Wraz z rozwojem ilości towarów pakowanych wzrasta zapotrzebowanie na różnego rodzaju maszyny pakujące. Maszyny i urządzenia pakujące stosowane są w wielu różnych gospodarkach i systemach pakowania wyrobów. Są one bardzo zróżnicowane pod względem pełnionych przez nie działań, a także pod względem wielkości i rodzaju rozwiązań technicznych.
Maszyny pakujące podzielić można na:
n maszyny do pakowania produktów stałych,
n maszyny do pakowania produktów sypkich oraz
n maszyny do pakowania produktów płynnych.
Stosowanych jest wiele różnych maszyn pakujących dostosowanych do napełniania i zamykania różnych opakowań: pudełek, puszek, kubków lub butelek.
Elastyczność maszyn pakujących ma bardzo duże znaczenie, bo decyduje o jakości pakowanych produktów. Maszyny pakujące powinny umożliwiać szybkie dostosowanie się do warunków użytkowania, np. do rodzaju stosowanych materiałów pakujących, konstrukcji lub wymiarów opakowań, ich kształtu i sposobu zamykania. Maszyny powinny umożliwiać stosowanie różnych materiałów opakowaniowych oraz różnego kształtu i pojemności opakowań. Maszyny pakujące gwarantować powinny wszystkie prace związane z tymi opakowaniami. Coraz częściej stosowane są odpowiednie systemy pakowania produktów.
Wydajność maszyn pakujących wzrasta ostatnio i w przypadku nowoczesnych maszyn wynosi od kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy opakowań na godzinę. Coraz większe znaczenie ma też dokładność zabezpieczenia zapakowanych produktów. Ważnym kryterium oceny jakości maszyn pakujących jest ich niezależność. Każda przerwa w procesie pakowania powoduje za-trzymanie się całego procesu produkcyjnego. Niezawodność maszyn pakujących to także precyzja ich pracy, np. dokładność dostosowania produktów lub zamykania napełnionych opakowań. Przy ocenie maszyn pakujących należy brać pod uwagę także ich koszt oraz koszty ich eksploatacji, energochłonności, a także trwałość i przewidywany okres ich pracy. Znaczenie ma też spełnienie wymagań higieniczno-sanitarnych powodujących zabezpieczenie pakowanych produktów przed skażeniem lub utratą jakości zdrowotnej. Bardzo duże znaczenie ma również bezpieczeństwo i higiena pracy. Wymagania związane z zabezpieczeniem warunków odpowiedniego użytkowania powodują, że maszyny pakujące powinny być tak skonstruowane, aby mogły spełniać swoje działanie bez narażania obsługujących je pracowników. Maszyny pakujące powinny być wyposażone w urządzenia zabezpieczające przed powstaniem zagrożeń [1], np. odpowiednie osłony, sygnalizację uprzedzającą o możliwości powstania zagrożeń obsługi oraz wyłączniki powodujące zatrzymanie maszyny i odłączenie źródła energii w przypadku wystąpienia zagrożeń. Spełnienie wymagań stawianych maszynom pakującym związane jest między innymi z zastosowaniem odpowiednich urządzeń, przede wszystkim regulatorów prędkości i sterowników. Celem w rozwiązaniu tego problemu jest:
n zapewnienie, aby na rynku były dopuszczone do użytkowania tylko maszyny pakujące bezpiecznie,
n ustalenie krajowych przepisów dotyczących projektowania i produkcji maszyn pakujących.
Zgodnie z przepisami, maszyny pakujące mogą być wprowadzane na rynek, jeżeli:
n spełniają zasadnicze wymagania w zakresie bezpieczeństwa obsługi,
n została dokonana, zgodna z wymaganą procedurą, ocena ich zgodności,
n zostają przestrzegane przepisy producenta i użytkowników tych maszyn.
Wymienione powyżej wymagania powinny być podstawą oceny tych maszyn. Obecnie pracuje coraz więcej maszyn pakujących, które charakteryzują się dużą liczbą ruchomych elementów [2]. Każdy z takich elementów musi spełniać wiele wymagań związanych z bezpieczeństwem pracy. Ze względu na dużą różnorodność zagrożeń stwarzanych przez różne maszyny pakujące prowadzone są czasem prace, których celem jest określenie i normalizacja wymagań w tym zakresie.
Maszyny pakujące to urządzenia stosowane do zmechanizowanego pakowania różnych produktów w różne opakowania. Duża różnorodność pakowanych produktów i rodzajów stosowanych opakowań powoduje konieczność stosowania różnych maszyn pakujących. Maszyny te są bardzo zróżnicowane pod względem rozwiązań technicznych, a także wydajności, energochłonności oraz sposobów działania. Podzielić je można na następujące grupy, przeznaczone do pakowania produktów spożywczych [3]:
n maszyny do napełniania opakowań płynami i produktami półpłynnymi,
n maszyny do napełniania i zamykania puszek do napojów,
n maszyny do napełniania i zamykania produktów półpłynnych i półstałych,
n maszyny do napełniania i zamykania tub,
n maszyny do napełniania i zamykania kubków oraz tacek,
n maszyny do pakowania produktów ciekłych,
n maszyny do pakowania produktów stałych i sypkich,
n maszyny do pakowania zbiorczego w pudła tekturowe,
n maszyny do pakowania w torby i worki,
n maszyny do owijania produktów formowanych w opakowaniu,
n maszyny do owijania produktów poprzednio uformowanych i opakowań zbiorczych,
n maszyny do bezpośredniego pakowania w folie termokurczliwe i rozciągliwe,
n maszyny do grupowania opakowań i pakowania zbiorczego w folie termokurczliwe,
n maszyny do pakowania w torebki z folii i laminatów giętkich,
n maszyny do produktów sypkich, półpłynnych i płynów,
n maszyny poziome do produktów sypkich, płynnych lub uformowanych.
Coraz większe znaczenie ma wydajność maszyn pakujących, z czym związane są różne korzyści ekonomiczne. Maszyny pa-kujące powinny umożliwiać szybkie dostosowanie do zmienia-jących się sposobów użytkowania, np. zmian rodzaju lub własności materiałów opakowaniowych, kształtów, konstrukcji lub wymiarów opakowań, ich pojemności lub sposobów zamykania. Maszyny pakujące powinny umożliwiać stosowanie różnych materiałów opakowaniowych oraz różnych, zmieniających się często, pojemności opakowań. Bardzo duże znaczenie ma precyzja działania maszyn pakujących, np. dokładność i jakość rozmieszczania pakowanych produktów oraz zamykania napełnionych opakowań.
Literatura
1. Raczko W. P. Wymagania stawiane maszynom pakującym w nowoczesnych rozwiązaniach konstrukcyjnych. Opakowanie Nr 1/2001.
2. Stępień J. Ocena bezpieczeństwa pracy maszyn pakujących. Opakowanie Nr 1/2000.
3. Raczko W. P. Systemy pakowania żywności. Rozdział Nr 7 w książce „Opakowania żywności” Czeladź 1998.
4. Jakowski S. Maszyny pakujące na poznańskich targach TATOPAK 2008. Opakowanie Nr 1/2009.
