Monica Battistella z Taghleef Industries omawia zmiany w obszarze zrównoważonego rozwoju opakowań, ocenia wyzwania i szanse związane z nowymi przepisami prawnymi i rozważa przyszłość obiegu zamkniętego surowców.
Poruszanie się w stale ewoluującym świecie przepisów dotyczących opakowań jest jak wytyczanie kursu przez rozległą pustynię, z piaskiem nieustannie przesypującym się pod stopami. Gdy tylko wydaje Ci się, że znalazłeś pewną ścieżkę, zasady się zmieniają, pojawiają się nowe wyzwania, a to, co wydawało się solidnym gruntem, przestaje być stabilne. To nie jest statyczne, przewidywalne środowisko; to zmienny krajobraz, w którym kluczową rolę odgrywa elastyczność i zdolność adaptacji. Tak jak na pustyni – gdzie wiatry i burze stale zmieniają położenie wydm – przemysł opakowaniowy musi szybko zmieniać kurs: czy to poprzez dopasowywanie się do nowych przepisów, stosowanie materiałów z odzysku czy też wdrażanie nowych technologii, takich jak recykling chemiczny.
Firmy i ludzie zdolni, by dopasować się do wymogów jutra, próbują przebiec przez te ruchome piaski. Najbardziej aktywni i sprawni są w stanie pewnie stawiać kroki, torując drogę ku bardziej zrównoważonej, cyrkularnej przyszłości.
Wiele dzieje się nie tylko w Europie i Wielkiej Brytanii – mówi Battistella w rozmowie z organizatorami brytyjskich targów Packaging Innovations. – Oczywiście Wielka Brytania nie podlega obecnie obowiązkom PPWR, ale ponieważ wszyscy jesteśmy Europejczykami, którzy prowadzą między sobą interesy i wchodzą w interakcje, potrzebujemy jakiejś formy dostosowania. Treść i zasady muszą stanowić podstawę dla wszystkich zainteresowanych stron, tak by były one odpowiednio poinformowane i posiadały wiedzę na temat zasad gry.
Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta (ROP) jest ważnym aspektem PPWR – nie dlatego, że wchodzi w skład wymogów zrównoważonego rozwoju określonych w rozporządzeniu o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, lecz dlatego, że jest to narzędzie ułatwiające wprowadzanie niektórych z kluczowych zmian i wymogów zrównoważonego rozwoju, które są częścią PPWR. Dla przykładu, jego dwa kluczowe obszary dotyczą możliwości recyklingu i wykorzystania materiałów pochodzących z odzysku. System EPR może pomóc w umożliwieniu, wsparciu i uruchomieniu tych aspektów poprzez wprowadzenie systemu ekomodulacji. System ten nagradza interesariuszy, którzy angażują się i tworzą opakowania nadające się do recyklingu (…). Podobnie jak tych, których opakowania zawierają składniki z odzysku – im więcej, tym opłata jest niższa. Pokazuje to, jak można angażować się na różne sposoby, szczególnie w ramach koncepcji gospodarki o obiegu zamkniętym.
Aby to naprawdę zadziałało, musimy wprowadzić na rynek opakowania nadające się do recyklingu, a także wykorzystać zawartość pochodzącą z odzysku. W ten sposób tworzymy warunki, w których materiały i ich wartość wracają do gospodarki jako cenny surowiec wtórny. Są to dwie powiązane ze sobą koncepcje.
Często pomijaną, ale kluczową kwestią jest rola materiałów pochodzących z recyklingu, szczególnie w zastosowaniach mających kontakt z żywnością. Złożoność obecnych przepisów, zwłaszcza odnośnie do użycia materiałów pochodzących z recyklingu mechanicznego, podkreśla lukę, którą należy wypełnić. Na przykład o ile butelki z PET mogą być ponownie przetwarzane w produkty nadające się do kontaktu z żywnością, większość pozostałych materiałów nadal nie jest do tego dopuszczona ze względu na ograniczenia zgodności. To właśnie w takich przypadkach surowce pochodzące z recyklingu chemicznego mogłyby stanowić realne rozwiązanie, ale tu pojawiają się pytania dotyczące certyfikacji, identyfikowalności i ustalenia kryteriów gwarantujących, że materiały te spełniają normy bezpieczeństwa, oraz warunków łatwych do zrozumienia przez klienta końcowego.
