STRESZCZENIE: Aplikacja aerozolowa jest bardzo popularna w wielu gałęziach przemysłu takich jak branże kosmetyczna, gospodarstwa domowego, wyrobów medycznych i inne. Rozwój przemysłu aerozolowego jest silnie uzależniony od oczekiwań i wymagań konsumentów. Producenci często muszą stawić czoło kurczącemu się rynkowi i zwiększaniu konkurencyjności, a także zmieniającym się oczekiwaniom konsumentów. Wiele innowacji jest związanych z elementami opakowania aerozolowego. Aby utrzymać tempo zmian na rynku, producenci muszą szukać nowych sposobów zwiększania przewagi konkurencyjnej i dostarczania produktów spełniających aktualne, a także przyszłe oczekiwania konsumentów. ABSTRACT: The aerosol application is very common in a lot of industries such as cosmetics, house hold, medical devieces and many others. The development of aerosol industry is strongly determined by consumer expectation and requirements. Producers often have to face with shrinking market and increasing competitiveness as well as with changable consumer expectatios. Many innovations are related to the elements of aerosol packaging. In order to keep up with th rate of changes on the market prducers need to look for new ways of increasing their competitive advantage and to deliver products which meet current consumer trends and even anticipate future trends and expectations.
1. Wprowadzenie
Wyroby aerozolowe pojawiły się na rynku w latach 40. XX w. Ten rodzaj aplikacji jest wykorzystywany w wielu branżach, między innymi w sektorach: kosmetycznym, spożywczym, gospodarstwa domowego, farmaceutycznym i wielu innych. Inherentnym elementem wyrobu aerozolowego jest opakowanie aerozolowe, które tworzy tzw. produkt zintegrowany i sprawia, że produkt może stać się przedmiotem obrotu towarowego, a także oferty rynkowej. Opakowania aerozolowe występują w postaci jednorazowych pojemników metalowych, szklanych lub z tworzywa sztucznego zamkniętych metalowym zaworem umożliwiającym uwalnianie zawartości wraz z połączonymi z nimi elementami pomocniczymi takimi jak: dyszka i nasadka/kapturek, aplikator lub spraycap/kapturodysza [16].
2. Rynek opakowań aerozolowych
Zgodnie z informacjami podanymi przez Europejską Federację Aerozolową (FEA) w 2015 roku Europa była największym producentem wyrobów aerozolowych (ponad 5,6 mld sztuk) – rys. 1 [14].
Natomiast największym producentem wyrobów aerozolowych na świecie, za Europą (5,6 mld sztuk), były Stany Zjednoczone (3,8 mld sztuk) oraz Chiny (1,5 mld sztuk) [14]. W Polsce od 2011 do 2014 roku produkcja wyrobów aerozolowych oscylowała na poziomie 114-118 mln sztuk. Natomiast w roku 2015 nastąpił znaczący spadek produkcji do poziomu 78 mln.
Główną kategorię wyrobów aerozolowych w Europie w 2015 roku stanowiły kosmetyki – 55,76%. Na drugim miejscu znajdowały się produkty gospodarstwa domowego – 21,76%.
Obecnie głównym rodzajem pojemników stosowanych w wyrobach aerozolowych są pojemniki metalowe (stalowe lub aluminiowe). Dodatkowo stosuje się pojemniki szklane (niechronione lub z powłoką ochronną z tworzywa sztucznego) oraz pojemniki z tworzywa sztucznego, jednak w porównaniu z metalem ich udział jest bardzo niski [14].
3. Kierunki innowacji opakowań aerozolowych
Branża opakowaniowa produkująca opakowania m.in. dla branży aerozolowej znajduje się w grupie sektorów, których rozwój jest bardzo dynamiczny i wykazuje dużą różnorodność w zakresie innowacyjności produktów. Wiąże się to głównie z poprawą funkcjonalności, ergonomiczności, walorów ekonomicznych i ekologicznych oferty, ale również ze zmianami warstwy wizualnej opakowań [7, 23, 36].
