STRESZCZENIE: Niniejsza publikacja obejmuje uporządkowany alfabetycznie zbiór terminów i podstawowych pojęć z zakresu opakowań w językach polskim i angielskim wraz z definicjami lub opisem, a w niektórych przypadkach rysunkami ilustrującymi omawiane zagadnienia. Leksykon ma na celu ułatwienie komunikacji specjalistów różnych branż przemysłowych i uzgodnień technicznych związanych z produkcją oraz dystrybucją. Może być pomocny w prowadzeniu negocjacji handlowych i porozumień dotyczących charakterystyki użytkowej materiałów i opakowań oraz zamówień i produkcji.
ABSTRACT: This publication includes alphabetical set of terms in the field of packaging in Polish and English, with definitions or descriptions, and in some cases pictures illustrating the issues. The main aim of the lexicon is to facilitate the communication of specialists from various industry branches and technical arrangements related to production and distribution. It can be also helpful in conducting trade negotiations and agreements regarding the functional characteristics of materials and packaging, as well as orders and production.
Odporność chemiczna
Chemical resistance
Odporność materiałów, wyrobów oraz opakowań na oddziaływanie substancji chemicznych.
Odporność mikrobiologiczna
Microbiological resistance
Odporność na oddziaływanie drobnoustrojów: bakterii oraz grzybów i pleśni.
Odporność na starzenie
Ageing resistance
Zachowanie pierwotnych właściwości użytkowych, głównie mechanicznych, materiałów oraz opakowań mimo oddziaływania czynników atmosferycznych.
Odporność na ścieranie
Abrassion resistance
Właściwość mechaniczna materiału, wyrażająca się zdolnością do przeciwdziałania uszkodzeniu warstwy wierzchniej przemieszczających się względem siebie elementów, np. części maszyny, a także niedostatecznie unieruchomionych w transporcie opakowań.
Odporność na wysokie temperatury
High temperature resistance
Zachowanie pierwotnych właściwości użytkowych, głównie mechanicznych, materiałów oraz opakowań mimo oddziaływania wysokiej temperatury.
Odporność na niskie temperatury
Low temperature resistance
Zachowanie pierwotnych właściwości użytkowych, głównie mechanicznych, materiałów oraz opakowań mimo niskiej temperatury.
Odporność na działanie światła
Light resistance
Zachowanie pierwotnych właściwości użytkowych materiału lub opakowania pod wpływem oddziaływania światła, głównie w zakresie UV.
Odzysk odpadów opakowaniowych
Packaging waste recovery
Zgodnie z Ustawą z dnia 14 grudnia 2012 o odpadach jest to jakikolwiek proces, którego głównym wynikiem jest to, aby odpady służyły użytecznemu zastosowaniu przez zastąpienie innych materiałów.
W przypadku odpadów opakowaniowych odzysk obejmuje recykling (patrz recykling odpadów opakowaniowych) oraz odzysk energii, a także procesy przystosowania odpadów do ponownego wykorzystania jako opakowanie (przywrócenie funkcji użytkowych).
Odzysk energii z odpadów opakowaniowych
Energy recovery from packaging waste
Termiczne przekształcanie odpadów opakowaniowych w celu odzyskania energii (np. paliwo alternatywne).
Opakowanie
Packaging
W rozumieniu Ustawy z dnia 13 czerwca 2013 roku o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi opakowaniem jest wyrób, w tym wyrób bezzwrotny, wykonany z jakiegokolwiek materiału, przeznaczony do przechowywania, ochrony, przewozu, dostarczania lub prezentacji produktów, od surowców do towarów przetworzonych.
Opakowanie aerozolowe
Aerosol packaging
Opakowanie metalowe (stal, aluminium) lub szklane zawierające produkt w postaci aerozolu oraz gaz tzw. pędny, umożliwiający dozowanie tego rodzaju produktu.
Opakowanie aktywne
Active packaging
Poprawia stan i przedłuża okres przydatności żywności, zaprojektowane celowo tak, aby zawarte w nim składniki uwalniały substancje do żywności lub jej otoczenia bądź też je absorbowały.
