Ochrona innowacyjnych rozwiązań jest istotnym elementem działalności przedsiębiorstwa, które prowadzi świadomą politykę ochrony swojego dorobku twórczego.
Rozwiązania innowacyjne odgrywają ważną rolę w promocji i strategii tworzenia wizerunku zarówno przedsiębiorstwa, jak i jego produktów, gdyż zwiększają wartość produktu, podnoszą jego atrakcyjność i przyciągają uwagę klientów, a to z kolei pozwala zyskać przewagę konkurencyjną na rynku.
Ponieważ opracowanie innowacyjnych rozwiązań wymaga wiele wysiłku, starań i nakładów finansowych, od samego początku trzeba pamiętać o zabezpieczeniu interesów, chroniąc rozwiązanie, aby nikt nie mógł z niego w sposób nieuprawniony korzystać.
Innowacyjne rozwiązania można chronić na wiele sposobów w zależności od tego, co w danym rozwiązaniu stanowi o jego unikalnym, nowatorskim charakterze.
Skuteczną ochronę innowacyjnym rozwiązaniom można zapewnić korzystając z narzędzi, jakie oferuje system ochrony własności intelektualnej, a w szczególności prawa wyłączne udzielane przez państwowe urzędy patentowe.
Prawa wyłączne można podzielić na dwie kategorie. Do pierwszej kategorii należą takie, które świadczą o postępie technicznym, a są to patenty i wzory użytkowe. Druga kategoria służy indywidualizacji produktów, a należą do niej wzory przemysłowe i znaki towarowe.
W przypadku rozwiązań z branży opakowaniowej często wykorzystywaną formą ochrony jest wzór przemysłowy, który pozwala uzyskać ochronę dla wyglądu produktu, np. opakowania lub drukarki do etykiet, oferując przy tym prostą i szybką procedurę uzyskiwania ochrony. Przykłady: fot. 1 i fot. 2.
Równie często wykorzystywaną kategorią jest patent, pozwalający uzyskać ochronę dla rozwiązań technicznych, np. sposobu wytwarzania opakowania. Przykład: fot. 3.
Każde rozwiązanie jest inne, nie da się więc wskazać, która ze wskazanych powyżej kategorii praw wyłącznych jest najlepsza. Za każdym razem należy rozważyć, jakie cechy rozwiązania są najistotniejsze i na tej podstawie dokonać wyboru kategorii, która da najskuteczniejszą ochronę.
Decydując się na którąś z omówionych kategorii praw wyłącznych należy pamiętać, że bardzo istotne jest utrzymanie istoty innowacyjnego rozwiązania w tajemnicy do momentu zgłoszenia, ponieważ jakiekolwiek publiczne ujawnienie rozwiązania przed dokonaniem zgłoszenia powoduje utratę nowości, co uniemożliwia uzyskanie prawa wyłącznego.
Uzyskując prawo wyłączne nabywa się wyłączność na korzystanie z rozwiązania w sposób zarobkowy lub zawodowy, a także prawo występowania z roszczeniami wobec podmiotów naruszających nasze prawo. W ten sposób zyskuje się narzędzie umożliwiające skuteczną obronę przed nieuczciwymi konkurentami, chcącymi czerpać korzyści z cudzych wysiłków twórczych.
Prawo wyłączne stanowi również istotną wartość niematerialną przedsiębiorstwa i jako jedno z aktywów podnosi wartość przedsiębiorstwa. Chroniący swoje rozwiązania przedsiębiorca jest przez partnerów handlowych, inwestorów i klientów postrzegany jako podmiot nastawiony na rozwój i posiadający potencjał, co może być pomocne przy pozyskiwaniu funduszy czy poszukiwaniu partnerów gospodarczych.
Ponadto prawo wyłączne może stać się dodatkowym źródłem dochodu, które można sprzedać albo udzielić zgody na korzystanie z niego (licencja). Mając prawo wyłączne można osobie trzeciej udzielić licencji na uprzednio wzajemnie uzgodnionych warunkach (umowa licencyjna), obejmujących m.in. sposób korzystania z rozwiązania, zakres terytorialny i okres, na jaki licencja jest udzielana.
Brak ochrony dla innowacyjnych rozwiązań powoduje, że mogą zostać w nieuprawniony sposób wykorzystane przez konkurencję. Jeżeli w wyniku takiego działania konsumenci zostaną wprowadzeni w błąd co do pochodzenia produktu, może to wpłynąć na zmniejszenie zysków, a jeśli przy tym produkty konkurencji okażą się gorszej jakości, może to również zaszkodzić renomie. Ponadto działania prawne wobec konkurenta wykorzystującego w sposób nieuprawniony cudze innowacyjne rozwiązanie w sytuacji, gdy brak jest udzielonych praw wyłącznych, są dużo trudniejsze i bardziej kosztowne, ponieważ wiążą się z koniecznością udowodnienia przysługujących praw.
Warto jednocześnie pamiętać, aby nie poprzestawać na samym uzyskaniu prawa wyłącznego, ponieważ nie zawsze stanowi to wystarczającą barierę dla nieuczciwej konkurencji. Należy stale monitorować rynek i reagować na wszelkie naruszenia praw wyłącznych, gdyż brak reakcji jest często traktowany jako przyzwolenie.
