Przewiduje się, że w miarę postępujących zmian klimatu różne formy uszkodzeń lasów staną się bardziej powszechne. Ryzyko uszkodzeń można zmniejszyć poprzez zróżnicowanie proporcji gatunków drzew.
W 2015 r. 195 państw podpisało w Paryżu porozumienie, w którym zobowiązały się do ograniczenia wzrostu temperatury znacznie poniżej 2°C, a najlepiej poniżej 1,5°C powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej.
Po dziewięciu latach wydaje się mało prawdopodobne, aby cel ten został osiągnięty. W Finlandii, gdzie zakłada się, że temperatura wzrośnie bardziej gwałtownie niż średnia na świecie, należy przygotować się na klimat o 6-8 stopni cieplejszy niż obecnie.
Sadzonki drzew posadzone w tym roku osiągną dojrzałość średnio za 80 lat. Wtedy klimat będzie prawdopodobnie zupełnie inny niż obecnie. Przygotowania do zmian klimatu należy zatem rozpocząć już dziś.
W Finlandii przystosowanie do zmian klimatu jest jednym z najważniejszych zadań w skali kraju. Od tego zależy nasza przyszłość i konkurencyjność naszej biogospodarki – mówi Timo Lehesvirta, wiodący ekspert ds. przyrody w Metsä Group.
Odporność na zmianę klimatu poprzez gospodarkę leśną
Rosnąca temperatura i zwiększona ilość dwutlenku węgla w atmosferze przyspieszają wzrost lasów. Jednocześnie rośnie ryzyko wystąpienia różnego rodzaju uszkodzeń lasów. Zdolność lasów do adaptacji do zmian klimatu można poprawić poprzez odpowiednią gospodarkę leśną.
Grupa Metsä, do której należy również Metsä Board, przyjęła zasady regeneratywnej gospodarki leśnej wiosną 2023 r. Celem tych zasad jest zapewnienie, że lasy zostaną przekazane następnemu pokoleniu w lepszym stanie i będą odporne na zmiany klimatu.
Zwiększanie różnorodności gatunków drzew w lasach jest jedną z podstawowych zasad regeneratywnej gospodarki leśnej. Oznacza to, że gatunki drzew występujące w lasach są ogólnie bardziej zróżnicowane. Rozwiązanie to ma również duże znaczenie dla dostosowania się do zmian klimatu.
Cel – lasy mieszane
W ostatnich dziesięcioleciach prowadzona w Finlandii gospodarka leśna faworyzowała uprawę świerka. Jednak lasy składające się wyłącznie z drzewostanu świerkowego są narażone na uszkodzenia wynikające ze zmian klimatu.
Za największe zagrożenie uważa się szkody wyrządzone przez owady. Zwłaszcza kornik świerkowy, rozprzestrzeniając się, ogranicza dostępność surowca drzewnego oraz wpływa na zmniejszenie rezerwuaru dwutlenku węgla.
W praktyce dywersyfikacja składów gatunkowych lasów oznacza zwiększenie udziału drzew liściastych, zwłaszcza brzozy. Celem jest uprawa lasów mieszanych składających się z kilku gatunków drzew.
Kornik świerkowy nie żyje na drzewach liściastych. Las składający się z różnorodnych gatunków drzew pozwala na dywersyfikację przy doborze gatunków drzew występujących w lesie, co ma ogólnie równoważący wpływ na zbiorowiska biotyczne – mówi Lehesvirta.
Poprawa stanu bioróżnorodności
W regeneratywnej gospodarce leśnej las mieszany może zostać utworzony poprzez uprawę lub naturalny wzrost drzew liściastych obok sadzonek uprawnych. Najważniejsze jest to, żeby mieć na uwadze drzewa liściaste i ich hodowlę w lesie na wszystkich etapach gospodarki leśnej, od pielęgnacji młodego drzewostanu po cięcie odnowieniowe.
Każdy gatunek drzewa ma własną grupę żyjących na nim gatunków, zatem zwiększenie różnorodności gatunków drzew zwiększa bioróżnorodność przyrody leśnej.
Oprócz różnych gatunków drzew, w lasach potrzebne są drzewa w różnym wieku i na różnych etapach rozkładu, ponieważ niektóre gatunki są wysoce wyspecjalizowane pod względem siedlisk. Istnieje 5000 gatunków organizmów, które żyją w rozkładającym się drewnie.
Zrozumieć naturę
Według Lehesvirty regeneratywna gospodarka leśna jest wyjątkowym sposobem na praktykowanie biogospodarki w skali globalnej.
W regeneratywnej gospodarce leśnej gatunki drzew wykorzystywane przemysłowo są uprawiane jako część ekosystemu w warunkach, do których drzewa przystosowały się w trakcie swojej ewolucji. Podejście to zasadniczo różni się od głównego nurtu użytkowania gruntów, takich jak lasy hodowlane i plantacje leśne, które opierają się na zmianie użytkowania gruntów i usunięciu pierwotnej przyrody. Możemy zorganizować produkcję surowców na skalę przemysłową w sposób, który pozwoli większości pierwotnych gatunków na danym obszarze nadal występować w ekosystemie, pomimo prowadzonej produkcji.
Celem regeneratywnej gospodarki leśnej jest wzmocnienie witalności lasów, bioróżnorodności i odporności na zmiany klimatu. Gdy cel ten zostanie osiągnięty, wzrost gospodarczy nie będzie już pociągał za sobą pogorszenia stanu przyrody. Zamiast tego lasy mogą być wykorzystywane w taki sposób, aby jednocześnie dostarczać surowce, stanowić źródło pożywienia, zapewniać miejsca na rekreację, działać jako rezerwuary dwutlenku węgla, oczyszczać wodę i powietrze oraz przeciwdziałać erozji.
Regeneratywna gospodarka leśna stanowi bardzo interesującą odpowiedź na pytanie, jak wykorzystywać grunty w obliczu obecnych wyzwań środowiskowych. Jest to również dobry przykład wysiłków podejmowanych przez Metsä Group, aby prowadzić swoją działalność w sposób, który pokazuje lepsze zrozumienie przyrody.
Maria Latokartano
Fot. Metsä Group
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
