Opakowania, zwłaszcza te wykonane z tworzyw sztucznych, są dziś często obiektem krytyki, która koncentruje się na kwestiach nadmiernej ilości odpadów, emisji dwutlenku węgla i zużyciu zasobów. Jednak często zapomina się o ich najważniejszej funkcji: ochronie produktów, tak aby mogły dotrzeć do konsumenta bez szwanku. Tymczasem opakowanie ma dla zapewnienia takiego rezultatu znaczenie kluczowe. Umożliwia przewóz i przechowywanie towarów, a także dba o ich higienę, jakość, autentyczność i integralność. Dotyczy to w szczególności produktów spożywczych i farmaceu-tycznych, ale wiele innych towarów również skończyłoby jako śmieci, gdyby nie opakowania. Tym samym zapewnienie bezpieczeństwa produktów jest priorytetem w branży opakowań i nieprzypadkowo było również przedmiotem zainteresowania ubiegłorocznych wystawców interpack.
Głównym zadaniem dobrego opakowania jest zapewnienie najlepszej możliwej ochrony zawartości, którą kryje w środku. Można zaryzykować stwierdzenie, że jest to szczególnie prawdziwe i ważne w segmencie żywności. Innowacyjne i inteligentne rozwiązania opakowaniowe odgrywają istotną rolę w ograniczaniu marnotrawstwa żywności. Podczas zeszłorocznych targów interpack odwiedzający mogli się m.in. dowiedzieć, w jaki sposób da się zminimalizować straty żywności w procesie napełniania, jak osiągnąć niezawodną kontrolę produktu, jak sprawić, by opakowanie było szczelne, a także w jaki sposób zapobiec jego niepożądanemu zanieczyszczeniu.
W debacie na temat opakowań często pomija się fakt, że opakowanie tylko w niewielkim stopniu odpowiada za negatywny wpływ produktu na klimat – zwłaszcza w przypadku żywności. Na przykład opakowanie masła równa się zaledwie 0,4% śladu węglowego całego produktu, podczas gdy karton mleka – ok. 4%. Te dane, obliczone w badaniu przeprowadzonym przez niemieckie stowarzyszenie ds. opakowań i środowiska AGVU, uwzględniają pełny cykl życia opakowania, w tym jego utylizację. Zatem to zapakowany produkt ma znaczenie w oddziaływaniu na środowisko. Każdego roku prawie jedna trzecia żywności produkowanej na całym świecie przepada lub marnuje się w łańcuchu wartości dodanej. Inicjatywa Save Food, uruchomiona w 2011 r. przez interpack i Messe Düsseldorf, ma na celu rozwiązanie tego problemu. Opakowania odgrywają ważną rolę w wydarzeniach organizowanych przez poszczególne firmy.
Bezpieczne pakowanie żywności
Żywność nadal pakuje się w wielowarstwowe kompozyty z tworzyw sztucznych, ponieważ różne warstwy można łatwo dostosować do potrzeb ochrony danego produktu. Jednak opakowania wielowarstwowe nie nadają się obecnie do recyklingu, co oznacza, że trafiają na wysypiska śmieci lub są spalane. W ramach projektu badawczego Circular FoodPack, który potrwa do 2024 r., naukowcy z Fraunhofer Institute for Process Engineering and Packaging (IVV) pracują nad recyklingiem opakowań żywności w obiegu zamkniętym i umożliwieniem ich stosowania w bezpośrednim kontakcie z żywnością. W tym celu opracowują innowacyjne opakowania monomateriałowe, które dotrzymują kroku wielowarstwowym kompozytom pod względem funkcji ochronnej, a także umożliwiają zamknięty obieg w formie recyklingu i kolejnego użycia.
Ponowne wykorzystanie materiałów pochodzących z recyklingu w opakowaniach do żywności zobowiązuje do spełnienia surowych wymogów prawnych, w tym rozporządzenia UE 2022/1616 (w sprawie materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu, przeznaczonych do kontaktu z żywnością), które wymaga barier funkcjonalnych o udokumentowanych właściwościach. W tym celu Fraunhofer IVV opracował metodę przesiewową dla funkcjonalnych warstw barierowych, które mają zapobiegać migracji niepożądanych substancji do żywności. Obejmowała ona badanie cienkich powłok organicznych i nieorganicznych, stosowanych jako warstwy barierowe, które następnie zostały poddane testom praktycznym w dalszej części projektu.