Do opakowań aktywnych zalicza się: opakowania o właściwościach przeciwbakteryjnych, opakowania absorbujące tlen, opakowania wydzielające/absorbujące CO2, opakowania absorbujące wodę, opakowania absorbujące etylen, opakowania wydzielające etanol, opakowania wydzielające/absorbujące zapachy, opakowania zabezpieczające barwę produktu, opakowania zawierające materiały umożliwiające miejscowy wzrost temperatury podczas podgrzewania itp.
Opakowanie bezpośrednie
Interior packaging
Opakowanie pozostające w bezpośrednim kontakcie z produktem.
Opakowanie bezzwrotne
Nonreturnable container
Opakowanie niepodlegające zwrotowi.
Opakowanie biodegradowalne
Biodegradable packaging
Opakowanie ulegające biodegradacji. Biodegradacja to proces rozkładu wywołany przez mikroorganizmy (bakterie, grzyby) w warunkach tlenowych do dwutlenku węgla, wody i soli mineralnych oraz nowej biomasy, natomiast w warunkach beztlenowych do dwutlenku węgla, metanu, soli mineralnych i nowej biomasy.
Opakowanie częściowe
Partial packaging
Konstrukcja wykorzystywana w celu przystosowania do transportu wyrobów, które nie są pakowane w całości, lub w celu zabezpieczenia powierzchni części wyrobów podatnych na uszkodzenia.
Opakowanie do artykułów przemysłowych
Industrial packaging
Opakowanie produktów innych niż spożywcze.
Opakowanie dostosowane do powtórnego zamykania
Reclosable package
Opakowanie, które po pierwotnym otwarciu umożliwia ponowne, w tym wielokrotne, zamykanie aż do całkowitego wykorzystania zawartości, przy zachowaniu takiego samego stopnia szczelności.
Opakowanie do gotowania produktu w opakowaniu
Boil-in-bag packaging
Opakowanie przystosowane do termicznej obróbki porcji żywności.
Opakowanie handlowe/sprzedażne
Commercial packaging
Opakowanie spełniające wymagania określonego systemu dystrybucji produktów.
Opakowanie hermetyczne
Hermetic packaging
Opakowanie szczelnie zabezpieczające produkt przed wpływem czynników zewnętrznych oraz przed ubytkiem produktu z opako-wania.
Opakowanie z gazem obojętnym
Inert gas packaging
Opakowanie wypełnione gazem, który nie reaguje z zawartością. Zazwyczaj do gazów obojętnych zaliczane są azot i ditlenek węgla.
Opakowanie giętkie
Flexible packaging
Opakowanie, którego kształt zazwyczaj ulega zmianie po wprowadzeniu lub usunięciu zawartości.
Opakowanie gotowe na półkę
Shelf Ready Packaging (SRP)
Opakowanie zbiorcze zaprojektowane w sposób umożliwiający jednoczesne wystawienie większej ilości jednostek konsumenckich na półkę sklepową bez potrzeby ich wyjmowania, ułatwiające przemieszczanie, szybką identyfikację produktów w obrębie sklepu oraz zwiększające atrakcyjność zakupową. SRP stosowane są przeważnie do opakowywania towarów szybko rotujących. Do najczęściej występujących form tych opakowań zalicza się tacki tekturowe i z tworzyw sztucznych, pudełka tekturowe, skrzynki z tworzyw sztucznych.
Opakowanie grupowe
Multipack
Opakowanie zawierające kilka opakowań jednostkowych przeznaczonych do detalicznej sprzedaży.
Opakowanie inteligentne
Smart packaging
Monitoruje stan zapakowanej żywności lub jej otoczenia i nie powinno uwalniać swoich składników do żywności.
Opakowanie z funkcją monitorowania przekazuje użytkownikowi zarejestrowane informacje o jakości produktu żywnościowego zawartego w tym opakowaniu. Interaktywne wskaźniki opakowania inteligentnego mogą być typu: czasowo-temperaturowego (np. farby termochromowe), informującego o świeżości produktu czy też utracie szczelności opakowania.
