Jak szybko i efektywnie usprawnić obecny system gospodarowania opakowaniami i odpadami opakowaniowymi? – takie pytanie postawili sobie prelegenci i uczestnicy branżowej konferencji specjalistów rynku gospodarowania odpadami opakowaniowymi w Polsce.
Konferencja, która odbyła się w czwartek 6 września w Auli Politechniki Warszawskiej, jest już kolejnym spotkaniem branży recyklingu opakowań, współorganizowanym przez CP Recycling Organizację Odzysku Opakowań SA należącą do Grupy CANPACK przy współudziale Polskiej Izby Odzysku i Recyclingu Opakowań w roli partnera strategicznego.
Podczas obrad została zainaugurowana Platforma do regularnego dialogu będąca rezultatem wspólnych dyskusji, wymiany poglądów i rozwiązań dotyczących funkcjonowania rynku odpadowego w Polsce. Głównym celem utworzonej Platformy jest wypracowanie wspólnej wizji systemu gospodarowania opakowaniami i odpadami opakowaniowymi w Polsce, dostosowanej do nowych dyrektyw środowiskowych, tzw. pakietu odpadowego, przyjętych przez państwa członkowskie Unii Europejskiej, które mają pomóc w tworzeniu gospodarki o obiegu zamkniętym.
Do udziału i współpracy we współtworzeniu dialogu zostali zaproszeni przedstawiciele wszystkich grup interesariuszy, którzy na co dzień zajmują się gospodarowaniem opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. W spotkaniu uczestniczyli: przedsiębiorcy wprowadzający na rynek produkty w opakowaniach, firmy pozyskujące odpady opakowaniowe, podmioty przetwarzające te odpady, a także organy administracji publicznej, instytucje kontrolne oraz organizacje non-profit działające na rzecz ochrony środowiska i recyklingu. Wydarzenie objęło patronatem Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii, a przedstawiciel Departamentu Gospodarki Odpadami w Ministerstwie Środowiska z uwagą przysłuchiwał się merytorycznej dyskusji branży.
Podczas spotkania podkreślono, że znowelizowane przepisy europejskie definiują nowe ambitne wartości docelowe w zakresie recyklingu i składowania odpadów. Wymagają one od wszystkich państw członkowskich dostosowania lub zmiany ustawodawstwa, a co za tym idzie usprawnienia istniejącego systemu gospodarowania odpadami oraz promowania stosowania opakowań nadających się do recyklingu lub ponownego wykorzystania.
Wszyscy uczestnicy konferencji byli zgodni, że z perspektywy Polski wytyczone cele są szczególnie ambitne, zwłaszcza że nie mamy takiego doświadczenia jak kraje zamożniejsze, w których system gospodarowania odpadami funkcjonuje z powodzeniem od wielu lat. Jednak dzięki temu dziś możemy korzystać z już istniejących i sprawdzonych rozwiązań, wybierając te, które w przypadku naszego kraju mają najlepsze zastosowanie i są gwarancją osiągnięcia zadowalającego efektu. Ważne, by usprawnianie systemu miało charakter ewolucyjny, a wprowadzane zmiany były bezpieczne dla kraju i dobre dla biznesu – stwierdziła Anna Sapota, wiceprezes ds. organizacyjnych i prawnych CP Recycling OOO SA (Grupa CANPACK).
Podczas spotkania dyskutowano nad najważniejszymi postulatami branży, wypracowanymi i zaprezentowanymi przez jedne z największych organizacji odzysku opakowań w Polsce – CP Recycling i INTERSEROH. Jest ich pięć i charakteryzują te obszary, w których zmiany, zdaniem autorów, są niezbędne.
Po pierwsze, branża postulowała wprowadzenie centralnej, elektronicznej bazy danych dedykowanej podmiotom gospodarującym opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Dzięki bazie możliwe będzie rejestrowanie i potwierdzanie w czasie rzeczywistym wszystkich działań w ramach gospodarki odpadami, weryfikacja danych czy też łatwa kontrola nad prowadzonymi procesami. Co więcej, będą dostępne dokumenty związane z gospodarowaniem odpadami opakowaniowymi w wersji cyfrowej.
Po drugie, ważne jest, by powołać podmiot odpowiedzialny za koordynację systemu gospodarowania opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Przedstawiciele branży wskazali GIOŚ (Główny Inspektorat Ochrony Środowiska) jako najlepszy organ, który dziś mógłby podjąć się tego zadania, gdyż posiada odpowiednie struktury kontrolne, umożliwiające prowadzenie nadzoru nad realizacją zobowiązań wynikających z rozszerzonej odpowiedzialności producenta.