Analiza innowacji opakowaniowych produktów pozwala na wyróżnienie następujących kierunków i aspektów ich rozwoju: materiałowego, konstrukcyjnego, technologicznego oraz marketingowego [1, 8].
Wiodącymi celami innowacji materiałowych w opakowaniach aerozolowych są zaspokojenie ekologicznych potrzeb ich użytkowników oraz uwzględnienie aspektu ochrony środowiska naturalnego. Rosnący wpływ znaczenia rodzaju materiału użytego do produkcji opakowań oraz sposobu jego utylizacji na decyzje zakupowe konsumentów skłania producentów do wytwarzania mniej materiałochłonnych opakowań. Przykładem takich wdrożeń jest zmniejszanie masy opakowania przez użycie blachy nawet o 30% cieńszej od standardowo używanej oraz użycie materiału uzyskanego w procesie recyklingu. Firma Ball Corporation wraz z Henkel Beauty Care opracowała lżejszą wersję aluminiowego pojemnika aerozolowego ReAl, gdzie udział materiału z recyklingu stanowi 25% użytego materiału obniżając masę standardowego pojemnika aluminiowego o 15% [6]. Z kolei firma Exal od 2008 roku produkuje pojemniki aluminiowe o zmniejszonej masie Coil-to-Can, tzw. C2C [32].
W przypadku produkcji stalowych pojemników aerozolowych zauważalny jest trend w kierunku zmniejszenia liczby elementów składowych pojemnika. Zamiast powszechnie używanych 3-częściowych pojemników nastąpił wzrost zainteresowania pojemnikami złożonymi z 2 części lub jednoczęściowych (monoblokowych). Firma Colep, która jest liderem rynku aerozolowego, zaprezentowała pojemnik stalowy DigiStripe z „niewidocznym” zgrzewem. W pojemnikach tych zredukowano szerokość zgrzewu z 5 mm do 1,5 mm, co pozwoliło zbliżyć wyglądem 3-częściowe pojemniki stalowe do pojemników aluminiowych [9]. Firma LANICO zaprezentowała pojemnik typu „SteelCare” – monoblok z blachy białej, który ma wygląd kompletnego monobloku z doskonałą podatnością na zadrukowanie i właściwościami dotykowymi, jak również bezszwową powierzchnią do zadruku. Po raz pierwszy proponowana technika umożliwia zastosowanie szwu wewnątrz pojemnika. Pojemnik ten jest w 100% podatny do recyklingu i nie wymaga nanoszenia środka poślizgowego w trakcie produkcji [20]. Z kolei firma Unilever zaproponowała opakowanie zmniejszone o połowę. Poprzez kompresję produktu wewnątrz wyrób nie utracił swej skuteczności w okresie użytkowania. Działanie to spowodowało nie tylko korzyści środowiskowe, ale również redukcję kosztów transportowych [21].
Realizacja potrzeb społeczno-ekonomicznych, będąca podstawową siłą innowacji materiałowych w branży opakowań, skłania ponadto producentów do wytwarzania opakowań aerozolowych z tworzyw sztucznych. Korzyści, jakie towarzyszą zastosowaniu tego rodzaju materiału opakowaniowego, związane są z eliminacją rdzy, możliwością zastosowania nowych kształtów, uzyskaniem transparentności opakowania, a także ograniczeniem masy opakowania. Przykładem wyrobów w pojemnikach aerozolowych z tworzywa sztucznego są: pianka do
włosów Wella Salon Professional, pianka Oral – B firmy Procter&Gamble oraz pianka do golenia Balea – rys. 2 [34, 35].
