Czy istniejące wytyczne w zakresie „projektowania dla recyklingu” wystarczą, aby zmniejszyć ilość odpadów po opakowaniach z tworzyw sztucznych? Dr Abi Mountain, dyrektorka ds. produktów i partnerstwa w Itero Technologies, przedstawia alternatywny pomysł - projektowanie dla obiegu zamkniętego, w którym przemysł przyjąłby recykling chemiczny jako technologię uzupełniającą i stworzył obieg zamknięty dla materiałów z tworzyw sztucznych.
Chociaż istnieją wytyczne i ramy optymalizujące projektowanie produktów i opakowań pod kątem tradycyjnych metod recyklingu, włączenie recyklingu chemicznego może znacznie zwiększyć cyrkularność tworzyw sztucznych w perspektywie długoterminowej.
Niezależnie od naszych poglądów nie ulega wątpliwości, że tworzywa sztuczne odgrywają ważną rolę w naszym życiu. To zaś sprawia, że musimy radzić sobie z technicznymi i systemowymi wyzwaniami zagospodarowania plastiku po tym, jak zakończy swój cykl życiowy. W tym celu musimy znaleźć sposoby, by jak najefektywniej wdrożyć hierarchię odpadów pod kątem ich redukcji, ponownego użycia i recyklingu, tak by ograniczyć zarówno środowiskowy, jak i społeczny wpływ resztkowych (czytaj: nie nadających się do recyklingu) odpadów plastikowych.
W tym miejscu pojawia się temat projektowania dla recyklingu: w jaki sposób projektujemy opakowania z tworzyw sztucznych, aby zmniejszyć ich zużycie, zwiększyć ponowne wykorzystanie i zmaksymalizować możliwość odzysku?
Wytyczne w zakresie „projektowania dla recyklingu” (Design for Recycling, DfR) i narzędzia oceny zdolności odzysku koncentrują się obecnie na recyklingu mechanicznym i jego wymaganiach. To logiczne zważywszy, że recykling mechaniczny jest obecnie dominującą metodą przywracania tworzyw sztucznych do obiegu zamkniętego. Jednak pomimo tych wytycznych, które koncentrują się na monomateriałach oraz ograniczaniu do minimum ich domieszkowania, w praktyce wiele opakowań zawiera dodatki i/lub kompozyty poprawiające ich wydajność, jak również mieszanki różnych polimerów (...).
W rezultacie duże ilości zmieszanych odpadów z tworzyw sztucznych, które nie mogą być przetwarzane za pomocą technologii recyklingu mechanicznego, trafiają na wysypiska, do spalarni lub do środowiska. Odnosi się to zwłaszcza do plastikowych opakowań mających kontakt z żywnością, które stanowią prawie 40% wszystkich opakowań z tworzyw sztucznych zużywanych w Europie.
Recykling chemiczny wymieszanych tworzyw sztucznych to dodatkowa ścieżka, która umożliwia odzysk całej masy plastikowych produktów nie nadających się do recyklingu mechanicznego, w tym opakowań wielowarstwowych oraz wymieszanych i zanieczyszczonych strumieni odpadów. Te ścieżki recyklingu chemicznego pozwalają wyeliminować składowanie tworzyw sztucznych na wysypiskach, spalanie i zanieczyszczanie środowiska, a także odzyskać cenne zasoby, które da się przekształcić w polimery o dziewiczej jakości, a tym samym ograniczyć zużycie nieodnawialnej ropy naftowej wykorzystywanej do produkcji tworzyw. Niektóre przewidywania sugerują, że w miarę rozwoju sektora recyklingu chemicznego do 2030 r. będzie on przetwarzał rocznie nawet 3 mln ton surowca.
Choć rynek recyklingu chemicznego jest na razie w powijakach, właśnie teraz warto rozmawiać o tym, jak „Design for Circularity” może wspomóc recykling „nie nadających się do odzysku” opakowań plastikowych metodą chemiczną. Wdrożenie takich zmian będzie wymagało wielu lat, a do tego czasu recykling chemiczny może już osiągnąć taki poziom rozwoju, że zmiany z zakresu „projektowania dla recyklingu” będą miały pozytywny efekt.
Wiele technologii recyklingu chemicznego, takich jak proces opracowany przez firmę Itero, zostało stworzonych specjalnie z myślą o skutecznym zarządzaniu zmieszanymi lub wielowarstwowymi tworzywami sztucznymi, a także strumieniami odpadów z plastiku zawierających pewną ilość zanieczyszczeń. Dzięki uwzględnieniu recyklingu chemicznego przy projektowaniu z korzyścią dla obiegu zamkniętego możemy pomóc w zwiększaniu wydajności i jakości cyrkularnych produktów otrzymywanych w procesach recyklingu chemicznego.
Co zatem mogą zrobić firmy zajmujące się recyklingiem chemicznym? Mogą dostarczyć projektantom informacje zwrotne na temat możliwości recyklingu zapewnianych przez technologie chemiczne. Podobnie jak w przypadku recyklingu mechanicznego, gdzie niektóre dodatki i barwniki mają niekorzystny wpływ na proces odzysku i jakość pozyskanego produktu, środki chemiczne stosowane w popularnych wypełniaczach i wzmacniaczach może być szkodliwe dla technologii recyklingu chemicznego i/lub uzyskanych w jego trakcie produktów. Rozumiejąc, które materiały można łatwiej poddać recyklingowi za pomocą metod recyklingu chemicznego, projektanci mogą podejmować bardziej świadome decyzje przy wyborze materiałów i projektowaniu produktów.
Firmy zajmujące się recyklingiem chemicznym nie są jednak w stanie samodzielnie wprowadzić tych zmian. Konieczne jest przyjęcie podejścia obejmującego cały system, w którym - począwszy od konsumenta - proces jest dostosowywany w celu zmaksymalizowania obiegu zamkniętego tworzyw sztucznych. Konsumenci muszą mieć jasność co do tego, co nadaje się do recyklingu; zbiórki muszą uwzględniać wszystkie te strumienie odpadów, które mogą być poddane recyklingowi zarówno mechanicznemu, jak i chemicznemu; a sortowanie odpadów musi być zaplanowane w taki sposób, by zmaksymalizować potencjał recyklingu mechanicznego i chemicznego. To wszystko zaczyna się na poziomie „DfC”, tak by wszyscy uczestnicy w ramach łańcucha wartości mogli – bez ryzyka – wybrać właściwą ścieżkę postępowania.
W branżach działających na szeroką skalę – takich jak sektor tworzyw sztucznych – wczesne działanie ma kluczowe znaczenie dla wprowadzenia powszechnych zmian. I choć recykling chemiczny znajduje się jeszcze na wczesnym etapie rozwoju, przejście na szerszy system obiegu zamkniętego będzie wymagało wspólnych wysiłków na każdym kluczowym etapie, zaś projektowanie dla obiegu zamkniętego może być przełomową zmianą, która poprawi wskaźniki recyklingu. Trawestując popularne powiedzenie: cyrkularny plastik nie został stworzony w jeden dzień.
Opracowano na podstawie informacji serwisu Packaging Europe
Dr. Abi Mountain jest szefową działu Produktów i Partnerstwa w firmie Itero Technologies. Kieruje rozwojem współpracy Itero z ogniwami recyklingowego łańcucha wartości oraz opracowuje strategie zarządzania produktami. Przed dołączeniem do Itero obroniła doktorat z chemii na University College London i we współpracy z University of Oxford, DSM oraz LANXESS.
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
