Etykiety samoprzylepne mają dużą przewagę nad innymi rodzajami etykiet. Zawdzięczają to możliwości stosowania różnych materiałów oraz wysokiej jakości druku. Ta wysoka jakość druku została wymuszona nie tylko przez żądania konsumentów i producentów etykietowanych towarów, ale także przez stosunkowo wysoką cenę materiału samoprzylepnego. Inaczej mówiąc: jeśli coś jest drogie, to musi odpowiednio wyglądać. Dodatkowo materiały samoprzylepne można zadrukowywać wieloma technikami, co umożliwia osiągnięcie nadruku jak najlepszej jakości. Dzięki możliwości uszlachetniania pozwala to na projektowanie oryginalnych i wyjątkowych etykiet. Możliwość prostej i czystej aplikacji zachęca producentów do używania tego rodzaju etykiet w swej produkcji. Dzięki tym wszystkim cechom etykieta znalazła wszechstronne zastosowanie w wielu sektorach. Rysunek 1 przedstawia procentowy udział etykiet samoprzylepnych w poszczególnych dziedzinach życia. Najwięcej etykiet używa się w produkcji napojów i artykułów spożywczych.
Etykiety stosowane w przemyśle spożywczym
Dostępnych jest wiele rodzajów etykiet samoprzylepnych przeznaczonych do etykietowania produktów spożywczych. Ogólnie można je podzielić na dwa rodzaje: etykiety, które mają bezpośredni kontakt z żywnością i etykiety mające kontakt z żywnością przez opakowanie. W obu przypadkach etykietom stawia się wiele wymagań, które muszą spełnić. Pierwszą grupę stanowią wymagania dotyczące neutralności sensorycznej etykiety, czyli jej materiału wierzchniego z nadrukiem, kleju i materiału spodniego. Wszystkie te elementy, które wchodzą w skład etykiety, nie mogą w żaden sposób oddziaływać na zapakowany produkt. Kolejną grupę stanowią wymagania dotyczące wytrzymałości etykiety, odporności druku i mocy użytego kleju. Etykieta powinna być odporna na produkt, na którym jest umieszczona, a także na warunki pakowania, konserwacji i przechowywania danego produktu.
Bezpośrednie etykiety do żywności
Produkty etykietowane bezpośrednio to owoce, warzywa i mięso. Najczęściej na takich etykietach umieszczane są data ważności, marka firmy, kod kreskowy lub cena. Bezpośrednie etykietowanie żywności jest obwarowane licznymi wymogami i przepisami. Odpowiednie wymogi zawarte są głównie w dyrektywach unijnych. Etykiety te muszą zawierać atestowany klej, który jest przeznaczony do kontaktu z żywnością. Materiały użyte do druku również powinny spełniać wymagania postawione przez Unię Europejską. Nie mogą one zawierać substancji, które mogłyby przeniknąć do żywności i zaszkodzić zdrowiu człowieka. To samo dotyczy druku i uszlachetniania tych etykiet – nie mogą one zawierać związków szkodliwych dla człowieka.
Do etykietowania warzyw i owoców używa się trwałych klejów hot melts na bazie kauczuku syntetycznego i emulsyjnych klejów akrylowych.
Do etykietowania mięsa i wędlin stosuje się specjalny trwały klej emulsyjny.
Etykiety umieszczane na opakowaniach żywności
Etykiety umieszczane na szklanych butelkach zwrotnych
Żywność jest pakowana w różnego rodzaju opakowania, które mogą być wykonane ze szkła, z tworzyw sztucznych lub tektury. Bezpośredni nadruk na opakowaniu często jest niemożliwy ze względu na kształt opakowania lub jest bardzo drogi. Dlatego zastosowanie znalazły etykiety samoprzylepne, które mogą przybierać nietypowe kształty i są bardzo estetyczne. Powinny też być obojętne wobec żywności, nie mogą zmieniać jej składu, walorów smakowych i zapachowych.
Rodzaj użytego materiału samoprzylepnego i kleju jest uzależniony od przeznaczenia opakowania i materiału, z jakiego jest wykonane. Dostępne na rynku opakowania szklane zwrotne i bezzwrotne używane w produkcji spożywczej to głównie słoiki i butelki. Ważną cechą etykiet aplikowanych na butelkach zwrotnych jest ich odporność na działanie wodnych roztworów ługu (zasady sodowej). Tego typu etykiety są najczęściej stosowane do etykietowania butelek piwa. Przed ponownym użyciem opakowania szklanego należy je dokładnie umyć i usunąć starą etykietę. Ważne jest, aby etykiety odrywały się w całości z opakowania; nie powinny się rozwarstwiać, ponieważ mogłoby to spowodować zapchanie myjek. Użyty klej musi być odporny na działanie roztworu myjącego, wyprodukowana etykieta nie powinna rozwarstwiać się pod jego wpływem, ale być podatna na przepuszczanie ługu do warstwy kleju, by móc ją rozpuścić. Wydajność procesu mycia butelek może być osłabiona wskutek substancji pochodzących z lakierów i farb, dlatego substancje użyte do produkcji powinny być odporne na działanie roztworu myjącego. Etykiety umieszczone na butelkach szklanych przeznaczonych do różnego rodzajów napojów powinny dobrze funkcjonować z opakowaniem podczas napełniania butelek, ich transportu i konsumpcji, a także podczas pasteryzacji i chłodzenia w lodówce lub pojemnikach z lodem. Dlatego producenci stworzyli etykiety, które są odporne na działanie czynników zewnętrznych. Zastosowanie etykiet samoprzylepnych do szklanych opakowań zwrotnych (butelki od piwa i słoiki) jest jeszcze ciągle niewielkie.
