Komisja Ochrony Środowiska Parlamentu Europejskiego (ENVI) zmieniła rozporządzenie w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWR), wprowadzając dodatkowe ograniczenia dotyczące zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi, uzależnienia od paliw kopalnych, „wiecznych chemikaliów” w opakowaniach żywności i nie tylko. Europejska Organizacja Producentów Napojów Bezalkoholowych (UNESDA) krytycznie odnosi się do jej stanowiska w sprawie opakowań wielokrotnego użytku i potencjalnego wpływu na harmonizację i jednolity rynek.
Europosłowie przyjęli stanowisko w sprawie proponowanego rozporządzenia obejmującego cały cykl życia opakowań, od surowców po ostateczną utylizację. W głosowaniu oddano pięćdziesiąt sześć głosów za, dwadzieścia trzy przeciw i pięć wstrzymujących się, a Izba w pełnym składzie ma głosować nad mandatem negocjacyjnym podczas drugiej sesji plenarnej w listopadzie 2023 roku.
W opinii parlamentarzystów branża powinna zredukować ilość odpadów w opakowaniach z tworzyw sztucznych o 10% do 2030 r., 15% do 2035 r. i 20% do 2030 r., przy czym cele na 2030 i 2040 r. określą minimalny procent zawartości materiałów pochodzących z recyklingu, stosownie do rodzaju opakowania. Dla przykładu w PPWR zapisano, że do 1 stycznia 2030 roku ilość pokonsumenckich odpadów z tworzyw sztucznych na jednostkę opakowania wymaganą dla jednorazowych plastikowych butelek na napoje i opakowań wrażliwych na kontakt, wykonanych głównie z PET, wyniesie 30%.
Zakazane mają zostać wszelkie plastikowe torby na zakupy o masie poniżej 15 mikronów, które nie są wymagane ze względów higienicznych lub jako podstawowe opakowanie zapobiegające marnowaniu żywności luzem. W propozycji PPWR zapisano, że „bardzo lekkie” plastikowe torby na zakupy mogą być wdrażane w państwach członkowskich wyposażonych w odpowiednie systemy zbiórki i infrastrukturę przetwarzania odpadów, pod warunkiem, że zostały wykonane z kompostowalnych, biodegradowalnych polimerów z tworzyw sztucznych, które można przerabiać w zakładach przetwarzania bioodpadów.
Oczekuje się, że do końca 2025 r. Komisja Europejska oceni możliwość zaproponowania celów i kryteriów zrównoważonego rozwoju dla tworzyw sztucznych pochodzenia biologicznego. Jest szansa, że dzięki takim materiałom uda się ograniczyć zależność gospodarki tworzyw sztucznych od paliw kopalnych.
Istnieje prawdopodobieństwo wprowadzenia zakazu stosowania bisfenolu A, substancji perfluoroalkilowych (PFAS) i innych „wiecznych chemikaliów”, które są dodawane do opakowań mających kontakt z żywnością, często w celu uczynienia papierowych i kartonowych opakowań żywności odpornymi na ogień lub wodę. Te substancje zostały wcześniej powiązane z wielorakim negatywnym wpływem na ludzkie zdrowie.
Belgijska sprawozdawczyni Frédérique Ries z Grupy Renew skomentowała to następująco: Komisja Ochrony Środowiska wysłała silny sygnał na rzecz całkowitej przebudowy europejskiego rynku opakowań i odpadów opakowaniowych. Nie może być skutecznej polityki recyklingu lub ponownego użycia bez bezpiecznych opakowań, dlatego zakaz celowo dodawanych szkodliwych chemikaliów jest wielkim zwycięstwem na korzyść zdrowia europejskich konsumentów.
Zgodnie z oczekiwaniem PPWR, że od 1 stycznia 2030 r. każde opakowanie będzie zaprojektowane w taki sposób, aby nadawało się do recyklingu, natomiast od 1 stycznia 2035 r. tak, aby mogło być poddane „recyklingowi na masową skalę” (co oznacza możliwość zbierania, sortowania i recyklingu z wykorzystaniem najnowocześniejszej infrastruktury i procesów), Komisja planuje przyjąć kryteria definiujące terminy takie jak „zaprojektowane do recyklingu” i „nadające się do recyklingu na masową skalę”. W międzyczasie dostawcy usług online będą podlegać tym samym obowiązkom w zakresie rozszerzonej odpowiedzialności producenta co producenci.
Posłowie dążą również do odróżnienia opakowań wielokrotnego użytku i wielokrotnego napełniania oraz uściślenia stawianych przed nimi wymogów. Opakowania wielokrotnego użytku powinny być zdefiniowane przez minimalną liczbę powtórnych użyć, których specyfika zostanie określona na późniejszym etapie.
