Chciałbym przekazać smutną wiadomość o stracie, jaką poniosła światowa społeczność opakowaniowa w związku ze śmiercią Profesora Franka Alberta Paine’a, niewątpliwie jednego z najwybitniejszych w świecie specjalistów w zakresie techniki opakowaniowej, który zmarł 15 lutego 2016 roku w wieku 95 lat.
Był On dobrze znany, doceniany, a także lubiany przez wiele osób, również w Polsce. Osobiście miałem szczęście utrzymywać z Nim kontakt przez wiele lat, również w ostatnich latach Jego życia.
Po ukończeniu edukacji w szkole wyższej Frank Paine uzyskał certyfikat w zakresie chemii, fizyki i matematyki, następnie studiował chemię na Uniwersytecie w Londynie w Acton Technical College. Tytuł profesora nadano Mu na prestiżowym Wydziale Opakowań Uniwersytetu Stanowego w Michigan.
W okresie wojny uczestniczył w szeregu projektów w Departamencie Badawczym Uzbrojenia, zajmując się między innymi zatrzymywaniem mechanizmów zegarowych sterujących wybuchem bomb.
W dziedzinie opakowań kariera Franka Paine rozpoczęła się bezpośrednio po zakończeniu wojny w Badawczym Zrzeszeniu Drukarń i Stowarzyszonych Przedsiębiorstw Handlowych (ang. Printing and Allied Trades Research Association) w Leatherhead, gdzie początkowo zajmował się zagadnieniami związanymi z przenikalnością gazów i par przez folie organiczne, a następnie kierował pracą Zakładu Badań Opakowań.
W 1958 Frank Paine przeszedł do pracy w dziale badawczo-rozwojowym przedsiębiorstwa opakowaniowego Bowater R&D w Northfleet, Kent, w którym awansował do stanowiska Dyrektora ds. Badań i Rozwoju Bowater HQ w Knightsbridge w Londynie. Pracował też w przedsiębiorstwie poligraficznym w William Thyne Holdings w Edynburgu jako Dyrektor ds. Rozwoju.
Po kolejnych 10 latach powrócił do Leatherhead, do Ośrodka Badawczego, noszącego już w tym czasie, podobnie jak i obecnie, nazwę PIRA International, na stanowisko Dyrektora Działu Opakowań, gdzie zatrudniony był do przejścia z uwagi na stan zdrowia na wcześniejszą emeryturę w roku 1980.
Od tego czasu prowadził własną działalność konsultacyjną w dziedzinie opakowań.
Frank Paine był w Wielkiej Brytanii Krajowym Przewodniczącym Instytutu Opakowań. Był też współtwórcą Przemysłowego Komitetu ds. Opakowań i Ochrony Środowiska (ang. Industry Committee for Packaging and the Environment, skrót INCPEN) i w zakresie opakowań był technicznym doradcą tego Komitetu.
Był wieloletnim członkiem Brytyjskiego Komitetu Normalizacji (ang. British Standards Institute) oraz biegłym chemikiem i członkiem Królewskiego Towarzystwa Chemicznego (ang. Royal Society of Chemistry), Towarzystwa Przemysłu Chemicznego (ang. Society of Chemical Industry) oraz Instytutu Nauki i Technologii Żywności (ang. Institute of Food Science & Technology).
Frank Paine uczestniczył w misjach w wielu krajach, początkowo Sekretariatu Wspólnoty Brytyjskiej, a w okresie późniejszym Komisji Europejskiej, w tym także agend ONZ, takich jak FAO oraz UNIDO (Organizacja Rozwoju Przemysłowego Narodów Zjednoczonych), jako ekspert tych organizacji. Opracowywał także programy szkoleniowe i prowadził wykłady w zakresie problematyki opakowaniowej w wielu rozwijających się krajach na świecie.
Miałem przyjemność uczestniczyć z Nim w jednym z projektów UNIDO (w Mexico City), w Laboratorium Badania Żywności (LANFI).
W zakresie związanym działalnością edukacyjną cenił sobie szczególnie współpracę z Wydziałem Opakowań Uniwersytetu Stanowego w Michigan, gdzie nadano mu tytuł Adjunct Professor, a także jako pierwszy Brytyjczyk uzyskał tytuł Honorowego Alumna.
