Choć 100 krajów zgodziło się na przyjęcie traktatu plastikowego wypracowanego w ramach prac Międzyrządowego Komitetu Negocjacyjnego ONZ w 2024 r., sprzeciw ze strony krajów szczególnie silnie dotkniętych jego skutkami przesunął rozmowy na 2025 r.
Jedno z pytań ankiety GlobalData brzmiało: Jakie czynniki wpływają na decyzje zakupowe konsumentów?
Negocjacje Międzyrządowego Komitetu Negocjacyjnego ONZ (INC-5) w południowokoreańskim Pusan (2 grudnia 2024 r.) miały na celu osiągnięcie konsensusu w sprawie globalnego traktatu dotyczącego zwalczania plastikowych zanieczyszczeń. Obejmowałby on środki mające na celu ograniczenie produkcji tworzyw sztucznych, zakazanie tworzyw sztucznych jednorazowego użytku i zapewnienie mniej rozwiniętym regionom wsparcia finansowego we wdrażaniu polityki, zauważa GlobalData, wiodąca firma zajmująca się danymi i analizami.
Wbrew oczekiwaniom, że rozmowy w piątej rundzie negocjacji zakończą się podpisaniem traktatu w Pusan, ostateczne porozumienie zostało przesunięte na rok bieżący przez sprzeciw krajów produkujących paliwa kopalne, takie jak Arabia Saudyjska, oraz producentów ciężkich tworzyw sztucznych, takich jak Chiny, którzy nie zgodzili się na kilka poprawek do traktatu.
Traktat zwiększa szansę na wdrożenie bardziej rygorystycznych środków zrównoważonego rozwoju w celu zmniejszenia globalnej ilości odpadów z tworzyw sztucznych, która według prognoz OECD potroi się do 2060 r., przy czym około połowa z nich trafi na wysypiska śmieci, a mniej niż jedna piąta zostanie poddana recyklingowi.
Jamie Cosaitis, konsultant i analityk ds. opakowań konsumenckich w GlobalData, komentuje: „W przeciwieństwie do innych traktatów ONZ, traktat ONZ INC-5 w sprawie zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi będzie prawnie wiążący, a tym samym stanie się jednym z najbardziej wpływowych porozumień dotyczących zrównoważonego rozwoju w ostatnich latach. Wdrożenie przez traktat limitów i zakazów dotyczących pierwotnych i jednorazowych tworzyw sztucznych ma zmniejszyć ogólną ilość plastiku wprowadzanego na rynek i zmusić firmy do przestrzegania obowiązkowych nowelizacji projektowych, co powinno przyspieszyć innowacje.”
Ustanowienie „prawnie wiążącego traktatu” jest wspierane przez dyrektorów generalnych ponad 20 firm produkujących dobra konsumpcyjne, w tym Nestlé, PepsiCo i Danone, którzy podpisali list otwarty przygotowany przez Koalicję Biznesu na rzecz Globalnego Traktatu w sprawie Tworzyw Sztucznych, popierający wspomniany traktat.
Popyt konsumentów na zrównoważone opakowania dowodzi celowości traktatu
Według badania konsumenckiego GlobalData, które przeprowadzono w III kwartale 2024 r., 47% konsumentów twierdzi, że „etyczne i przyjazne dla środowiska usługi” wpływają na ich decyzje zakupowe „zawsze” lub „często”, podczas gdy zdaniem 73% respondentów „opakowania nadające się do recyklingu” są „niezbędnym” lub „preferowanym” czynnikiem wpływającym na ich decyzje zakupowe.
Tendencje te podkreślają rosnące zapotrzebowanie konsumentów na bardziej zrównoważone produkty w opakowaniach bez tworzyw sztucznych, które wspiera porozumienie traktatowe.
Innowacje w zakresie "papieryzacji" i innych materiałów biodegradowalnych
Zbliżające się negocjacje traktatowe mogą również przyspieszyć wysiłki na rzecz innowacji podejmowane przez producentów opakowań, zmierzające do opracowania alternatywnych materiałów oferujących wyższy wskaźnik ponownego użycia. „Papieryzacja” stała się rozwojowym trendem w dziedzinie opakowań, mającym na celu zastąpienie tworzyw sztucznych papierem i tekturą, które oferują lepszą biodegradowalność.
Choć tego rodzaju innowacje są obiecujące, wielu ekspertów ds. opakowań nadal nie jest przekonanych, że opakowania papierowe posiadają funkcjonalności wymagane do ochrony produktów w całym łańcuchu dostaw. Opracowywane są również biodegradowalne powłoki barierowe i alternatywne polimery z tworzyw sztucznych, które mogą oferować większą trwałość. Rozwiązania te pozostają jednak kosztowną alternatywą dla opakowań plastikowych.
Przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym
Wiele firm opowiada się za tym, aby produkty z tworzyw sztucznych były projektowane z myślą o ich ponownym wykorzystaniu i wzywa do uwzględnienia w traktacie kryterium projektowania tworzyw sztucznych w obiegu zamkniętym, tak by zapobiec ich przyczynianiu się do powstawania odpadów i zanieczyszczeń dzięki zagwarantowaniu, że materiały zachowują swoją wartość i nadają się do recyklingu.
W nowych przepisach znalazło się również miejsce dla Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP); będą one wymagać od firm większej odpowiedzialności za pełny cykl życia produktu, w tym za odpady pokonsumpcyjne i utylizację. Chociaż ROP już funkcjonuje, jej wdrożenie na skalę globalną pozwoli stworzyć ujednolicone, niespotykane wcześniej międzynarodowe ramy.
Systemy zwrotu kaucji mają odgrywać znaczącą rolę w brytyjskiej gospodarce o obiegu zamkniętym, podobnie jak ma to miejsce w innych krajach. Jednym z pionierów systemu kaucyjnego w Europie są Niemcy, którzy osiągają jeden z najwyższych wskaźników zwrotu kwalifikujących się do odzysku jednorazowych pojemników na napoje w regionie. W Wielkiej Brytanii wszystkie cztery kraje pracują nad wspólnym podejściem do systemu kaucyjnego, koncentrując się głównie na jednorazowych tworzywach sztucznych i puszkach. Przyjęcie brytyjskiego systemu kaucyjnego zostało jednak opóźnione do października 2027 r. ze względu na późne włączenie opakowań szklanych.
Cosaitis dodaje: „Pomimo obecnych sprzeciwów ze strony krajów takich jak Arabia Saudyjska i Chiny, przytłaczająca liczba narodów zgadzających się z Traktatem i pilna potrzeba ograniczenia globalnego wykorzystania tworzyw sztucznych powinny doprowadzić do jego podpisania w 2025 roku. Innowacje w zakresie materiałów opakowaniowych odegrają ważną rolę w zmniejszaniu ilości odpadów z tworzyw sztucznych i rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym; jednak koszty alternatywnych materiałów będą musiały zostać jeszcze bardziej obniżone, zanim będzie można je wdrożyć na szeroką skalę. Pomimo wyzwań, istnieje pilna potrzeba podjęcia zdecydowanych działań w celu ograniczenia globalnego marnotrawstwa i zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi, które popierają konsumenci i przedsiębiorstwa, a rządy muszą teraz wdrożyć.”
Opracowano na podstawie informacji GlobaData
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
