej Polska Izba Opakowań – powstaje z winy nieprawidłowego pakowania oraz wadliwych opakowań, a druga połowa – z powodu niewłaściwego magazynowania i transportu.
Myśl o minimalizowaniu wspomnianych strat doprowadziła do powstania idei inteligentnych opakowań. Ich innowacyjność została oparta na możliwości przekazywania informacji przez opakowania, a także wyposażeniu ich we wskaźniki monitorujące zarówno stan produktu, jak i pewne parametry zewnętrzne. Dlatego też można powiedzieć, że inteligentne opakowania pełnią zarówno funkcję ochronną, jak i informacyjną w pełnych znaczeniach tych słów – również w znaczeniu aktywnego oddziaływania w ramach tych funkcji. Funkcję ochronną można podzielić na: „utrzymanie określonej jakości pakowania produktów, przystosowanie ich do transportu i składowania oraz prezentacji”, a także ochronę środowiska naturalnego „przed szkodliwym działaniem niektórych produktów”. Funkcję informacyjną natomiast – na identyfikacyjną, marketingową (sprzedażową) i komunikującą się z konsumentem.
W związku z powyższym i w związku z tematem inteligentnych opakowań w odniesieniu do systemów automatycznej identyfikacji, o których ma tu być mowa, należy się skupić przede wszystkim na logistycznych i procesowych aspektach opakowań, tj. takich, w których aktywnie wpływają one na procesy zachodzące na ich drodze do konsumenta. Poniżej zostanie omówiony temat systemów automatycznej identyfikacji w łańcuchu dostaw: począwszy od wyjaśnienia, czym w teorii i praktyce są inteligentne opakowania i automatyczna identyfikacja, poprzez zaakcentowanie potrzeby opakowań, etykiet i auto id na drodze do klienta, aż po szczegółową prezentację rozwiązań bazujących na tych elementach.
Idea inteligentnych opakowań rozwijała się i była wprowadzana wraz z ideą systemów automatycznej identyfikacji, a spopularyzowanie ich nastąpiło w momencie rozprzestrzenienia się wielkopowierzchniowych magazynów i sklepów samoobsługowych, a także skomplikowania procesów logistycznych. Połączenie tych dwóch czynników – automatycznej identyfikacji i inteligentnych opakowań – wynika z ich kluczowej roli i największej zalety, tj. z faktu, że w zautomatyzowany sposób potrafią przechowywać i wymieniać informacje między sobą, a także dostarczać je odpowiednim systemom oraz osobom w firmie lub konsumentom. To właśnie ta „informacja” w dużym stopniu determinuje finalną skuteczność procesów takich jak: produkcja, magazynowanie, transport, logistyka, dystrybucja i handel, a jako że opakowanie jest nieodłącznym elementem produktu, to również ta informacja jest umieszczana właśnie na nim.
Inteligentne opakowania to inaczej opakowania aktywne. Jest to nowoczesny rodzaj opakowań pełniących nie tylko tradycyjne funkcje transportowe, ochronne, informacyjne i sprzedażowe, ale potrafiących też w określony i kontrolowany sposób oddziaływać na elementy otoczenia, komunikować się za pomocą wskaźników i przekazywać dane do odpowiednich osób lub systemów. Przy zastosowaniu odpowiednich technologii inteligentne opakowania mogą być automatycznie weryfikowane, odrzucane w przypadku wykrycia nieprawidłowości, śledzone na wszystkich etapach łańcucha dostaw, a także kontrolowane na etapie sprzedaży do klienta końcowego (np. pod kątem terminu ważności).
Z kolei systemy i technologie automatycznej identyfikacji stosowane są dla celów zarządzania zarówno przedsiębiorstwem, jak i całym łańcuchem logistycznym oraz optymalizacji i automatyzacji zachodzących w nich procesów. Wśród zadań wykonywanych przez te systemy wyróżnić można: natychmiastowe uzyskiwanie wymaganych danych, przekształcanie zebranych informacji do odpowiedniego formatu, umożliwianie stałego dostępu do informacji w czasie rzeczywistym. Dzięki sprawnej i wydajnej pracy nowoczesne technologie mogą zapewnić bezpieczeństwo produktów, przejrzystość łańcucha dostaw i precyzyjność przekazywanych danych, co w rezultacie przekłada się w bardzo dużym stopniu na obniżenie kosztów i sukces przedsięwzięcia.
Urządzenia i technologie wykorzystywane powszechnie w rozwiązaniach auto id dla łańcucha dostaw to:
Drukarki etykiet
Podstawowe narzędzie stosowane w systemach automatycznej identyfikacji, umożliwiające znakowanie za pomocą kodów kreskowych. Drukarki etykiet zapewniają możliwość drukowania informacji zmiennych i danych pozwalających na identyfikację produktu w całym łańcuchu dostaw. Etykiety są drukowane na roli lub na składance w technologiach termotransferowej, termicznej lub atramentowej.
Systemy etykietujące
Zintegrowane z linią produkcyjną etykieciarki pozwalają na obniżenie kosztów poprzez automatyzację etykietowania, przez co dają gwarancję bezpieczeństwa i powtarzalności procesu naklejania (precyzja naklejania). Umożliwiają aplikację etykiet zarówno na produkty jednostkowe, jak i opakowania zbiorcze, a także jednoczesną weryfikację jakości naklejonych etykiet i kontrolę numeracji. Mogą to być moduły etykietujące wykonane do zabudowania w linii produkcyjnej, na zamówienie dostosowane do specyficznych wymagań klienta lub jako kompletne systemy wyposażone w przenośniki produktów, stojaki i osprzęt do aplikatorów oraz osłony.