Papier nie zawsze jest pierwszym wyborem, jeśli chodzi o pakowanie żywności, zwłaszcza produktów zawierających tłuste lub płynne składniki, ponieważ materiały na bazie włókien mogą nie zapewniać wymaganych właściwości barierowych. Poza tym stale utrzymuje się trend rezygnacji z opakowań plastikowych na rzecz opakowań papierowych. Ochrona barierowa jest niezbędna, gdy opakowanie wchodzi w kontakt z produktami zawierającymi tłuszcze lub płyny. Koncern BASF oferuje rozwiązanie w postaci Ecovio, certyfikowanego kompostowalnego tworzywa sztucznego, produkowanego z zasobów odnawialnych. W tym roku firma dodała do swojej oferty Ecovio nową linię opakowań papierowych i kartonowych powlekanych metodą wytłaczania.
Jest ona dopuszczona do kontaktu z żywnością i ma silne właściwości barierowe względem płynów, tłuszczów i olejów (w tym olejów mineralnych), a także termostabilność pozwalającą jej wytrzymać kontakt z gorącą wodą w temperaturze do 100° C. Ponadto Ecovio bardzo dobrze przylega do wielu powierzchni papierowych i kartonowych. Dzięki temu nowa linia produktów nadaje się do rozwiązań pakujących na bazie włókien, takich jak kubki i pojemniki na produkty mleczne, mrożonki, papier do pakowania kanapek i batonów zbożowych, miski na słodycze i przekąski oraz kubki na gorące i zimne napoje lub zupy. Producent twierdzi, że nowy proces powlekania ekstruzyjnego działa z prędkością porównywalną z osiąganą przy użyciu polietylenu (PE) – co ma istotne znaczenie dla procesów produkcji. Dodatkowo, przy odpowiedniej metodzie aplikacji oraz użytym sprzęcie, powłoka może mieć masę podobną do polietylenu, a zatem może być bardzo cienka.
Ograniczanie marnotrawstwa żywności
Do minimalizowania marnotrawstwa żywności wykorzystuje się obecnie również inteligentne zamknięcia. W 2023 r. firma United Caps wypuściła na rynek zamknięcie, które umożliwia wydłużenie współczesnych, zbyt ostrożnie szacowanych dat przydatności do spożycia, bez narażania konsumentów na jakiekolwiek ryzyko. Zamknięcie Bump Cap jest automatycznie aktywowane przez konsumenta po pierwszym przekręceniu nakrętki. O świeżości produktu świadczy gładka powierzchnia nakrętki. Jeśli jednak plastik staje się nierówny, stanowi to wyraźny znak dla konsumenta, że data ważności minęła. Pomysłodawcą takiego rozwiązania był londyński start-up Mimica. Jego założycielka, Solveiga Pakštaitė, początkowo chciała jedynie opracować zakrętkę do butelki, która dostarczałaby osobom niedowidzącym informacji o terminie przydatności produktu do spożycia.
Bump Cap jest dostarczany na linię rozlewniczą w dwóch częściach. Podstawa nakrętki została przetestowana przez wiodących producentów linii rozlewniczych, a jej wdrożenie wymaga jedynie nieznacznych modyfikacji systemu. Sama nakrętka, która składa się z powłoki, żelu i aktywatora, jest nakładana za pomocą specjalnej maszyny po napełnieniu butelki. Podobnie jak inne moduły, np. do etykietowania lub owijania folią, maszyna ta może być łatwo zintegrowana z liniami produkcyjnymi.