Innym ważnym aspektem dyskusji jest uznanie zawartości pochodzącej z recyklingu mechanicznego, w związku z ograniczeniami nakładanymi przez przepisy odnośnie do zgodności z wymogami kontaktu z żywnością – dodała Monica Battistella. – Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) nie pozostawia wątpliwości, że – przynajmniej obecnie – nie jest możliwe stosowanie surowców pochodzących z recyklingu mechanicznego w rozwiązaniach wchodzących w kontakt z żywnością, z wyjątkiem butelek z PET. Można je poddać recyklingowi mechanicznemu i przywrócić do gospodarki jako butelki lub np. jako bezpieczne dla żywności tacki z PET. W Wielkiej Brytanii butelki na mleko z HDPE również można poddać recyklingowi z powrotem do butelek na mleko. Jednak poza tymi dwoma wyjątkami nie wydaje się, by w Europie inne materiały mogły trafić do zastosowań mających kontakt z żywnością.
Battistella podkreśla, że szybko zmieniająca się branża wymaga nie tylko zrozumienia, ale również jasnej definicji ram prawnych, które pomogą w wykorzystaniu materiałów pochodzących z recyklingu chemicznego.
Konieczne jest zaaprobowanie zawartości pochodzącej z recyklingu chemicznego, a także systemu bilansu masy i jego podstawowych kryteriów. Ponadto musimy się upewnić, że ważne, globalnie uznawane certyfikaty są rozumiane i wdrażane. Zainteresowane strony powinny w pełni zrozumieć koncepcję kontroli pochodzenia produktu i potrzebę stosowania bilansu masowego w recyklingu chemicznym. Nawet podmioty, od których nie wymaga się obecnie certyfikacji, powinny być nadal zachęcane do uzyskania odpowiedniej licencji, ponieważ system bilansu masy i jego solidność opiera się na pełnej identyfikowalności w całym łańcuchu wartości.
To złożona kwestia, ale zagwarantowanie, że wszystko jest śledzone dzięki odpowiedniej dokumentacji, ma zasadnicze znaczenie dla utrzymania wiarygodności tego, co mówimy naszym klientom i jak się z nimi kontaktujemy.
Droga ku recyklowalności
Branża opakowań giętkich, koncentrująca się na zwiększaniu zawartości materiałów pochodzących z odzysku, zwraca się ku rozwiązaniu w postaci recyklingu chemicznego. Rośnie oczekiwanie na jasne wytyczne i inwestycje, które zapewniłyby jego zgodność z celami na lata 2030 i 2040 zapisanymi w rozporządzeniu w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWR).
Recykling opakowań giętkich jest większym wyzwaniem niż przetwarzanie sztywnych tworzyw sztucznych – np. butelek z PET – które korzystają z działających od dawna systemów zbiórki i zwrotu kaucji. Ich wydajność sprawia, że sortowanie i recykling są mniej wymagające i bardziej wartościowe dla przetwórców.
Dodatkowo opakowania giętkie wymagają jeszcze większego wysiłku, jeśli chodzi o etapy sortowania i recyklingu – kontynuuje Battistella. – Opakowania giętkie są lżejsze i mniejsze, co oczywiście utrudnia realizację tych procesów, zaś lekkość, choć jest jedną z kluczowych pozytywnych cech opakowań giętkich, może negatywnie odbijać się na rentowności.
Z finansowego punktu widzenia może to mieć ogromne znaczenie. Musimy więc sprawić, by recykling opakowań giętkich był ekonomicznie opłacalny dla całego systemu i wszystkich interesariuszy w łańcuchu wartości.
Jednym ze sposobów osiągnięcia tego celu jest współpraca z firmami zajmującymi się recyklingiem, pozwalająca zagwarantować, że inwestycje są ukierunkowane na odpowiednie technologie, takie jak zdolność do rozwarstwiania materiałów i usuwania farb, co gwarantuje większą wartość zbieranych surowców. Niektóre kraje podejmują w tym celu szczególne wysiłki i osiągają wyjątkowe efekty. Na przykład Belgia, która prezentuje imponujące dane dotyczące osiągnięć w zakresie recyklingu, w tym opakowań giętkich.