Skanery kodów kreskowych
Czytniki kodów kreskowych mogą być ręczne do zastosowań ogólnych i przemysłowych (przewodowe i bezprzewodowe), a także stacjonarne klasy przemysłowej. Większość czytników nie tylko odczytuje kody jedno- i dwuwymiarowe, ale rozpoznaje również ich standard. Odczyt kodu jest praktycznie realizowany w trzech technologiach, różniących się źródłem oświetlenia pola: czytniki LCD, laserowe i cyfrowe.
Terminale/komputery mobilne
Kolektory danych, które pozwalają na sprawne zarządzanie gospodarką magazynową, gromadzenie danych czy wykonywanie inwentaryzacji i ewidencji środków trwałych. Terminale – zwłaszcza te do zastosowań przemysłowych – charakteryzują się wysoką odpornością na czynniki zewnętrzne i uszkodzenia mechaniczne. Mogą to być ręczne terminale, które spełniają funkcję lekkich i wytrzymałych komputerów mobilnych wyposażonych w czytnik kodów kreskowych, oraz terminale wózkowe przeznaczone do montażu na pojazdach przemysłowych i zaprojektowane do pracy w warunkach przemysłowych, z wygodną klawiaturą i czytelnym ekranem dotykowym. Niezależnie od wybranego typu, zastosowanie terminali pozwala znacząco zwiększyć wydajność pracowników i obniżyć koszty ich pracy.
Sieci bezprzewodowe
Sieci bezprzewodowe klasy przemysłowej są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania prężnie rozwijających się przedsiębiorstw, zakładów produkcyjnych, magazynów, a także wszędzie tam, gdzie stosowane są urządzenia mobilne. W ramach systemów WLAN można wyróżnić pojedyncze elementy sieci bezprzewodowych oraz kompletne rozwiązania klasy korporacyjnej nie tylko budujące sieć, ale i pozwalające nimi zarządzać.
Oprogramowanie
Optymalny projekt etykiety zgodnej z wymogami produktu jest tworzony dzięki specjalistycznemu oprogramowaniu, które umożliwia pobieranie danych z baz danych firmy, zaprojektowanie etykiety do wydruku oraz prawidłowe wygenerowanie kodu kreskowego. W systemach automatycznej identyfikacji stosowane jest nie tylko oprogramowanie do projektowania etykiet, ale i do zarządzania magazynem (WMS) oraz produkcją (MES). Najwyższej klasy software pozwala wyeliminować błędy, ograniczyć konieczność ręcznego wprowadzania danych i zwiększyć wydajność pracy.
Weryfikatory kodów
Weryfikatory sprawdzają jakość wydrukowanych kodów kreskowych. Są niezbędne w firmach znakujących swoje towary kodem kreskowym oraz w drukarniach opakowań. Weryfikatory zamontowane na linii produkcyjnej pozwalają w trybie ciągłym na odrzucanie produktów oklejonych niewłaściwą etykietą, natomiast weryfikatory przenośne/laboratoryjne umożliwiają kontrolę jakości kodów kreskowych oznakowanych produktów/wydrukowanych etykiet.
Dodatkowym elementem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania systemów auto id są etykiety, stosowane na każdym etapie łańcucha dostaw. Niezależnie od branży, są one uniwersalnym nośnikiem informacji o produkcji i podstawą działania wszelkich systemów związanych z obrotem towarów – od ich wytwarzania do sprzedaży. Oprócz informowania etykiety mają również funkcję dekorującą, zamykającą lub nawet zabezpieczającą. Dostawcy mediów oferują szeroki wachlarz podłoży, podkładów i klejów, które muszą być dopasowane do specyfiki produkcji, a także zastosowania i całego cyklu życia produktu – najwyższej jakości podłoża gwarantują długowieczną trwałość i czytelność wydruku. W przypadku drukowania pełnej informacji na drukarce etykiet niezbędne są etykiety niezadrukowane, a przy dodruku danych zmiennych – etykiety wstępnie zadrukowane do druku termotransferowego lub termicznego. Możliwa jest również aplikacja wcześniej już zadrukowanych etykiet. Drukarnie z najnowocześniejszym parkiem maszynowym i bogatymi możliwościami uszlachetnień zaprojektują, przygotują, wyprodukują i zakonfekcjonują etykiety fleksograficzne, offsetowe lub cyfrowe najwyższej jakości. Na uwagę jednak zasługuje istota wyboru odpowiedniego dostawcy, którego doświadczenie w dziedzinach poligrafii oraz znakowania i etykietowania może zagwarantować dopasowanie wydrukowanych etykiet do sposobu aplikacji, dzięki czemu można uniknąć problemów podczas procesu etykietowania.
Bibliografia
1. Biuletyn Opakowaniowy Polskiej Izby Opakowań, nr 2 (124), marzec-kwiecień 2016
2. Mateusz Cichoń, Tomasz Lesiów, Zasada działania innowacyjnych opakowań inteligentnych w przemyśle żywnościowym. Artykuł przeglądowy, Nauki Inżynierskie i Technologie, 2 (9) 2013 Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2013
3. PN-0-79000: Opakowania. Terminologia
4. Mateusz Cichoń, Tomasz Lesiów, Zasada działania innowacyjnych opakowań inteligentnych w przemyśle żywnościowym. Artykuł przeglądowy, Nauki Inżynierskie i Technologie, 2 (9) 2013 Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2013
5. Yam K., Takhistow P., Miltz J., Intelligent Packaging: Concepts and Applications, „Journal of Food Science” 2005, no. 70, s. 1-10
6. Materiały produktowe RSC Auto ID, 2015
Katarzyna Łasińska
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
