Rządowy projekt ustawy o odpadach trafił do Sejmu. Nowe przepisy mają zapewnić ochronę życia i zdrowia ludzi, a także środowiska. Dotyczy to przede wszystkim zapobieganiu powstawania odpadów, ograniczeniu ich wytwarzania, zmniejszeniu negatywnego oddziaływania na środowisko, a także przygotowania do ponownego użycia i wykorzystania.
Projekt ustawy powstał ze względu na konieczność wdrożenia do polskiego prawa wymagań dyrektywy 2008/98/WE, stanowiącej podstawowy akt prawny dotyczący gospodarki odpadami w Unii Europejskiej. Zamiast wprowadzać liczne zmiany do obowiązujących przepisów, ustawodawcy przygotowali projekt nowej ustawy, rezygnując z nowelizacji dotychczasowej.
Nowa regulacja zastąpi obowiązującą ustawę o odpadach z 27 kwietnia 2001 r.
W projekcie ustawy określono zasady postępowania z odpadami, które mają zapewnić ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Przepisy ustawy regulują obowiązki wytwórców odpadów, posiadaczy odpadów gospodarujących nimi, sprzedawców i pośredników w obrocie nimi, a także organów administracji publicznej.
W dokumencie umieszczono nowe definicje, m.in. sprzedawca odpadów, pośrednik w obrocie odpadami czy zapobieganie powstawaniu odpadów. Inne, takie jak odzysk, recykling, unieszkodliwianie odpadów i magazynowanie odpadów, istotnie zmieniono. Z kolei definicja „odpadów” jest zgodna z brzmieniem przyjętym bezpośrednio w dyrektywie.
W projekcie wskazano zasady dokonywania klasyfikacji odpadów. W przypadku zmiany klasyfikacji odpadów niebezpiecznych na inne niż niebezpieczne, ich posiadacz będzie musiał przedłożyć marszałkowi województwa zgłoszenie tej zmiany. Jednocześnie marszałek województwa będzie musiał przekazywać ministrowi środowiska: kopie zgłoszeń zmiany klasyfikacji odpadów niebezpiecznych na inne; kopie wyników badań właściwości odpadów; zbiorczą informację za rok o liczbie zgłoszeń; decyzje zatwierdzające zmianę klasyfikacji odpadów oraz decyzje sprzeciwiające się zmianie klasyfikacji. W projekcie określono kryteria uznawania przedmiotów lub substancji za produkty uboczne, co będzie wymagało zgłoszenia marszałkowi województwa i dołączenia dowodów potwierdzających spełnienie tych warunków. Wskazano także, kiedy określone rodzaje odpadów tracą status odpadów.
Zgodnie z projektem, odpady mają być zbierane w sposób selektywny i przetwarzane zgodnie z hierarchią sposobów postępowania z odpadami. Hierarchia ta będzie miała następującą strukturę: zapobieganie powstawaniu; przygotowanie do ponownego użycia; recykling; inne procesy odzysku; unieszkodliwianie. Takie rozwiązanie przyczyni się do zwiększenia ilości odpadów poddawanych procesom odzysku (w tym recyklingu), zmniejszenia ilości odpadów poddawanych procesom unieszkodliwiania, a w szczególności unieszkodliwiania przez składowanie, które jest najmniej pożądanym sposobem gospodarowania odpadami. Zaproponowano objęcie obowiązkiem badania właściwości fizycznych i chemicznych wszystkich odpadów stanowiących pozostałości z procesów termicznego przekształcania odpadów (nie tylko niebezpiecznych). Przyczyni się to do poznania ich właściwości, a w konsekwencji do wyboru odpowiednich metod ich zagospodarowania.
Zachowano zasadę, że odpady w pierwszej kolejności będą przetwarzane w miejscu ich powstania (zasada bliskości), a jeżeli to niemożliwe – mogą być przekazane do najbliżej położonych miejsc, w których będzie można je przetworzyć. Niektóre odpady mogą być zagospodarowane tylko na obszarze, na którym zostały wytworzone.
Zaproponowano przepis, który stanowi realizację zasady „zanieczyszczający płaci” i „rozszerzonej odpowiedzialności producenta”. Wyraźnie wskazano, że koszty gospodarowania odpadami ponoszone są przez pierwotnego ich wytwórcę oraz przez obecnego lub poprzedniego posiadacza odpadów. Powinno to zapobiegać ich powstawaniu.
W projekcie ustawy zapisano, że minister środowiska będzie mógł określić w rozporządzeniu szczegółowe wymagania dla transportu odpadów i sposobu ich przewożenia. Wprowadzenie tego przepisu wynika z rezygnacji z obowiązku uzyskiwania zezwolenia na transport odpadów. Rozporządzenie będzie określać m.in. sposób oznakowania środków transportu, którymi przewożone są odpady, co poprawi kontrolę obrotu odpadami w Polsce.
Zaplanowano utworzenie rejestru podmiotów wprowadzających na rynek produkty, produkty w opakowaniach oraz gospodarujących odpadami. Rejestr będzie stanowił integralną część bazy danych o produktach, opakowaniach i gospodarce odpadami i ma być publicznie dostępny (z wyłączeniem niektórych informacji). Za wpis do rejestru będą pobierane opłaty: rejestrowa i roczna. Będą je ponosiły podmioty wprowadzające do obrotu m.in. opakowania, produkty w opakowaniach, a także baterie, akumulatory, sprzęt elektryczny i elektroniczny, pojazdy, opony, oleje smarowe. Środki z tych opłat będą zasilać konta urzędów marszałkowskich. Wpis będzie realizowany przez marszałka województwa (na wniosek i z urzędu). Z kolei obowiązek prowadzenia ewidencji odpadów przeniesiono z obowiązujących przepisów do ustawy (rozszerzono go o kartę ewidencji odpadów niebezpiecznych w przypadku sprzedawców odpadów i pośredników w obrocie nimi). Zaproponowano nowe zasady sprawozdawczości. Zamiast wielu sprawozdań będą dwa:
1) o produktach, opakowaniach i gospodarowaniu odpadami;
2) o wytwarzanych odpadach i gospodarowaniu nimi
Przewidziano wydawanie pozwolenia na wytwarzanie odpadów (lub pozwolenia zintegrowanego), zezwolenia na przetwarzanie odpadów oraz zezwolenia na zbieranie. Kwestie te szczegółowo przedstawiono w projekcie ustawy.
Przewidziano zmiany dotyczące planów gospodarki odpadami. Nie będą one częścią programów ochrony środowiska (mają być zgodne z polityką ekologiczną państwa) i zostaną uzupełnione o program dotyczący zapobiegania powstawaniu odpadów.
Większość przepisów powinna wejść w życie po 14 dniach od daty ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
Opracowano na podstawie informacji Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