Opakowanie jednorazowego użytku
One way package, single way packaging
Opakowanie, które ze względu na konstrukcję, właściwości lub charakterystykę zawartości nie jest przeznaczone do ponownego użytku.
Opakowanie jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych
Single use plastic packaging
W ujęciu dyrektywy 2019/904/UE opakowanie jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych oznacza opakowanie, które jest w całości lub częściowo wykonane z tworzyw sztucznych i nie zostało przeznaczone, zaprojektowane ani wprowadzone do obrotu, aby osiągnąć w ramach okresu użytkowania wielokrotną rotację poprzez zwrócenie go do producenta w celu powtórnego napełnienia lub ponownego użycia do tego samego celu, do którego było pierwotnie przeznaczone.
Opakowanie jednostkowe
Consumer packaging; sales packaging; primary packaging
Opakowanie określonej ilości produktu, służące do przekazywania produktu użytkownikowi w miejscu zakupu, zazwyczaj przeznaczonej do detalicznej sprzedaży.
Opakowanie kaucjonowane
Returnable packaging
Opakowanie, za które pobierana jest kaucja przy sprzedaży produktu w tym opakowaniu.
Opakowanie kompostowalne
Compostable packaging
Opakowanie biodegradowalne spełniające wymagania normy EN 13432, na które wydany został certyfikat przydatności do kompostowania w warunkach przemysłowych lub w warunkach kompostownika przydomowego.
Opakowanie o atmosferze kontrolowanej
Control Atmosphere Packaging (CAP)
Opakowanie, w którym skład gazu zastępującego powietrze jest kontrolowany i w okresie przechowywania produktu utrzymywany na stałym poziomie.
Opakowanie o atmosferze modyfikowanej
Modify Atmosphere Packaging (MAP)
Opakowanie, w którym skład wprowadzanych gazów zastępujących powietrze jest dobrany do charakteru pakowanego produktu w celu utrzymania jego pierwotnej jakości.
Opakowanie objętościowe
Volume package
Opakowanie napełniane wg objętości produktu, w odróżnieniu od zazwyczaj napełnianego wg masy produktu.
Opakowanie pośrednie
Intermediate packaging
Opakowania pośrednie wykorzystywane są do pakowania towarów już zapakowanych, jak też samych opakowań. Przykład mogą stanowić skrzynie lub pudła, wykorzystywane w transporcie np. produktów w opakowaniach jednostkowych.
Opakowanie premiowe
Premium package
Opakowania premiowe mają na celu promocję sprzedaży określonego produktu. Opakowania premiowe wykorzystywane są w takiego rodzaju akcjach jak loterie, konkursy oraz sprzedaż promocyjna.
Opakowanie prezentacyjne
Display package
Opakowanie przeznaczone do prezentacji na wystawie, np. sklepowej.
Opakowanie próżniowe
Vacuum packaging
Opakowanie, w którym wielkość zastosowanego podciśnienia utrzymywana jest w okresie przechowywania produktu.
Opakowanie przeciwwstrząsowe z tworzyw sztucznych
Cushioning plastics packaging
Opakowanie ze spienionego tworzywa sztucznego: sztywne, głównie ze styropianu spienianego w formie oraz termoformowane z folii ze styropianu, a także elastyczne, głównie ze spienionej folii z PE-LD.
Tego rodzaju opakowania stosowane są w celu tłumienia drgań, wibracji i spadków, występujących w transporcie, oddziałujących na pakowane wyroby wrażliwe na skutki tego rodzaju narażeń.
Opakowanie przystosowane do spiętrzania
Stackable packaging
Opakowanie, którego konstrukcja i właściwości umożliwiają piętrzenie w warunkach składowania i transportu.
Opakowanie rozciągliwe
Stretch packaging
Opakowanie uformowane na wyrobie przez owinięcie folią rozciągliwą, względnie przez rozciąganie uprzednio uformowanego kaptura z folii rozciągliwej.