Oczekuje się, że dystrybutorzy końcowi napojów i żywności na wynos z sektora HORECA umożliwią konsumentom przynoszenie własnych pojemników i korzystanie z nich jako z opakowań wielokrotnego użytku.
Tymczasem jednak przeciwko głosowaniu w Komisja Ochrony Środowiska Parlamentu Europejskiego nad poprawką kompromisową (CA 10) dotyczącą ponownego użycia i ponownego napełniania wypowiedziało się stowarzyszenie UNESDA reprezentujące europejski sektor producentów napojów bezalkoholowych. Organizacja miała nadzieję, że mechanizm wyłączenia z celów ponownego użycia i ponownego napełniania - dostępny dla operatorów spełniających określone kryteria środowiskowe i dotyczące zarządzania odpadami - zostanie zatwierdzony.
Organizacja podkreśla, że poczyniono „znaczne” inwestycje w istniejące systemy obiegu zamkniętego. Teraz obawia się, że nowe przepisy będą miały na nie wpływ, podobnie jak na komplementarne relacje między ponownym użyciem, uzupełnianiem i recyklingiem.
UNESDA uważa, że ponowne użycie i ponowne napełnianie są cennymi atutami w zmniejszaniu ilości opakowań i odpadów opakowaniowych, ale „powinny być wdrażane tylko tam, gdzie i kiedy ma to sens z perspektywy środowiskowej, ekonomicznej i konsumenckiej”. UNESDA opowiada się przeciwko zwiększeniu celów w zakresie ponownego użycia i ponownego napełniania bez przeprowadzenia dalszej oceny ich wpływu i twierdzi, że zezwolenie państwom członkowskim na przekroczenie tych celów „nie jest właściwym podejściem”.
Uważa bowiem, że takie postępowanie jest sprzeczne z celem harmonizacyjnym Komisji Europejskiej i że grozi fragmentacją jednolitego rynku UE, a różnice między celami krajowymi zagrażają konkurencyjności Europy, stwarzają trudności we wdrażaniu celów i tworzą blokady między przedsiębiorstwami a ich obowiązkami sprawozdawczymi.
Z drugiej strony nowe przepisy ENVI wymagają także, by do 2029 r. 90% materiałów używanych w opakowaniach - plastiku, drewna, metali żelaznych, aluminium, szkła, papieru i tektury - było zbieranych w odseparowanych strumieniach odzysku. PPWR nakazała już ustanowienie systemów zwrotu kaucji (DRS) dla jednorazowych plastikowych i metalowych pojemników na napoje o pojemności do trzech litrów do 1 stycznia tego samego, 2029 r.
UNESDA uważa, że cel 90% jest „niezbędnym krokiem w kierunku zwiększenia obiegu zamkniętego opakowań” i popiera powszechne przyjęcie DRS w Europie. Uważa się, że system ten zapobiega recyklingowi opakowań mających kontakt z żywnością do zastosowań niezwiązanych z produktami spożywczymi - jeśli towarzyszy mu mechanizm priorytetowego dostępu do niektórych surowców do recyklingu.
Z tego powodu UNESDA zwraca się do posłów do PE i państw członkowskich o poparcie jej apelu o prawo pierwszeństwa dostępu, aby umożliwić producentom napojów dostęp do materiałów pochodzących z recyklingu niezbędnych do osiągnięcia obowiązkowych celów w zakresie zawartości materiałów pochodzących z recyklingu.
Z zadowoleniem przyjmujemy bardzo zdecydowane stanowisko przyjęte przez europosłów na rzecz obiegu zamkniętego poprzez promowanie recyklingu butelek po napojach w obiegu zamkniętym i szersze wdrożenie systemów kaucji i zwrotu (DRS) - skomentował dyrektor generalny UNESDA Nicholas Hodac. Niepokojące jest jednak to, że posłowie do PE popierają wyższe cele w zakresie ponownego użycia bez dalszej oceny skutków i dają państwom członkowskim elastyczność w przekraczaniu tych zwiększonych celów.
Czy UE poważnie podchodzi do forsowania mozaiki krajowych celów, które będą miały katastrofalne skutki dla konkurencyjności Europy? Unia nie powinna wyznaczać celów bez żadnych dowodów, które by je uzasadniały – brzmi stanowisko UNESDA, która podkreśla swoje zaangażowanie we współpracę zarówno z posłami do PE, jak i państwami członkowskimi, tak by uczynić PPWR Unii Europejskiej bardziej pragmatycznym i realistycznym oraz umożliwić branży osiągnięcie w pełni zamkniętego obiegu opakowań na napoje.
Opracowano na podstawie informacji serwisu Packaging Europe
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