Innowacje konstrukcyjne mają na celu przede wszystkim rozszerzyć i udoskonalić walory użytkowe i ergonomiczne opakowania. Obecnie szczególną uwagę zwraca się na innowacyjne dozowniki/aplikatory, nasadki oraz zamknięcia w pojemnikach aerozolowych. Przykładem innowacyjnego rozwiązania jest aktywator aerozolowy Runway firmy Aptar Beauty & Home umożliwiający tzw. podwójną aktywację – rys. 3. Daje to możliwość wyboru sposobu aplikacji aerozoli przez nacisk pionowy lub przez spust, wpływając na poprawę wygody użytkowania. Aktywator dzięki technologii „twist – lock” pozwala ponadto na jego zablokowanie i uniemożliwienie aplikacji aerozolu. System blokowania umożliwia bezpieczne przemieszczanie, przechowywanie i użytkowanie [3, 4].
Aplikator Glide jest przykładem połączenia dozownika i zamknięcia aerozolowego. Poprzez przekręcenie aplikatora można go otworzyć lub zamknąć zabezpieczając tym samym przed niezamierzoną aplikacją w trakcie przechowywania i przemieszczania. Z kolei firma Coster Technologie Speciali w 2013 roku opatentowała dwuczęściowy aplikator tzw. twist lock, w którym opracowano nowy mechanizm zamknięcia. Kolejną innowacją firmy Aptar Beauty & Home jest wprowadzenie aplikatora z elastycznym zabezpieczeniem będącym gwarancją pierwszego otwarcia.
Innowacją firmy Lindal Group jest aplikator Cozy ze specjalnym olejowym insertem stosowanym do oliwy z oliwek w opakowaniu aerozolowym. Z kolei firma Power Container Corporation wprowadziła nowy aplikator MP1 o niskim wypływie przeznaczony do produktów aerozolowych typu bag-on-valve. Umożliwia on aplikację przy bardzo niskim ciśnieniu zapewniając odpowiednie rozpylanie. Ciekawą innowacją w zakresie sposobu aplikacji jest metoda automatycznej aktywacji. W oparciu o zastosowanie odpowiednich zaworów oraz urządzenia monitorującego możliwe jest ustawienie kontrolowanego czasu i zakresu aplikacji. Możliwość modyfikacji wypływu umożliwia także rozwiązanie zaproponowane przez firmę Seymour of Sycamore Inc., która opatentowała insert do odwróconej dyszki [26, 27, 28].
Innowacyjne technologie w opakowaniach aerozolowych dotyczą m.in. zastosowania łączonych elementów opakowania, zmniejszenia liczby oddzielnych elementów składających się na pojemnik aerozolowy, podwójnych opakowań z regulowanym dozownikiem lub pozwalających łączyć dwa aktywne składniki dopiero w momencie użytkowania.
W przypadku technologii, w których formuła jest oddzielona od pojemnika, można wyróżnić trzy rodzaje rozwiązań: BOV (Bag on Valve), metoda BICAN® (Bag in Can) i Piston.
Najnowszym trendem w obszarze doskonalenia technologii BOV są zawory wykonane z jednorodnego materiału. Są to zawory nowej generacji, bardziej wytrzymałe i odporne na substancje chemiczne. Firma APPE wytwarzająca pojemniki z tworzywa sztucznego PET wraz z firmą Power Container, która produkuje zawory BOV wykonane z pojedynczej powłoki PET, zaprojektowała opakowanie złożone z pojemnika i zaworu BOV wykonane z transparentnego tworzywa sztucznego w całości poddawanego recyklingowi. Dodatkowo torebki zaworu mogą być poddawane barwieniu, a opakowanie może być stosowane również w branży spożywczej – rys. 4.
Firma Procter & Gamble nowy żel do golenia 2 w 1 również wyprodukowała w pojemniku z tworzywa sztucznego dodatkowo z transparentnym okienkiem pozwalającym na sprawdzenie, ile produktu jeszcze zostało w opakowaniu [31].