Etykiety umieszczane na butelkach wina
Dzięki wielu korzyściom wynikającym ze stosowania etykiet samoprzylepnych zaczęto ich używać do etykietowania butelek z winem. Produkt lepiej się sprzedaje, gdy wyróżnia się na tle innych i posiada oryginalne opakowanie. Etykiety samoprzylepne, ze względu na bardziej zaawansowane metody drukowania i lepszej jakości materiały wierzchnie, stwarzają zupełnie nowe możliwości produkcyjne. Dzięki temu można uzyskać etykiety na wielu różnych podłożach: papierach czerpanych, foliach metalizowanych, foliach przezroczystych. Wierzchnie materiały papierowe do etykietowania butelek z winem mają zwiększoną odporność na działanie wody, co czyni je odpornymi na zmiany temperatury i wilgotności oraz zapobiega tworzeniu się zagnieceń i bąbli podczas nakładania etykiet i przechowywania butelek z winem. Etykiety samoprzylepne mogą być aplikowane na różnych powierzchniach, nie tylko płaskich i walcowych, co także wyróżnia produkt na tle innych i może zachęcić do zakupu. Możliwość łączenia różnych technik drukowania i uszlachetniania druku pozwala na uzyskanie bardzo atrakcyjnych etykiet. Dodatkowo można uzyskać ciekawy kształt i mniejszą wielkość niż przy tradycyjnych etykietach klejonych na mokro. Jednocześnie ich aplikacja jest znacznie łatwiejsza i mniej awaryjna niż przy tradycyjnym klejeniu na mokro. Najczęściej używa się ich w produkcji butelek bezzwrotnych, jeżeli jednak są zwrotne, to etykiety produkowane są podobnie jak przy produkcji piwa. Etykiety samoprzylepne znalazły także dość powszechne zastosowanie do etykietowania miniaturowych buteleczek z markowymi alkoholami.
Etykiety umieszczane na opakowaniach spożywczych giętkich
Wśród opakowań żywności możemy wyróżnić opakowania giętkie z folii syntetycznych wykonane tylko z jednej folii lub laminatu kilku folii. Etykietowaniu podlega tylko zewnętrzna warstwa opakowania, która może być z nadrukiem lub bez niego. Jako typowego materiału zewnętrznego używa się orientowanej folii polipropylenowej (OPP), nieorientowanej folii polipropylenowej (PP), folii poliestrowej (PET) i folii poliamidowej (PA). Etykietowanie tego typu opakowań stwarza wiele problemów. Folie polipropylenowe posiadają niskie napięcie powierzchniowe, co znacznie utrudnia proces klejenia. Folie PET mają zaś wysokie napięcie powierzchniowe, co ułatwia aplikację etykiety, ale istnieje też wiele innych wymagań stawianych etykietom do tego rodzaju produktów. Dodatkowo etykiety samoprzylepne muszą sprostać niskiej temperaturze i dużej wilgotności, która występuje przy tego typu produkcji spożywczej. Dlatego do etykietowania opakowań, które są przechowywane w chłodniach, stosuje się trwałe kleje akrylowe emulsyjne, zaś w przypadku wilgotnego środowiska – kleje typu hot melts. Jeżeli etykietowane są produkty do mrożenia, wtedy stosuje się klej odporny na niskie temperatury.
Wiele produktów spożywczych jest pakowanych w sztywne opakowania plastikowe, które są produkowane głównie z polipropylenu (OPP) i polietylenu (PE). Podczas etykietowania tych opakowań obowiązuje jedna zasada: etykieta powinna być z tego samego materiału, co opakowanie. Dzięki zastosowaniu tego samego tworzywa sztucznego do etykiety i opakowania zostaje ułatwiony recykling całego opakowania. Stosuje się głównie dyspersyjne kleje akrylowe, które mogą być trwałe, supertrwałe lub specjalne.
Etykiety umieszczane na opakowaniach tekturowych
Do pakowania żywności znalazły zastosowanie wielowarstwowe tektury opakowaniowe. Jeżeli powierzchnia takiego opakowania jest powleczona, to gładka aplikacja etykiety samoprzylepnej nie stwarza większych problemów, natomiast podłoże w formie niepowlekanej powoduje wiele trudności w etykietowaniu. Powierzchnia niepowleczona może być szorstka, zawierać wystające włókienka, nierówności pochodzące z recyklingu – wszystkie te czynniki powodują niską adhezję kleju. Tektury gładkie i powlekane mają powierzchnię, do której bez problemu przyklejają się etykiety. Jeżeli powierzchnia ta zostanie zadrukowana i polakierowana, to klej wykazuje niską adhezję do powierzchni. Najpowszechniej stosuje się trwałe kleje dyspersyjne, w przypadku konieczności użycia kleju o większej adhezji doskonałe są kleje hot melts. Do mrożonek stosuje się kleje odporne na niskie temperatury. Najczęściej używa się etykiet papierowych, które ułatwiają recykling takich opakowań.
Największe problemy pojawiają się podczas etykietowania tektury falistej, która jest stosowana jako zbiorcze opakowanie produktów spożywczych. Powszechnie stosowane kleje samoprzylepne mają niską adhezję do tektury falistej. Jest to spowodowane nierówną powierzchnią, obecnością na jej powierzchni środków zabezpieczających przed wilgocią i obecnością włókien pochodzących z recyklingu. Dlatego znalazły tutaj zastosowanie trwałe kleje specjalne, które są nakładane dwa razy grubszą warstwą niż przy innych produktach. cdn.
