Badania naukowe dowodzą, że decyzje o ponownym wykorzystaniu opakowań powinny być rozważane indywidualnie (oddzielnie dla każdego przypadku), ponieważ nie zawsze określone rozwiązanie jest najlepsze dla środowiska. W recenzowanym badaniu wykazano, że opakowania wielokrotnego użytku mają bardziej negatywny wpływ na klimat niż nadająca się do recyklingu tektura falista.
Polityka Unii Europejskiej kładzie duży nacisk na rolę opakowań w gospodarce obiegu zamkniętego oraz na takie ich projektowanie, by nadawały się do recyklingu i/lub ponownego wykorzystania. Opakowania spełniają ściśle określoną funkcję, dlatego tak ważne jest rozważenie ich funkcjonalności, trwałości i ogólnej wydajności z perspektywy cyklu życia produktu.
Trzy badania zaprezentowane przez FEFCO zostały przeprowadzone przez niezależną firmę doradczą Ramboll oraz instytut badawczy VTT. Badania miały na celu porównanie wpływu na środowisko nadających się do recyklingu opakowań z tektury falistej i opakowań plastikowych wielokrotnego użytku i doprowadziły do wysnucia wielu ważnych wniosków. Wyniki badań są dostępne na stronie internetowej FEFCO.
W recenzowanej porównawczej ocenie cyklu życia badaniu poddano wpływ na środowisko pudełek z tektury falistej i plastikowych pojemników podczas transportu produktów na średnie odległości w Europie. Kluczowe wnioski wyciągnięte przez FEFCO wskazują, że:
– System opakowań z tektury falistej jest bardziej korzystny w 10 z 15 kategorii wpływu, w tym w kwestii zmian klimatycznych, całkowitego zużycia zasobów (paliw kopalnych, minerałów i metali).
– Analiza progu rentowności wykazuje, że skrzynki z tworzyw sztucznych musiałyby zostać użyte co najmniej 63-krotnie, aby wyprzedzić pudełka tekturowe na liście opakowań przyjaznych dla środowiska. Tymczasem, jak wynika z Analizy Cyklu Życia (LCA), plastikowe skrzynki są wykorzystywane przeciętnie 24-krotnie, a zatem znacznie mniej od liczby określonej w badaniu.
– Analiza tzw. hot spotów w łańcuchu logistycznym e-handlu ocenia rozwiązania wykonane z recyklowalnej tektury falistej względem opakowań plastikowych wielokrotnego użytku. W badaniu zidentyfikowano 51 „miejsc aktywnych”, czyli tych etapów cyklu życia opakowań w łańcuchu dostaw, które mają istotny wpływ na środowisko. Trzy najważniejsze wnioski z nich płynące to:
• Najważniejszym parametrem w przypadku rozwiązań wielokrotnego użytku jest rzeczywista liczba przewozów, w których je wykorzystano, ponieważ oficjalne dane UE na ten temat nie istnieją, a te dostępne nie zawsze są przejrzyste.
• Parametry logistyczne (np. składowanie, odległości pokonywane w czasie transportu, możliwości załadunku, sortowanie) zajmują drugie miejsce, wskazując na znaczenie odległości pokonywanych przez towar – przede wszystkim na emisje zanieczyszczeń – i ich dalszy potencjał wpływu na cykl życia produktu.
• Kolejnym kluczowym punktem jest procentowy udział materiałów pochodzących z recyklingu w procesach produkcyjnych; wiadomo, że opakowania z tektury falistej zawierają średnio 89% zrecyklowanych materiałów.
Biała Księga przygotowana przez instytut badawczy VTT przedstawia krytyczny pogląd na recykling i ponowne wykorzystanie opakowań w europejskiej gospodarce cyrkulacyjnej. Wnioski z badania, podsumowane przez FEFCO, są następujące:
– Koncepcja opakowań „dopasowanych do konkretnych potrzeb” powinna być głównym elementem propozycji Komisji Europejskiej w kwestii dyrektywy w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWD), ponieważ przyczynia się ona do realizacji koncepcji obiegu zamkniętego i neutralności klimatycznej przy jednoczesnym zmniejszeniu ilości odpadów.
– Zarówno opakowania z tektury falistej nadające się do recyklingu, jak i opakowania wielokrotnego użytku mogą stanowić właściwe rozwiązania, odpowiednie dla określonych wymagań stawianych opakowaniom, i powinny być brane pod uwagę przez Komisję Europejską przy proponowaniu przepisów.
– Hierarchia odpadów powinna zostać poprawiona w oparciu o podejście oparte na cyklu życia produktu, ponieważ opakowania wielokrotnego użytku nie zawsze są najbardziej zrównoważonym rozwiązaniem.
– Upowszechnienie opakowań wielokrotnego użytku może zmienić – ale nie zlikwidować – negatywne skutki dla środowiska powodowane przez branżę.
– Nie ma jednej, najlepszej alternatywy dla środowiska: opakowania nadające się do recyklingu lub opakowania wielokrotnego użytku sprawdzają się lepiej w określonych przypadkach. Wskazuje to na wyraźną potrzebę unikania poszukiwania rozwiązań typu „jedno dla wszystkich” i skupienia się na rozwiązaniach dopasowanych do konkretnych potrzeb.
– Przejście na systemy wielokrotnego użytku wymaga znacznych początkowych inwestycji finansowych, a tym samym wygenerowania dodatkowych kosztów związanych z myciem, naprawą itp. opakowań i obciążenia środowiska bez gwarancji sukcesu.
Eleni Despotou, dyrektor generalna FEFCO, powiedziała: W oparciu o wyniki należy stwierdzić, że wyraźne preferowanie opakowań wielokrotnego użytku w stosunku do opakowań nadających się do recyklingu jest przykładem braku wyobraźni. Propozycje legislacyjne muszą gwarantować, że każde opakowanie wprowadzane na rynek UE jest „dostosowane do potrzeb”, przyjazne dla środowiska, spełnia swoją funkcję i zapobiega powstawaniu niepotrzebnych odpadów, co jest ostatecznym celem twórców przepisów.
Dobrze funkcjonująca GOZ wymaga wydajnego i przyjaznego dla środowiska obiegu materiałów, w którym rolę do odegrania mają zarówno opakowania wielokrotnego użytku, jak i opakowania z recyklingu. Potrzebne jest jednak dogłębne zrozumienie ich wpływu. Dlatego przepisy muszą zachęcać do stosowania zrównoważonych rozwiązań opakowaniowych, które rzeczywiście przyczyniają się do zapobiegania powstawaniu odpadów. Wykorzystanie kombinacji odpowiednio zastosowanych ocen cyklu życia zapobiegnie niezamierzonym konsekwencjom dla naszego środowiska i klimatu, a jednocześnie pozwoli przedsiębiorstwom na wprowadzanie innowacji i wywiązywanie się ze swoich zobowiązań.
Opracowano na podstawie materiałów FEFCO
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