Propozycję alternatywnej metody tworzenia aerozolu zaproponowała firma Lindal. TRUSPRAY® jest metodą opartą na zasadzie kapilarnego rozpylania umożliwiającą po raz pierwszy rozpylanie preparatów o wysokiej lepkości takich jak woski, żele lub koncentraty. W połączeniu z szybkością przepływu istotnie wpływa na zmniejszenie użycia propelentów i rozpuszczalników nawet o 50%. Korzyścią tej metody jest również możliwość zmniejszenia rozmiarów opakowania. Innowacja w tym zakresie otwiera nowe możliwości rozwoju produktów aerozolowych [22].
Innowacje marketingowe są związane przede wszystkim z modyfikacją warstwy wizualnej. Trendy we wzornictwie opakowań odzwierciedlają zmiany społeczne i technologiczne. Projekt opakowania jednostkowego w kontekście aspektów marketingowych powinien uwzględniać szatę wizualną opakowania (kolorystykę, zdobienia, informacje), która jest kluczowa dla impulsowego zakupu produktów kosmetycznych [1, 2].
Producenci poprzez zróżnicowanie kształtów opakowań dążą do kreowania unikatowości swoich produktów, a zastosowanie odpowiedniej kolorystyki daje możliwość stworzenia opakowania, które będzie przyciągać uwagę klienta – rys. 5. Przykładem produktu wykorzystującego wybrzuszenie obszaru logo jest np. krem depilujący Veet Spritz firmy RB [15, 17, 29].
W przypadku pojemników aerozolowych oprócz modyfikacji dotyczących kształtów można zauważyć trend idący w kierunku minimalizacji, czyli stosowania tzw. mikroopakowań o małej pojemności. W 2013 roku firma Unilever wprowadziła na rynek zmniejszone opakowanie dezodorantów marek Sure, Dove i Vaseline. Użycie o 50% mniej propelentu pozwoliło na zmniejszenie opakowania ze 150 ml do 75 ml [18].
Kolejnym zauważalnym trendem, jeżeli chodzi o spełnienie wymagań klientów, jest dołączanie do produktu dodatkowych elementów ułatwiających użycie takich jak np. szpatułki, gąbki, wężyki [24].
4. Podsumowanie
Obecnie na rynku dostrzegalny jest trend do zwiększenia wygody użytkowania opakowań oraz ich ekologiczności. Przyszłość wyrobów aerozolowych w najbliższych latach będzie dotyczyć innowacji w zakresie wzornictwa, kształtów, minimalizacji zużycia materiału i surowców, szerszego zastosowania sprężonych gazów jako propelentów, tańszych technologii produkcji pojemników aerozolowych, nowych systemów aplikacji, np. samowyciskających torebek (self-compressing bags) oraz rozwoju zastosowania pojemników z tworzyw sztucznych [19, 25, 30].
LITERATURA
[1] Ankiel-Homa Magdalena. 2012. Innowacje opakowaniowe w branży kosmetycznej. W Przemysł opakowań w Polsce. 110-112. Polska Izba Opakowań
[2] Ankiel-Homa Magdalena, Czaja-Jagielska Natalia, Malinowska Paulina. 2014. Opakowania kosmetyków – aspekty towaroznawcze i marketingowe. Warszawa: Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur
[3] „Aptar Beauty & Home”. 2014. Świat Przemysłu Kosmetycznego 2
[4] „Aptar introduces runway: dual control – dual convenience”. 2014. Aerosol Europe 2
[5] „Aptar launches dual-action aerosol actuator”. Dodano 13 February 2014. http://www.cosmeticsdesign-europe.com/Packaging-Design/Aptar-launches-dual-action-aerosol-actuator
[6] „Ball and Henkel unveil further aerosol can lightweighting”. Dodano June 2015. http://www.spraytm.com/ball-and-henkel-unveil-further-aerosol-can-lightweighting.html