Opakowanie składane
Collapsible packaging
Opakowanie, które można złożyć bez rozdzielania jego poszczególnych elementów.
Opakowanie sztywne
Rigid packaging
Opakowanie, którego kształt nie zmienia się po wprowadzeniu lub usunięciu zawartości.
Opakowanie taśmowe
Strip packagng
Opakowanie zawierające szereg produktów oddzielonych od siebie, stosowane np. na rynku farmaceutycznym do tabletek i kapsułek.
Opakowanie termokurczliwe
Shrinkable packaging
Opakowanie przylegające do pakowanego produktu, uformowane z kurczliwej folii termoplastycznej, zmniejszającej swoje wymiary pod wpływem ogrzewania.
Opakowanie transportowe
Transport packaging, tertiary packaging
Opakowanie stosowane w transporcie do produktów luzem lub w opakowaniach jednostkowych oraz zbiorczych.
Opakowanie wewnętrzne
Inner package
Opakowanie, dla którego do transportu wymagane jest opakowanie zewnętrzne (wg PN EN SO 21067-1: 2016 E).
Opakowanie wielokrotnego użytku
Reusable packaging
Opakowanie, które ze względu na konstrukcję lub właściwości może być powtórnie bądź wielokrotnie użytkowane.
Opakowanie wielomateriałowe
Composite packaging
Opakowanie wykonane co najmniej z dwóch różnych materiałów, których nie można rozdzielić ręcznie lub za pomocą prostych metod mechanicznych.
Opakowanie wtryskowe
Injection packaging
Opakowanie wytwarzane w procesie wtrysku stopionego tworzywa do formy wtryskowej, w której po następującym kolejno schłodzeniu następuje zestalenie formowanego wyrobu.
Opakowanie zabezpieczone przed niepożądanym otwarciem
Tamper evident packaging
Opakowanie, w przypadku którego wcześniejsze otwarcie jest zauważalne dla użytkownika lub innego zainteresowanego.
Opakowanie zabezpieczone przed otwarciem przez dziecko
Child proof packaging
Opakowanie trudne do otwarcia przez małe dzieci, które przy właściwym sposobie otwierania nie powinno sprawiać trudności osobom dorosłym (przy ewentualnym wykorzystaniu instrukcji podanej w zazwyczaj załączonej ulotce).
Opakowanie zbiorcze
Grouped packaging, secondary packaging
Opakowanie zawierające zestaw składający się co najmniej z dwu opakowań jednostkowych, wykorzystywany zazwyczaj w opakowaniu transportowym.
Opakowanie zewnętrzne
Outer packaging
Opakowanie transportowe zawierające wewnątrz inne opakowania, zazwyczaj z produktem.
Opakowanie zwrotne
Returnable packaging
Opakowanie, dla którego istnieje odrębny system odbioru, niekoniecznie w celu ponownego użycia.
Owinięcie
Overwrapping, wrapper
Opakowanie z materiału giętkiego, uformowane przez owijanie produktu, zazwyczaj w formie kostki. Owinięcie może być zamknięte przez klejenie lub zgrzewanie zakładek. Materiały papiernicze, w tym laminowane z folią oraz kompozycje giętkich folii z tworzyw sztucznych z surowcami mineralnymi, np. z kredą, wykazują trwałość uformowanych zakładek i ich zagięcie na produkcie stanowi zamknięcie opakowania.
Owijanie
Wrapping
Formowanie opakowań w postaci owinięć.
Paczka
Package, pack
Opakowanie wraz z produktem.
Paczkowanie
Prepacking
Zgodnie z definicją zawartą w Ustawie z dnia 7 maja 2009 o towarach paczkowanych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2335, z 2019 r. poz. 1495): towar paczkowany to każdy produkt, dowolnego rodzaju, w opakowaniu jednostkowym, jeśli spełnione są jednocześnie następujące wymagania: ilość nominalna produktu jest jednakowa dla całej partii i nieprzekraczająca 50 kg lub 50 l, jest odmierzana bez udziału nabywcy, nie może zostać zmieniona bez naruszenia opakowania.