Istnieją jednak inne kraje, które pozostają w tyle, nie tylko w kwestii recyklingu, lecz także zbiórki. W przypadku niektórych rodzajów opakowań, takich jak butelki z PET, możemy wdrożyć systemy zwrotu kaucji, ale w przypadku opakowań giętkich potrzebujemy odpowiednich inwestycji w systemy zbiórki i infrastrukturę, tak aby nie było wątpliwości, że to, co zbieramy, nadaje się do sortowania, a następnie recyklingu.
Cele w zakresie recyklingu wyznaczone na rok 2035 stanowią poważne wyzwanie, szczególnie w przypadku opakowań giętkich. Aby recykling osiągnął prawdziwie przemysłową skalę, jego wskaźnik musi
wynieść w ujęciu rocznym – na poziomie całej UE – 55% dla każdej kategorii produktów. Jest to cel, który dotyczy wszystkich uczestników w całym łańcuchu wartości i wymaga zwiększenia wysiłków na poziomie każdego kraju, przy zaangażowaniu organizacji odpowiedzialności producentów i gmin (...).
Pomimo złożoności tych wyzwań, branża wydaje się gotowa stawić im czoła. Każde wydarzenie skierowane do sektora opakowań gromadzi interesariuszy, którzy z dumą prezentują swoje aktywne zaangażowanie w ten proces. Zatem na pytanie: czy branża jest przygotowana do spełnienia zarówno obecnych, jak i przyszłych wymogów prawnych w swojej codziennej działalności, odpowiedź brzmi „tak”. Ale musimy to zrobić razem.
To dobry znak, który dowodzi, że branża jest przygotowana na to, co nas czeka – kontynuuje Battistella. – Potrzebujemy jednak wsparcia wszystkich, od posłów do Parlamentu Europejskiego po rządy krajowe i wszystkich interesariuszy w branży. Musimy też uważnie monitorować, co dzieje się poza UE. W Wielkiej Brytanii również trwają dyskusje na temat uznawania zawartości recyklingu chemicznego, zwłaszcza w odniesieniu do przepisów dotyczących podatku od tworzyw sztucznych i wdrażania systemu EPR. Podjęcie właściwych decyzji ma kluczowe znaczenie.
Słyszałam, że w Wielkiej Brytanii wstrzymano wprowadzanie symboli i oznakowań dotyczących recyklingu, tak aby móc dostosować je do wymogów PPWR. Myślę, że to pozytywny krok. Pokazuje gotowość Europy jako rynku, jako regionu, do wspólnych działań i jasnej komunikacji. Bardzo się cieszę, gdy to słyszę, i z optymizmem patrzę na kierunek, w którym zmierzamy.
Wychodząc poza modele obiegu zamkniętego
Cyrkularność w opakowalnictwie jest często opisywana jako system o obiegu zamkniętym, w którym materiały po poddaniu recyklingowi trafiają do takiego samego produktu; i tak np. z PET odzyskanego z butelek powstają nowe butelki. Jednak nie zawsze tak jest. Nie w przypadku tworzyw sztucznych, a nawet materiałów takich jak papier i aluminium, z których odpadów często wytwarza się produkty inne niż pierwotnie. Może się tak dziać ze względu na przepisy lub ograniczenia materiałowe.
Monica Battistella poświęci tej kwestii swoją prelekcję pt. Driving Packaging Circularity in Compliance with PPWR: A Supplier’s Perspective w trakcie lutowych targów Packaging Innovations & Empack. Opowie, jak poruszać się pośród wymogów prawa i jak wspierać współpracę na rzecz zrównoważonego rozwoju opakowań.
Chciałabym podkreślić, że istnieją pewne oczekiwania dotyczące obiegu zamkniętego, szczególnie w przypadku tworzyw sztucznych, co czasami może być mylące – tłumaczy. – Cyrkularność jest szerokim pojęciem i może odnosić się do systemów o obiegu zamkniętym, ale nie zawsze tak jest. Jeśli ta koncepcja ma zastosowanie do innych materiałów, takich jak papier czy aluminium, to samo powinno dotyczyć tworzyw sztucznych. (…) Musimy zaakceptować fakt, że tworzywa giętkie można wykorzystać w innych zastosowaniach. I tak żywica odzyskana w procesach recyklingu mechanicznego może być dzisiaj wykorzystywana w opakowaniach giętkich, ale wyłącznie produktów niespożywczych.