Defekty i ciała obce odchodzą do lamusa
Rozwiązania do kontroli są niezmiernie istotne, jeśli opakowanie ma zapewniać ochronę produktu. Na rynku dostępnych jest wiele systemów, które mogą wykrywać różne rodzaje ciał obcych. Do niezawodnego wykrywania metalowych ciał obcych i usuwania ich z linii produkcyjnych przydają się przemysłowe detektory metali. Systemy te pomagają producentom zachować zgodność z przepisami, zminimalizować ryzyko wycofania produktów z rynku i skrócić czas przestojów w produkcji. Jeśli konieczne jest wykrycie innych ciał obcych, zalecane są systemy kontroli rentgenowskiej. W tym roku firma Mettler-Toledo zaprezentowała nowe rozwiązanie rentgenowskie, które kontroluje żywność lub farmaceutyki w opakowaniach jednostkowych, również przy dużych prędkościach linii produkcyjnej. Elementem ochrony produktu są także procesy kontroli etykiet, materiałów drukowanych i dat przydatności do spożycia, a wizualne systemy kontroli produktów zapewniają precyzyjne wyniki. Na przykład VisioPointer firmy Minebea Intec jest standardowo wyposażony w trzy kamery i wiele trybów oświetlenia, zaś kamery boczne i satelitarne są oferowane jako opcjonalne dodatki do analizy pod wieloma kątami. Ponadto urządzenie może przeprowadzać niezawodną inspekcję miejsc zgrzewów. Taka inspekcja stanowi istotny element kontroli jakości w przemyśle spożywczym, ponieważ produkt może dotrwać do końca okresu przydatności do spożycia jedynie wtedy, gdy jego opakowanie jest całkowicie szczelne.
Jak zapobiegać fałszerstwom w sposób zrównoważony
Rozwiązania zapobiegające podrabianiu są kolejnym ważnym czynnikiem w świecie ochrony produktów, w szczególności farmaceutycznych. Na przykład na etykietach zabezpieczających pozostają wyraźne ślady prób nieuprawnionego otwarcia produktu. Niestety, umieszczane na pudełkach składanych, uniemożliwiają ich recykling, ponieważ kawałki folii po etykietach pozostają przyklejone do kartonowego opakowania. Firma Securikett opracowała niedawno zrównoważone i przyjazne dla środowiska etykiety zabezpieczające wykonane z papieru, zaopatrzone w zintegrowaną zakładkę do otwierania i zrywaną barierę. Jej rodzina produktów „It’s Paper” obejmuje teraz szeroką gamę różnych etykiet papierowych, które są wyposażone w wiele funkcji zabezpieczających i mogą być łatwo poddane recyklingowi wraz z kartonem.
Nowa marka antykorozyjna
Opakowania zapewniające najlepszą możliwą ochronę zawartości są kluczowe nie tylko w przypadku żywności i farmaceutyków. Produkty niespożywcze, takie jak komponenty wykonane z metalu, często wymagają czegoś więcej niż tylko prostej powłoki ochronnej. Ich opakowania muszą dodatkowo chronić podczas transportu przed korozją. Producent opakowań, firma Antalis, w 2023 r. zebrał całą swoją wiedzę specjalistyczną pod własną marką antykorozyjną. Korus oferuje opakowania papierowe i foliowe VCI odbiorcom z Europy. VCI (Volatile Corrosion Inhibitor – lotny inhibitor korozji) to specjalny materiał, który – parując – tworzy trwałą powłokę na hermetycznym opakowaniu papierowym lub foliowym, zapewniając środowisko ochronne wokół wrażliwego metalu umieszczonego w środku. Po otwarciu opakowania inhibitor odparowuje bez pozostawiania śladów, w przeciwieństwie do roztworów oleju lub smaru, które są również stosowane do celów antykorozyjnych. Opakowanie można otworzyć na krótko, np. w celu inspekcji w urzędzie celnym, bez ryzyka utraty ochrony antykorozyjnej. Atmosfera ochronna odtwarza się automatycznie po ponownym zamknięciu. Nowe papiery i folie Korus VCI firmy Antalis nadają się do recyklingu po zużyciu. Gama produktów firmy obejmuje również gatunek papieru VCI, który można marszczyć, maksymalizując powierzchnię i dodając jeszcze więcej aktywnego materiału VCI do opakowania. Marszczenie sprawia również, że papier jest bardziej rozciągliwy i elastyczny, umożliwiając np. bezpieczne uszczelnienie nawet ostrych narożników i krawędzi.
Opracowano na podstawie materiałów Messe Düsseldorf
Tłumaczenie TK
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