Termin „paczkowanie” odnosi się w praktyce do znacznie mniejszych porcji w stosunku do górnego limitu.
Pakiet
Packet, parcel
Opakowanie z materiałów giętkich wraz z produktem.
Pakowanie
Packing
Napełnianie opakowań produktem oraz ich zamykanie, może być również połączone z uprzednim formowaniem opakowań.
Pakowanie aseptyczne
Aseptic packing
Proces prowadzony w warunkach aseptycznych, w którym występuje oddzielenie procesu sterylizacji produktu oraz opakowania.
Pakowanie aseptyczne w systemie UHT
UHT Aseptic packing
Pakowanie aseptyczne, w systemie tzw. UHT (z ang. Ultra High Temperature), w połączeniu z krótkotrwałym (kilka sekund) oddziaływaniem na produkt bardzo wysokiej temperatury (w zakresie 140ºC), przy zastosowaniu opakowania spełniającego wymagania w tym procesie. Umożliwia długookresowe (wielomiesięczne) przechowywanie produktów, np. mleka i soków owocowych, przy
zachowaniu ich wartości odżywczych.
Pakowanie próżniowe
Vacuum packing
Pakowanie, podczas którego następuje ewakuacja powietrza z opakowania.
Pakowanie w gazie obojętnym
Inert gas packing
Zastąpienie powietrza w opakowaniu gazem, który nie oddziałuje na pakowany produkt.
Pakowanie z dozowaniem objętościowym
Volumetric filling
Pakowanie, w którym opakowania napełniane są produktem odmierzanym wg jego objętości.
Pakowanie z dozowaniem wagowym
Weighing and filling
Pakowanie, w którym opakowania napełniane są produktem odmierzanym wg jego masy.
Paleta
Pallet
Sztywne podłoże, na którym są układane, składowane i transportowane produkty, najczęściej w opakowaniach transportowych, ale także bez opakowań (np. kostka brukowa). Wyróżnia się palety drewniane, metalowe, z tworzyw sztucznych oraz z tektury. Ze względu na konstrukcję palety dzielą się na: płaskie, słupkowe i skrzyniowe. Palety są skonstruowane tak, aby można było podnosić je wraz z ładunkiem za pomocą wideł wózka podnośnikowego.
W Polsce jako typ podstawowy przyjęto paletę drewnianą, o wymiarach 1200x800 mm (tzw. europaletę), czterowejściową. Przy dostawach z importu dość często występują też palety o wymiarach
1000x1200 mm. Patrz również: paletyzacja.
Paletyzacja
Palletizing
Paletyzacja wykorzystywana jest w składowaniu i transporcie jednostek ładunkowych. Wyroby na palecie wymagają unieruchomienia, które może być realizowane przy użyciu taśm stalowych i z tworzyw sztucznych, kapturów z folii termokurczliwej lub rozciągliwej, a także przez owijanie folią rozciągliwą. Tradycyjną formę organizacji przewozów paletowych jednostek ładunkowych stanowią umowy dwustronne pomiędzy dostawcą i odbiorcą towarów. Wygodniejszą formą organizacyjną jest z ang. tzw. pool paletowy, polegający na wspólnym użytkowaniu jednego ściśle określonego typu palety, spełniającej wymagania ujednolicone w skali międzynarodowej. Polska jest członkiem Europejskiego poolu paletowego EUR, do którego należy większość krajów europejskich.
Papier asfaltowany
Bituminazed paper, asphalt paper
Papier powlekany mieszankami asfaltowymi ograniczającymi przenikanie pary wodnej do pakowanych produktów. Może stanowić np. jedną z wewnętrznych warstw w papierowych workach wielowarstwowych. Bywa także stosowany jako zabezpieczenie przeciwkorozyjne wyrobów metalowych.
cdn.
Bohdan Czerniawski, Hanna Żakowska, Joanna Karwowska
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
