Benzofenon w lakierach UV Dr Alexander Faber

22 May 2012 11:11

Mając na uwadze pomyłki i zamieszanie, jakie panuje wokół zagadnień dotyczących drukowania opakowań spożywczych oraz lakierów UV nie zawierających benzofenonu, firma Weilburger Graphics – producent i dystrybutor lakierów dla przemysłu poligraficznego – przygotowała materiał na ten temat. Prezentujemy go z nadzieją, że pomoże wyjaśnić kilka niejasności związanych z benzofenonem. Na rynku oferowane są lakiery UV nie zawierające benzofenonu, jednak należy pamiętać, iż produkty te nie nadają się na opakowania artykułów spożywczych. Tym samym lakiery UV możemy podzielić na następujące trzy kategorie: n uniwersalne lakiery UV, n lakiery UV bez benzofenonu, n lakiery UV na opakowania artykułów spożywczych. Oznacza to, iż wszystkie lakiery UV na opakowania artykułów spożywczych nie zawierają benzofenonu, jednakże nie wszystkie lakiery pozbawione benzofenonu nadają się na opakowania artykułów spożywczych. Benzofenon jest fotoinicjatorem, który znajduje powszechne zastosowanie do produkcji lakierów UV i nie jest trujący. Ta substancja chemiczna znajduje się nawet w niektórych kosmetykach, np. w mydłach zapachowych, kremach do opalania i przeciwsłonecznych, co jest tożsame z możliwością bezpośredniego kontaktu ze skórą. Benzofenon okrył się złą sławą kilka lat temu w wyniku szeroko nagłośnionego przypadku wykrycia tej substancji w produktach spożywczych. Bardzo mała ilość benzofenonu przedostała się do płatków kukurydzianych zapakowanych w kartonowe opakowanie. Karton ów był polakierowany lakierem nie nadającym się na opakowania artykułów spożywczych. Zdarzenie to wywołało mały skandal medialny, a opinia publiczna wyraziła sprzeciw wobec benzofenonu. W następstwie tego wydarzenia benzofenon i jego „młodszy brat”, 4-metylobenzofenon zostały poddane obszernym badaniom, w wyniku czego ustalono dla nich wartość SML (z ang. specific migration limit = limit migracji specyficznej). W rzeczywistości nagłośnienie medialne tego przypadku skutkowało tym, iż producenci zaczęli masowo rezygnować z użycia benzofenonu i 4-metylobenzofenonu w drukowaniu opakowań artykułów spożywczych. Niektórzy producenci lakierów informują opinię publiczną, iż oferowane przez nich lakiery „nie zawierają benzofenonu”, sugerując tym samym potencjalnym użytkownikom, że lakiery takie nadawałyby się na opakowania artykułów spożywczych – jest to jednakże błędna interpretacja. Istnieje wiele warunków, które należy spełnić, by lakier UV mógł być stosowany na opakowania artykułów spożywczych. Brak beznofenonu jest tylko jednym z wielu takich warunków. Inne komponenty, takie jak di-metylobenzofenon i określone monomery uważane są za bardziej niebezpieczne niż sam benzofenon. Oczywiście komponenty takie również nie mogą znajdować się w recepturach stosowanych do produkcji lakierów UV na opakowania artykułów spożywczych. Krótko mówiąc: sformułowanie „nie zawiera benzofenonu” nie oznacza, iż lakier nadaje się do stosowania na opakowania artykułów spożywczych. Firma Weilburger Graphics już kilka lat przed skandalem z benzofenonem rozpoczęła prace nad lakierami UV dopuszczo-nymi do uszlachetniania opakowań artykułów spożywczych. W efekcie tych prac poznaliśmy produkty, które spełniają wszystkie unijne wymagania i poddawane są regularnym badaniom sprawdzającym możliwość stosowania w przemyśle opakowań artykułów spożywczych zgodnie z najnowszymi wytycznymi. Podczas gdy w asortymencie firmy Weilburger Graphics istnieje wiele lakierów wodnych zakwalifikowanych jako bezpieczne i przeznaczone do bezpośredniego kontaktu z artykułami spożywczymi (Food Packaging Direct Contact = FP DC), to brak jest lakieru UV nadającego się do kontaktu bezpośredniego; dostępne są tylko lakiery UV dopuszczone do kontaktu pośredniego (Food Packaging Non-Direct Contact = FP NDC). Wynika to z faktu, iż nawet składniki odznaczające się bardzo małym potencjałem migracji mogą w bezpośrednim kontakcie przedostać się do artykułu spożywczego. Żaden z producentów nie będzie w stanie zaoferować lakieru UV nadającego się do kontaktu bezpośredniego, dopóki na rynku brak będzie komponentów do lakierów UV, które umożliwią bezpośredni kontakt z artykułami spożywczymi. W przypadku, gdy między powłoką lakieru UV a artykułem spożywczym istnieje bariera funkcjonalna, wówczas można pracować z lakierem UV nie zawierającym benzofenonu, a nawet ze standardowym lakierem UV. Jedynym warunkiem dodatkowym jest wykluczenie niebezpieczeństwa przenikania substancji w drodze migracji poprzez odbijanie lub transfer gazów. Ważne jest, by właściwie zrozumieć pojęcie bariery funkcjonalnej: barierami funkcjonalnymi są tylko i wyłącznie takie materiały, które całkowicie blokują migrację określonych substancji z jednego obszaru na inny. Opakowaniami artykułów spożywczych, którym zadanie to udaje się ze 100-proc. skutecznością, są metal i szkło. Z tego też względu opakowania artykułów spożywczych, takie jak np. szklane butelki, blaszane puszki lub aluminiowe pojemniki stanowią barierę funkcjonalną. Tworzywo sztuczne i karton nie są barierami funkcjonalnymi. W świetle powyższych informacji opracowywanie i produkcja lakierów nie zawierających benzofenonu, które jednocześnie nie będą zawierały niskomigracyjnych akrylanów jest pozbawione sensu, gdyż lakierów takich nie można stosować na opakowania artykułów spożywczych. Z tego właśnie powodu lakiery takie oferujemy tylko wówczas, gdy wykluczone jest ich stosowanie w branży opakowań artykułów spożywczych. Na podstawie informacji firmy Weilburger Graphics