Kolejny postulat, przyjęty na spotkaniu, odnosił się do roli organizacji odzysku opakowań w usprawnionym systemie. Jako komercyjne podmioty, które w sposób profesjonalny zajmują się gospodarowaniem opakowaniami i odpadami, są gwarantem rzetelnego świadczenia usług oraz efektywnego zarządzania strumieniem odpadów.
Według branży ze względu na późniejsze możliwości pozyskania odpadów opakowaniowych istotny jest również podział opakowań wprowadzanych na rynek krajowy na jednostkowe i zbiorcze, które powinny różnić się zasadniczo stawkami dopłat od przedsiębiorców. Ustalając wysokość stawek, trzeba pamiętać nie tylko o kosztach systemu, ale także dochodach uzyskanych ze sprzedaży surowców wtórnych.
Ostatni postulat zaprezentowany na spotkaniu dotyczył konieczności prawnego i systemowego uznania wszystkich źródeł, z których pochodzą odpady z gospodarstw domowych, w tym z komercyjnych punktów skupu surowców. Obecny stan prawny prowadzi do rozdzielenia formalnego i faktycznego pochodzenia odpadów opakowaniowych z gospodarstw domowych, co może sztucznie zaniżać osiągane w Polsce poziomy recyklingu tych odpadów i prowadzić do niejasności w sprawozdawczości.
Podczas merytorycznej dyskusji głos zabrała także Daria Kulczycka, dyrektor Departamentu Energii i Zmian Klimatu w Konfederacji Lewiatan, która podsumowała dotychczasowy stan prawny oraz odniosła się do postulatów branży, wskazując m.in. konieczność wprowadzenia szczegółowej mapy drogowej gospodarki o obiegu zamkniętym, w tym jasnego, transparentnego i efektywnego kosztowo systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta jako instrumentu realizacji celów tej gospodarki.
Uczestnicy konferencji wskazali brak dostatecznego finansowania oraz wysokie koszty pozyskiwania i przetwarzania powstających odpadów jako ważny czynnik uniemożliwiający usprawnienie systemu gospodarowania opakowaniami i odpadami. Krzysztof Kawczyński z Krajowej Izby Gospodarczej zaznaczył, że trzeba wprowadzić realne dopłaty do zbiórki i recyklingu odpadów opakowaniowych oraz oszacować wysokość i rodzaj kosztów dla przedsiębiorstw wprowadzających produkty w opakowaniach na rynek. Podkreślił, że bez odpowiedniego finansowania nie da się zbudować efektywnej gospodarki odpadowej.
Ważnym tematem, który wielokrotnie powracał w trakcie całodziennego spotkania, była edukacja. Zgodnie stwierdzono, że w Polsce brakuje skutecznej edukacji ekologicznej, która powinna być wprowadzana już w szkołach, by od najmłodszych lat wyrabiać nawyki właściwego segregowania odpadów wśród dzieci. Powinniśmy uczyć się sortowania od małego, żeby później odpady przeznaczone do przetwarzania nie były już zanieczyszczone, ponieważ takie trudniej jest poddać recyklingowi – dodała Malwina Grzelak z WPT Polska. Podkreślono też, że w odniesieniu do edukacji ważną rolę odgrywają gminy, które ze względu na łatwy dostęp do mieszkańców są w stanie skutecznie wesprzeć edukację nie tylko w szkołach, ale też w miejscach pracy.
Bardzo ważne jest edukowanie konsumentów w zakresie gospodarowania odpadami opakowaniowymi. Musimy przestać postrzegać zużyte opakowania jako odpady, a zacząć traktować je jako surowce – dodała Anna Sapota z CP Recycling OOO SA.
Zgodnie z planami organizatorów konferencji podsumowanie dotychczasowych prac, a także wszystkie wypracowane podczas spotkań postulaty, rozwiązania i propozycje zmian, zmierzających do usprawnienia polskiego systemu gospodarowania opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, zostaną zebrane w najbliższym czasie w specjalnym raporcie i przedstawione Ministerstwu Środowiska oraz Ministerstwu Przedsiębiorczości i Technologii jako wspólne stanowisko całej branży.
Podsumowanie wszystkich spotkań branżowych znajduje się na stronie www.usprawnionysystem.pl. Za pośrednictwem strony można wspólnie budować forum regularnego dialogu, zgłaszając swoje pomysły na usprawnianie systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi.
Opracowano na podstawie materiałów Grupy CANPACK
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