[7] Binda Anna. 2011. „Kształt opakowania jako determinanta podjęcia pozytywnej decyzji zakupowej”. Opakowanie 11: 62-64
[8] Cholewa-Wójcik Agnieszka. 2015. „Konsumencka ocena innowacyjnych opakowań kosmetycznych”. Handel Wewnętrzny 2 (355)
[9] „Colep launched invisible seam innovation for tinplate aerosol cans AT Interpack 2014”. 2014. Aerosol Europe 2
[10] „European aerosol production 2011”. 2012. European Aerosol Federation. Bruksela
[11] „European aerosol production 2012”. 2013. European Aerosol Federation. Bruksela
[12] „European aerosol production 2013”. 2014. European Aerosol Federation. Bruksela
[13] „European aerosol production 2014”. 2015. European Aerosol Federation. Bruksela
[14] „European aerosol production 2015”. 2016. European Aerosol Federation. Bruksela
[15] Fell Robert. 2010. „3-piece tinplate aerosol container innovation”. Aerosol Europe 7/8: 14-17
[16] Fitrzyk Anna. 2016. Determinanty jakości opakowań aerozolowych w branży kosmetycznej. Praca doktorska Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
[17] Fitrzyk Anna. 2011. „W sprayu”. Packaging Polska 5: 40-41
[18] „Good things are coming in smaller packages”. 2013. Spray Technology&Marketing 22
[19] „History of Aerosols”. Dodano 2015. http://www.aerosol.org/about-aerosols/history-of-aerosols
[20] „Innowacyjny pojemnik aerozolowy firmy LANICO”. 2014. Opakowanie 7
[21] „Lindal Group Earns Major Unilever Supplier Award For „Compressed” Deodorant Valves”. Dodano 07.08.2013. http://www.lindalgroup.com/news/news/article/lindal-group-earns-major-unilever-supplier-award-for-compressed-deodorant-valves.html
[22] „Lindal’s patented Truspray”. Dodano 2014. http://www.lindalgroup.com/news/news/article/lindals-patented-truspray.html
[23] Lisińska-Kuśnierz Małgorzata. 2011. „Czynniki kształtujące rozwój branży opakowań”. Opakowanie 1
[24] Materiały konferencyjne XIII Konferencji Aerozolowej. 2011. Polska Federacja Aerozolowa
[25] Mohr Alexander. 2014. „Jaka jest przyszłość puszek z metalu”. Opakowanie 7
[26] „Newst patent approvals”. 2013. Spray Technology&Marketing November
[27] „Newst patent approvals”. 2013. Spray Technology&Marketing December
[28] „Newest patent approvals”. 2015. Spray Technology&Marketing January
[29] „Nowe trendy na rynku opakowań aerozolowych”. Dodano 2009. http://www.aerozolc.info/wiadomosci/trendy-i-nowosci/artykul/zobacz/nowe-trendy-na-rynku-opakowan-aerozolowych. html
[30] „Opakowania metalowe: co przyniesie przyszłość”. 2014. Opakowanie 4
[31] „Pet appeal”. 2015. Spray Technology&Marketing December
[32] „Process innovation”. Dodano 2014. htpp://exal. com/innovations/proces-innovation
[33] Qureshi Waqas. „APPE launches fully transparent bag-on-valve aerosol system”. Dodano February 5, 2015. http://www.packagingnews.co.uk/news/materials/rigid-plastics/appe-launches-fully-transparent-bag-valve-aerosol-system-05-02-2015
[34] Schiemann Hartmut. 2013. „Plastic aerosols – situation and prospects”. Aerosol Europe 7/8
[35] Smith Scott. „Expanding the Aerosol Marketplace Through Plastic Innovation”. Dodano December 2013. https://www. spraytm.com/expanding-the-aerosol-marketplace-through-plastic-innovation. html
[36] Ucherek Marzena. 2012. „Opakowanie produktu istotnym elementem w realizacji polityki ochrony konsumenta”. Marketing i Rynek 4: 32-38
Anna Fitrzyk
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