Oprócz samego recyklingu musimy uwzględnić szerszy obraz. Obecnie funkcjonalność i lekkość opakowań giętkich, która przekłada się również na zmniejszenie emisji CO2, jest trudna do pobicia. Jakie będą zatem konsekwencje, jeśli przestaniemy inwestować w recykling opakowań giętkich, ponieważ skupimy się wyłącznie na trudnym do osiągnięcia podejściu obiegu zamkniętego? Zamiast tego powinniśmy rozważyć różne scenariusze. A jeśli zainwestujemy więcej w technologię? Jeśli ponownie przemyślimy nasze podejście i inaczej spojrzymy na nasze rozwiązania?
W sytuacji gdy rośnie presja na dostosowanie się przez branżę opakowań do wymogów zrównoważonego rozwoju i zmian prawnych, wielu graczy uświadamia sobie, że status quo już nie wystarcza.
Potrzeba ponownego przemyślenia tradycyjnych praktyk i przyjęcia innowacyjnych rozwiązań nigdy nie była tak pilna. Główni interesariusze branży przeznaczają znaczne zasoby na przygotowanie się do przyszłych celów, ale w rzeczywistości nie wszyscy gracze są w równym stopniu przygotowani do poruszania się wśród tych zmian.
Kiedy mówię, że interesariusze w branży są gotowi podjąć wyzwanie, mam na myśli to, że są gotowi myśleć nieszablonowo – wyjaśnia Battistella. – To już nie jest zwykły biznes. Jeśli robiłeś coś w określony sposób przez ostatnie 20, 30 lub 40 lat, nowa sytuacja zmusza Cię do poszukiwania nowych rozwiązań, alternatywnych materiałów i innych sposobów podejścia do swoich zasobów i procesów. Nie chodzi tylko o materiały, których używamy; oczekuje się, że będziemy generalnie bardziej odpowiedzialni, zwłaszcza w odniesieniu do naszych emisji.
Widzimy, że najwięksi gracze – duże marki, firmy poligraficzne oraz stowarzyszenia – są świadome tego, co się dzieje. Poświęcają swój czas i wysiłki na studiowanie, zrozumienie i przygotowanie się do celów na rok 2030 i kolejne lata. Realne jest osiągnięcie wymaganego poziomu zaangażowania. Jednak rynek opakowań nie składa się tylko z dużych graczy, zaś mniejsze firmy nie mają możliwości poświęcenia
zasobów lub zespołów, aby w pełni dostosować się i być na bieżąco z tym, co się dzieje. Spodziewamy się, że prawdziwa fala zmian będzie dla wielu z nich szokiem.
Obserwacja, jak branża opakowaniowa meandruje wśród złożonych wymogów zrównoważonego rozwoju i zmian regulacyjnych, nie pozostawia wątpliwości, że kluczem do osiągnięcia znaczącego postępu będzie współpraca. Wydarzenia takie jak Packaging Innovations & Empack w Birmingham’s NEC w lutym stanowią dla zainteresowanych stron ważne miejsce spotkań, dzielenia się spostrzeżeniami i nawiązywania partnerstw niezbędnych do osiągnięcia sukcesu. Sesja Moniki Battistelli Driving Packaging Circularity in Compliance with PPWR: A Supplier’s Perspective ma rzucić światło na zmieniającą się rzeczywistość i inspirować do innowacyjnych rozwiązań, które przyspieszą rozwój branży. Dzięki wspólnym wysiłkom sektor opakowań może odwrócić bieg w kierunku bardziej zrównoważonej przyszłości o obiegu zamkniętym. Jak podkreśla prelegentka, musimy kontynuować współpracę, dostosowywać się do zmian i zmierzać ku jaśniejszej, bardziej zrównoważonej przyszłości.
Opracowano na podstawie materiałów organizatora Packaging Innovations & Empack
Tłumaczenie: TK
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
