Jak technologie cyfrowe wspierają GOZ

16 Oct 2020 12:11

Technologie cyfrowe wykorzystywane do śledzenia lub identyfikacji w zakładach sortowania odpadów są w stanie zwiększyć skalę recyklingu opakowań plastikowych. 

Producenci materiałów i firmy chemiczne pracują usilnie nad szeroką gamą projektów i inicjatyw, których celem jest stworzenie obiegu zamkniętego tworzyw sztucznych. Organizacje typu Alliance to End Plastic Waste, Circular Plastic Alliance, Global Plastics Alliance albo HolyGrail Project prowadzą badania nad nowymi, przyszłościowymi technologiami recyklingu. Dzieje się tak, ponieważ co do jednego wszyscy – branża przemysłowa, społeczeństwa i rządy – pozostają zgodni: do recyklingu nadal trafia zbyt mała liczba tworzyw. Spośród 360 mln ton plastiku wyprodukowanego globalnie w 2018 r. na potrzeby recyklingu posortowano marne 50 mln ton. Takie informacje znajdujemy w badaniu „Global Plastics Flow” przygotowanym przez firmę Conversio Market Strategy GmbH przy współudziale stowarzyszeń zrzeszonych w Global Plastics Alliance oraz innych instytucjach. 

Dodajmy w tym miejscu, że problem nie dotyczy wyłącznie opakowań. Jednak jak wynika z badania, znaczna część spośród 36 mln ton tworzyw, które nie zostały poddane właściwej utylizacji, pochodziła z opakowań. Taka sytuacja kłóci się z ideą gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ), w której wszyscy pokładają ogromne nadzieje na przyszłość. Jeśli bowiem opakowanie wykonało swoje zadanie i staje się odpadem, należałoby traktować je jako surowiec i – o ile to tylko możliwe – ponownie wykorzystać w zamkniętym obiegu materiałowym. Do tego zaś celu bardzo przydatne może okazać się śledzenie materiału od wytworzenia do zużycia (end-to-end), które upraszcza i optymalizuje przepływ surowca. A tutaj rozwiązania cyfrowe mogą odegrać kluczową rolę. 

Śledzenie przepływu materiałów

Oparty na cyfrowych narzędziach Circular Plastics Economy Project ma na celu m.in. zademonstrowanie, w jaki sposób, na potrzeby gospodarki obiegu zamkniętego, przekształcić przepływy energii i materiałów w łańcuchu surowców nadających się do recyklingu. W tym celu tworzone są specjalne usługi systemowe we współpracy z branżą tworzyw sztucznych – i na jej potrzeby – w tym dla producentów dóbr konsumpcyjnych, sieci handlowych i sektora recyklingu. Celem tych działań jest podniesienie skali recyklingu mechanicznego oraz surowcowego z użyciem zaawansowanych technologii i systemów cyfrowych. Należy do nich także śledzenie metodami cyfrowymi materiałów i produktów w całym cyklu ich życia, tak by producenci i firmy zajmujące się recyklingiem byli w stanie podejmować szybsze i trafniejsze decyzje w zakresie efektywności obiegu zamkniętego. 

Podobne podejście reprezentuje DiLink Project. W jego ramach opracowywane są technologie i tworzona infrastruktura, które mają pomagać w odkrywaniu potencjalnych zastosowań plastiku pozyskanego w procesach recyklingu. Celem projektu jest rozwiązanie problemu niedostatecznej ilości i jakości recyklatów – przeszkód, które da się pokonać również z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych w rodzaju platform handlu odpadami plastikowymi i recyklatami w internecie albo cyfrowych technologii stosowanych do pomiaru procesów. 

Łatwiejsza identyfikacja materiałów

Ale technologia cyfrowa może równie dobrze jak w przypadku zarządzania pętlami materiałowymi sprawdzić się także przy poprawie efektów osiąganych przez zakłady sortujące. Matthias Giebel z firmy Berndt+Partner (B+P) podaje jako przykład HolyGrail Project. Projekt zdobył Sustainability Award (Nagrodę w kategorii Zrównoważonego Rozwoju) ubiegłorocznych targów FachPack. 

Z myślą o nim grupa renomowanych firm połączyła siły, by dzięki użyciu specjalnych cyfrowych markerów usprawnić procesy sortowania tworzyw sztucznych w zakładach zajmujących się recyklingiem. 

Utrzymujący się w Niemczech ciągle zbyt niski poziom recyklingu wynika po części z niewystarczającej skuteczności sortowania – wyjaśnia Giebel. – Współczesne opakowania wywołują wiele zamętu ze względu na miks materiałowy, czyli połączenie różnych rodzajów materiałów. Cyfrowe znaki wodne, takie jak ten opracowany przez firmę Digimarc, umożliwiają efektywną identyfikację i rozdzielenie różnych typów materiałów. Technologia tej amerykańskiej firmy ma teraz pozwolić firmom wchodzącym w skład Projektu HolyGrail łatwiej wykrywać plastikowe opakowania w zakładach utylizacji odpadów, a tym samym kierować je do procesów recyklingu. Celem jest uzyskanie recyklatu wysokiej jakości, który mógłby zastąpić surowce nieodnawialne. Przykładowo dotychczas jednym z nielicznych pewnych źródeł pozyskiwania wysokiej jakości PET w dużej ilości był recykling butelek z PET na napoje, a teraz te ilości są stopniowo usuwane z systemu opakowań jednorazowych – mówi Giebel. Popyt na materiał z odzysku będzie zapewne powodem jego niedoborów w przyszłości. Brak recyklatu może wówczas doprowadzić do wywrócenia koncepcji gospo- darki obiegu zamkniętego. 

Negatywny wpływ na konkurencyjność materiałów z recyklingu mają również niskie ceny ropy oraz będący ich rezultatem spadek cen surowców polimerowych oferowanych przez zakłady petrochemiczne. Giebel podkreśla, że infrastruktura recyklingu w Niemczech jest bardzo efektywna. A mimo to potrzebujemy zachęt do recyklingu tworzyw sztucznych, jeśli chcemy przemóc te problemy wieku dziecięcego. To zaś oznacza wprowadzenie ram regulacyjnych, które pozwoliłyby na kontrolę cen nowych produktów nienadających się do recyklingu (czyli systemu Bonus Malus) – przekonuje. 

Odnosząc się do Zielonego Ładu Komisji Europejskiej firma B+P Partner jest przekonana, że decydenci pojmują potrzebę podjęcia stosownych działań: Zielony Ład jest powiązany z gospodarką rynkową i dowodzi, że zrównoważony rozwój da się zrealizować w środowisku gospodarczym. Ale musi to przebiegać w szybszym tempie. Firmy zajmujące się recyklingiem będą chciały inwestować w nowe technologie i regularnie dostarczać tworzywa sztuczne z odzysku w konkurencyjnych cenach i w wystarczającej ilości tylko wówczas, jeśli ich plany na przyszłość będą miały szansę realizacji. 

Dzięki swym własnościom materiałowym tworzywa sztuczne idealnie nadają się do recyklingu. Dostępne są także stosowna infrastruktura i technologie, tak samo jak – czego dowodzą liczne inicjatywy i projekty – pragnienie stworzenia gospodarki obiegu zamkniętego. 

Na podstawie materiałów FachPack opracował TK