Unia Europejska ubolewa, że 5. sesja Międzyrządowego Komitetu Negocjacyjnego ds. Globalnego Traktatu w sprawie Tworzyw Sztucznych (INC-5), która odbyła się w dniach 25 listopada – 1 grudnia br. w w południowokoreańskim Pusan, zakończyła się bez osiągnięcia porozumienia.
Po dwóch latach negocjacji i tygodniu rozmów w Pusan państwa członkowskie ONZ nie mogły osiągnąć porozumienia w sprawie tego, co byłoby pierwszym w historii globalnym i prawnie wiążącym instrumentem mającym na celu wyeliminowanie zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi. Sesja została zawieszona, a negocjacje będą kontynuowane w 2025 roku.
Odnosząc się do wyników rozmów komisarz ds. środowiska, odporności wodnej i konkurencyjnej gospodarki o obiegu zamkniętymi Jessika Roswall powiedziała: Bardzo żałuję, że nie osiągnięto porozumienia w sprawie nowego globalnego traktatu dotyczącego tworzyw sztucznych. Jeśli dotychczasowe działania będą kontynuowane, produkcja tworzyw sztucznych potroi się do 2060 roku. Obiecała jednocześnie, że UE pozostanie mocno zaangażowana w znalezienie globalnego rozwiązania: Potrzebują tego nasze oceany, nasze środowisko i obywatele na całym świecie.
Unia Europejska nadal zdecydowanie opowiada się za takim globalnym instrumentem i wzywa kraje blokujące porozumienie do wykazania się większą ambicją po wznowieniu przygotowań do nowego procesu negocjacyjnego.
Przewiduje się, że do 2060 r. ilość tworzyw sztucznych przedostających się do środowiska potroi się, połowa wszystkich odpadów z tworzyw sztucznych będzie nadal składowana na wysypiskach, a mniej niż jedna piąta poddawana recyklingowi.
Według OECD blisko dwie trzecie odpadów z tworzyw sztucznych w 2060 r. będzie miało postać przedmiotów o krótkim cyklu życia, takich jak opakowania, tanie produkty i tekstylia.
Brak zbieżności wokół celów traktatu
Negocjatorzy zasiadający przy stole obrad nie byli w stanie wspólnie zaakceptować treści wiążącego instrumentu, a największe różnice zdań dotyczyły środków wiodących do zmniejszenia ogólnej produkcji tworzyw sztucznych, eliminacji niektórych produktów z tworzyw, substancji chemicznych budzących obawy w produktach, lepszego projektowania tworzyw sztucznych, rozszerzonej odpowiedzialności producenta i lepszego gospodarowania odpadami.
Główne punkty rozbieżności dotyczyły osiągalnego celu zmniejszenia produkcji pierwotnych polimerów z tworzyw sztucznych, zakazów i ograniczeń dotyczących substancji chemicznych budzących obawy w produktach z tworzyw sztucznych, a także problematycznych i możliwych do uniknięcia produktów z tworzyw sztucznych. To właśnie w tej kwestii główne kraje produkujące ropę naftową i kraje „Koalicji Wysokich Ambicji”, która obejmuje UE, Wielką Brytanię, Kanadę, a także wiele krajów Afryki, Ameryki Łacińskiej i Pacyfiku, nie mogły znaleźć zbieżności.
Choć w Pusan nie zdołano osiągnąć porozumienia, komitet negocjacyjny poczynił znaczne postępy w kierunku wspólnej umowy, uzgadniając tekst, który powinien służyć jako podstawa do negocjacji na następnym spotkaniu. Przytłaczająca większość z ponad 100 krajów podzieliła ambicje UE, a ich liczba nadal rośnie.
UE będzie nadal dawać przykład, wdrażając kluczowe przepisy unijne, w tym dotyczące tworzyw sztucznych jednorazowego użytku, ekoprojektu dla zrównoważonych produktów, rozszerzonej odpowiedzialności producenta, gospodarki odpadami i innych.
Dalsze kroki
Przygotowania do dalszych negocjacji będą kontynuowane. W przyszłym roku przewidziane są kolejne spotkania komitetu negocjacyjnego. Równolegle kraje będą nadal pracować nad własnymi działaniami na rzecz walki z zanieczyszczeniem tworzywami sztucznymi, prowadzone będą również dalsze dyskusje w celu znalezienia wspólnej płaszczyzny zmierzającej do globalnego porozumienia.
Kontekst
Mandat do negocjacji globalnego traktatu w sprawie tworzyw sztucznych został przyjęty na Zgromadzeniu Narodów Zjednoczonych ds. Środowiska (UNEA-5) w 2022 roku.
Tworzywa sztuczne są ważnymi materiałami dla światowej gospodarki i codziennego życia. Jednak gwałtowny wzrost produkcji i zużycia tworzyw sztucznych w ostatnich dziesięcioleciach ma poważny negatywny wpływ na środowisko i zdrowie ludzi.
Według danych UNEP z 2021 r. globalna produkcja tworzyw sztucznych wynosi około 400 milionów ton rocznie. Szacuje się jednak, że tylko 12% wyprodukowanych tworzyw sztucznych trafia do spalarni, a zaledwie 9% zostaje poddanych recyklingowi. Pozostała część trafia na wysypiska śmieci lub zostaje uwolniona do środowiska, w tym do oceanów. Do obszarów wodnych trafiły dotychczas ogromne ilości tworzyw sztucznych; wedle szacunków mowa o 109 mln ton w rzekach oraz 30 mln ton w oceanach.
Opracowano na podstawie informacji Komisji Europejskiej
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