Frank Paine był współtwórcą i przez 21 lat Sekretarzem Generalnym Międzynarodowego Stowarzyszenia Badawczych Instytutów Opakowaniowych, (ang. International Association of Packaging Research Institutes, skrót IAPRI), które zostało powołane w roku 1971.
Do Stowarzyszenia IAPRI wkrótce po jego powołaniu przystąpił Centralny Ośrodek Opakowań, a obecnie członkiem IAPRI jest COBRO – Instytut Badawczy Opakowań.
Do obowiązków Sekretarza Generalnego należało już wówczas, podobnie jak obecnie, przewodniczenie sympozjom, podczas których zaakceptowane wcześniej referaty prezentują przedstawiciele placówek badawczych – członków IAPRI.
Frank Paine, odznaczający się doskonałą znajomością problematyki opakowaniowej, a przy tym obdarzony niepospolitą inteligencją, bystrością umysłu, refleksem i poczuciem humoru, szybko zyskał uznanie uczestników sympozjów, był ponadto powszechnie lubianym Przewodniczącym.
Przez 10 lat, w tym również w wieku emerytalnym, Frank Paine sprawował funkcję redaktora naczelnego międzynarodowego czasopisma Packaging Technology & Science.
Publikacje pisane czy też redagowane pod kierunkiem Franka Paine’a umożliwiły wielu późniejszym polskim specjalistom zdobycie podstawowej wiedzy opakowaniowej.
Do książek tych należą, zdecydowanie wcześnie przetłumaczone na język polski, pozycje takie jak: Podstawy opakowalnictwa, wydane w roku 1968 przez Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne (PWE), a także Materiały opakowaniowe i opakowania, pod redakcją F. A. Paine, wydane w roku 1972 przez Wydawnictwa Naukowo-Techniczne.
Publikacje te były wykorzystywano między innymi jako materiały szkoleniowe na dwuletnich kursach organizowanych przez Centralny Ośrodek Opakowań pod egidą Państwowego Towarzystwa Ekonomicznego. Warto podkreślić, że miało to miejsce w czasie, gdy w Polsce szczególnie brakowało wiedzy w zakresie nowoczesnej techniki opakowaniowej.
Mieliśmy również okazję, już w okresie późniejszym, wykorzystywać w oryginale wspólne opracowanie F. A. Paine’a oraz H. Y. Paine’a A handbook of Food Packaging (Podręcznik opakowań żywności) wydany w roku 1981 przez Leonard Hill, Glasgow.
W Polsce Frank Paine był znany nie tylko uczestnikom sympozjów IAPRI, w tym odbywającego się w COBRO w Warszawie, ale również wielu osobom zainteresowanym problematyką opakowaniową, z tytułu Jego uczestnictwa w dwóch misjach gospodarczo-handlowych przemysłowców brytyjskich w Polsce.
O życzliwości wobec nas świadczyć może wydarzenie związane z zaproszeniem Franka Paine’a z prośbą o Jego uczestnictwo w jubileuszu 25-lecia COBRO dla uświetnienia tego Jubileuszu. Zaproszenie zostało przyjęte, z jednoczesną propozycją skoordynowania daty tej uroczystości, z przewidywanym w tym czasie terminem przyjazdu do Polski brytyjskiej misji handlowej, w której Frank Paine uczestniczył, tak aby kosztami Jego przyjazdu nie obciążać COBRO.
Obraz osobowości Franka Paine nie byłby pełny, gdyby nie wspomnieć o Jego Rodzinie oraz o zainteresowaniach i zamiłowaniach pozazawodowych.
Frank Paine przez 70 lat był żonaty z Dorothy Paine, do Jej śmierci w roku 2013. Była Ona niejednokrotnie osobą towarzyszącą podczas sympozjów IAPRI, którym Profesor Paine przewodniczył. Mają córkę Heather, której zawdzięczam informacje biograficzne.
Dopiero zaawansowany artretyzm uniemożliwił Frankowi Paine’owi zajęcia sportowe i wcześniejsze uprawianie lekkoatletyki, tenisa, a także piłki nożnej. W okresie późniejszym przez wiele lat wspierał działalność klubu Brentford Football Club. Frank Paine uwielbiał grać na pianinie i był członkiem stowarzyszenia Thomas Paine Society.
Opracował Bohdan Czerniawski
