Branżowa organizacja Pro Carton, czyli Europejskie Stowarzyszenie Producentów Tektury i Opakowań z Tektury, jest autorem najnowszego opracowania poświęconego opakowaniom tekturowym w kontekście zrównoważonego rozwoju, wydajności zasobów oraz korzyści dla środowiska. Pokazuje ono zalety stosowania tektury w roli materiału opakowaniowego takie jak zmniejszenie emisji dwutlenku węgla do atmosfery.
Wydana w grudniu 2012 r. broszura jest trzecią, którą organizacja poświęca tej tematyce; poprzednie ukazały się w latach 2005 i 2008. Dzięki porównaniu wyników trzech dotychczasowych raportów, w których wzięto pod lupę cykl życia opakowań tekturowych, możliwe stało się określenie skali i tempa zmian wpływu tektury na ekologię.
Dane zebrane przez organizację Pro Carton pokazują, że tzw. osiągi środowiskowe przemysłu opakowań tekturowych wciąż się poprawiają. Autorzy podkreślają, że w gronie konsumentów rośnie świadomość wpływu opakowań na środowisko i coraz chętniej uzależniają oni od niej swoje decyzje zakupowe. Porównanie wyników badań z lat 2008 i 2011 wskazuje, że do poprawy (wynikającej często z wydajniejszego wykorzystania elektryczności, zwiększonego zużycia bioenergii oraz kontroli wody) doszło w następujących obszarach:
n zużycie surowców nieodnawialnych: spadek o 1%,
n emisje powodujące opady kwaśnych deszczów: spadek o 4%,
n emisje mogące prowadzić do spadku ilości tlenu: spadek o 6%,
n emisje mogące uszkadzać warstwę ozonową: spadek o 8 %,
n zmniejszenie śladu węglowego o 5%.
Zrównoważone zarządzanie lasami
Korzyści dla środowiska wynikające z zastosowania tektury w branży opakowań są większe, jeśli surowiec do jej produkcji pozyskuje się z lasów zarządzanych zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju (czyli odnawialnych; jak ocenia Pro Carton, co roku liczba drzew sadzonych w takich lasach jest większa od wycinanych o ekwiwalent powierzchni 1,5 mln boisk piłkarskich).
Europejscy właściciele terenów leśnych oraz firmy pozyskujące rosnące na nich drzewa muszą stosować się do wielu lokalnych, europejskich i globalnych regulacji. W marcu bieżącego roku w krajach Unii Europejskiej (a zatem również w Polsce) zacznie obowiązywać rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej nr 995/2010 z dnia 20 października 2010 roku, ustanawiające obowiązki podmiotów wprowadzających do obrotu drewno i produkty z drewna (EU Timber Regulation). Zgodnie z jego zapisami zabroniony będzie import do Europy drewna pochodzącego z nielegalnych upraw, a także wykonanych z niego produktów, a od uczestników łańcucha jego dostaw będzie wymagane zachowanie zasad właściwej staranności (due diligence) w celu zagwarantowania legalnego pozyskania surowca.
Już dzisiaj właściciele lasów mogą otrzymać certyfikaty FSC oraz PEFC zaświadczające, że certyfikowane lasy są zarządzane zgodnie ze światowymi standardami ochrony środowiska, poszanowaniem wartości społecznych miejscowej ludności oraz jednoczesnym zachowaniem zasad ekonomicznych prowadzenia gospodarki leśnej. Z kolei dla przedsiębiorców z branży drzewnej, papierniczej, handlowców, dystrybutorów, pośredników, drukarń, wydawnictw itp. przeznaczony jest certyfikat kontroli pochodzenia FSC CoC (Chain of Custody). Podstawowym warunkiem posługiwania się certyfikatem FSC CoC jest zaopatrywanie się w certyfikowany surowiec na potrzeby swojej produkcji/handlu oraz posiadanie numeru certyfikatu nadanego przez jednostkę certyfikującą po pozytywnie przebytym audycie.
Zdając sobie sprawę z marketingowej wartości takiej informacji, coraz więcej producentów opakowań decyduje się na umieszczanie na nich etykiet zaświadczających, że użyta do produkcji tektura pochodzi z zaufanych, certyfikowanych źródeł.
Zmniejszenie śladu węglowego
Wykorzystując dane cyklu życiowego opakowania tekturowego eksperci Pro Carton szacowali już ślad węglowy „odciskany” przez producentów tektury w latach 2005 i 2008. Analiza danych pozyskanych w 2011 r. wskazuje, że w trakcie produkcji i obróbki tony tektury do atmosfery trafia obecnie 915 kg dwutlenku węgla i że wartość ta jest niższa o 5% w stosunku do roku 2008. To wskazuje na stale zmniejszający się wpływ produkcji tektury na środowisko; w 2008 r. ślad węglowy był o 49 kg większy (ale niższy o 7% w stosunku do 2005 r.).
Wydajność i odnawialność zasobów
„Europa wydajna pod względem zasobów” to hasło stanowiące kluczowy element strategii Unii Europejskiej do 2020 r., której celem jest ewolucja gospodarek krajów członkowskich na bardziej wydajne i ekologiczne. To wyzwanie może stanowić doskonałą okazję dla sektora opakowań tekturowych, by zaprezentować swoją zdolność do odpowiedzialnego wykorzystania zasobów oraz do innowacyjności. Niemal wszystkie włókna drzewne wykorzystywane w produkcji tektury w krajach UE pochodzą z lasów zarządzanych w sposób zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju, co właściciele upraw leśnych mogą potwierdzić u niezależnych audytorów (dwoma głównymi systemami certyfikacji są PEFC oraz FSC).
Odpowiedzialne wykorzystanie zasobów leśnych
Producenci tektury wykorzystują włókna drzewne pochodzące m.in. z trzebieży i przecinki (czyli kontrolowanego procesu regulacji gęstości drzewostanu należącego do zabiegów pielęgnacji lasu) oraz odpadów z produkcji przemysłu drzewnego. Do produkcji tektury w Europie nie wykorzystuje się drewna z tropikalnych lasów deszczowych.
Głównym źródłem włókien do produkcji tektury w UE są jednak papier i tektura pochodzące z odzysku (z gospodarstw domowych oraz zakładów przemysłowych), poddawane procesom recyklingu. W 2010 r. skala odzysku tych materiałów w Europie osiągnęła 78% i – zgodnie z danymi CEPI (Konfederacji Europejskiego Przemysłu Papierniczego) i kalkulacją Eurostatu – jest najwyższa wśród wszystkich surowców wykorzystywanych do produkcji opakowań. Ten trend stale rośnie; w 2000 r. odzysk wynosił 63,8%, a w 2005 73,3%, co oznacza, że znacznie przekroczył cel stawiany przez Dyrektywę w Sprawie Opakowań i Odpadów Opakowaniowych.
Wydajne zużycie energii
Europejskie firmy działające w branży papieru i tektury (w tym producenci tektury) przodują w wykorzystaniu energii ze źródeł odnawialnych; ponad połowa energii konsumowanej przez ten sektor pochodzi ze źródeł naturalnych. Odpowiada to 1/5 całej energii pochodzenia biologicznego produkowanej na naszym kontynencie.
Coraz więcej energii elektrycznej i cieplnej powstających w papierniach produkujących tekturę jest pozyskiwane dzięki inwestycjom w kotły opalane biomasą, do zasilania których wykorzystuje się produkty uboczne gospodarki leśnej, np. pniaki pozostające po ścince drzew oraz powstające w procesach produkcyjnych przemysłu drzewnego, np. odpady tartaczne. Inwestycje w takie kotły oznaczają, że nawet 90% ciepła do ogrzewania wody i produkcji pary w papierniach pochodzi z biopaliw; para ta z kolei jest wykorzystywana do produkcji ok. 30% energii elektrycznej. Co więcej, papiernie oddają część produkowanej przez siebie energii do krajowych sieci energetycznych.
Niedawno papiernie zaczęły instalować nowoczesne kotły sodowe, które nie tylko umożliwiają zwiększenie skali produkcji tektury, ale w praktyce czynią ją w pełni samowystarczalną pod względem cieplnym i energetycznym.
Wykorzystanie bioenergii ma niezwykle pozytywny wpływ na ograniczenie emisji zanieczyszczeń przez branżę opakowaniową i, jak wskazują niedawne badania, korzystnie odbija się na spowolnieniu zmian klimatu. W dodatku firmy produkujące papier i tekturę regularnie zmniejszają zużycie energii; w latach 1991-2010 konsumpcja energii elektrycznej przez przemysł celulozowo-papierniczy spadła o 14% dzięki wykorzystaniu efektywniejszych procesów i użyciu kogeneracji (czyli najbardziej efektywnych metod produkcji energii cieplnej i elektrycznej).
Wydajne zużycie wody
Ponieważ kwestie dostępu do wody przez zakłady produkcyjne różnią się w zależności od ich lokalizacji w Europie, przemysł papierniczy dotychczas skupiał się na oszczędzaniu tych zasobów. Firmy są zachęcane do poprawy wydajności wykorzystania zasobów wodnych w procesach produkcyjnych i pozyskiwanych ze zbiorników gruntowych lub powierzchniowych. W ostatnich dwóch dekadach firmy podjęły wysiłek ograniczenia wykorzystania świeżej wody do zastosowań przemysłowych o 20%. W 2008 r. 94% całej wody pobranej przez europejski przemysł papierniczy trafiało z powrotem do naturalnych zbiorników gromadzących wodę.
Ograniczenie odpadów spożywczych
W 2011 roku oceniano, że w skali globalnej aż jedna trzecia wszystkich produktów nadających się do zjedzenia przez człowieka jest tracona lub psuje się przed spożyciem – to 1,3 mld ton rocznie. W krajach uprzemysłowionych 40% żywności jest tracone na etapie handlu i konsumpcji. W rezultacie ten problem jest postrzegany jako główna kwestia społeczna i środowiskowa. W dokumencie Komisji Europejskiej „Mapa drogowa na rzecz efektywnego wykorzystywania zasobów w Europie” żywność została określona jako obszar o kluczowym znaczeniu; w wyniku tego – choć nie bezpośrednio – w centrum zainteresowania znalazła się również kwestia opakowań.
Znaczenie tych ostatnich jest bardzo istotne, ponieważ opakowania chronią produkty spożywcze przed uszkodzeniem w czasie transportu z gospodarstwa rolnego i zakładów przetwórczych do konsumentów. 62% pudełek składanych produkowanych w Europie jest przeznaczonych do pakowania żywności, przyczyniając się do złagodzenia problemu odpadów spożywczych, a w efekcie do zwiększenia wydajności zasobów oraz bardziej zrównoważonej konsumpcji.
Na podstawie informacji organizacji Pro Carton opracował TK
