Europejski Komitet Regionów przyjął opinie w sprawie „Europejskiej strategii na rzecz tworzyw sztucznych w gospodarce o obiegu zamkniętym” i w sprawie powiązanej dyrektywy dotyczącej produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych.
Wobec poważnego zaniepokojenia wpływem tworzyw sztucznych na środowisko regiony i miasta stawiają przede wszystkim na ekoprojekt i rozszerzoną odpowiedzialność producenta, by walczyć z powodowanym przez plastik zanieczyszczeniem. W Europie do recyklingu zbiera się mniej niż 30% odpadów plastikowych. KR domaga się, by dyrektywa ta miała zastosowanie do wszystkich nieulegających rozkładowi plastikowych przedmiotów jednorazowego użytku.
Każdego roku do oceanów na całym świecie trafia do 13 mln ton odpadów plastikowych. Przedmioty znajdowane na plażach UE to w 80% tworzywa sztuczne. Produkty jednorazowego użytku z plastiku stanowią około połowy wszystkich odpadów morskich występujących na europejskich plażach. W Unii zużywa się ok. 49 mln ton tworzyw sztucznych rocznie. Podstawę propozycji miast i regionów stanowi pierwszoplanowa rola, jaką podmioty te odgrywają w gospodarce odpadami, włączając w to zbieranie, transport, przetwarzanie i unieszkodliwianie odpadów. W ostatnich 50 latach zużycie tworzyw sztucznych wzrosło dwudziestokrotnie. Na całym świecie tylko 9% tych tworzyw jest poddawanych recyklingowi.
André van de Nadort (NL/PES), burmistrz Westellingwerf i sprawozdawca opinii poświęconej „Europejskiej strategii na rzecz tworzyw sztucznych w gospodarce o obiegu zamkniętym”, zauważył: Podstawowym priorytetem powinno być zapobieganie powstawaniu odpadów plastikowych. Musimy zacząć od ograniczenia korzystania z produktów plastikowych i od określenia kryteriów ekoprojektu, które powinny być stosowane obowiązkowo. Potrzebujemy mniejszej ilości tworzyw sztucznych, za to ich jakość powinna być lepsza. Musimy wyeliminować istniejące dotacje do paliw kopalnych i usunąć przeszkody, które utrudniają dostęp do jednolitego rynku surowcom wtórnym. I jedne, i drugie bowiem sprawiają, że cena nowo wytworzonych produktów plastikowych jest niższa niż tych pochodzących z recyklingu lub mających zawartość biologiczną, a zarazem hamują rozwój gospodarki opartej na obiegu zamkniętym w zakresie tworzyw sztucznych. Opinię uchwalono jednogłośnie.
Miasta i regiony UE popierają producentów, którzy pokrywają w całości koszty zbierania i przetwarzania odpadów pochodzących z ich produktów. Członkowie proponują, by producentów i importerów produktów z tworzyw sztucznych opartych na paliwach kopalnych obarczyć odpowiedzialnością finansową za koszty redukcji emisji CO2 powstających podczas końcowego przetwarzania ich odpadów plastikowych.
Politycy z KR popierają wprowadzenie premii za wyniki oraz zachęt finansowych, które mają motywować do wykorzystywania tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu. Opowiadają się też za ustanowieniem wymogu, by do 2025 r. osiągnąć wykorzystywanie co najmniej w 50% recyklatów do produkcji nowych tworzyw sztucznych. Przywódcy lokalni przypominają, że współczesne biodegradowalne tworzywa sztuczne nie są rozwiązaniem problemu odpadów plastikowych, ponieważ nie ulegają biodegradacji w sposób naturalny.
Jeśli chodzi o budzące silne kontrowersje mikrodrobiny plastiku, liderzy lokalni apelują o opracowanie niezawodnych i skutecznych technologii oraz procesów, które pozwolą ocenić wpływ tych substancji na zdrowie i środowisko. Miasta i regiony chcą zakazu stosowania tworzyw sztucznych ulegających degradacji utleniającej oraz celowo dodawanych mikrodrobin plastiku we wszystkich produktach, w których nie są nieodzowne z punktu widzenia zdrowia ludzkiego.
Liderzy samorządowi krytycznie oceniają to, że w istniejących systemach zbierania często nie przetwarza się selektywnie tworzyw sztucznych niebędących opakowaniami, przez co trafiają one na składowiska odpadów, do spalarni lub stają się odpadami morskimi. Członkowie sugerują, że systemy zbierania powinny opierać się na tworzywach sztucznych jako materiałach, a nie jako produktach opakowaniowych. Zgromadzenie proponuje zharmonizowane podejście w zakresie systemu kaucji na skalę europejską, aby zapobiegać negatywnemu oddziaływaniu transgranicznemu oraz ułatwiać swobodny przepływ towarów. Miasta i regiony apelują, by zostały włączone w trwające prace nad wytycznymi dotyczącymi selektywnego zbierania.
Członkowie jednomyślnie przyjęli opinię na temat wniosku dotyczącego dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. Sprawozdawczyni Sirpa Hertell, radna miasta Espoo (FI/EPL), stwierdziła: Wniosek Komisji idzie we właściwym kierunku. Musimy zadbać o to, by był spójny z pakietem dotyczącym gospodarki o obiegu zamkniętym, zwłaszcza z dyrektywą w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, tak by wysłać wyraźny sygnał przedsiębiorstwom i konsumentom. Komisja Europejska powinna opublikować wyczerpującą ocenę skutków, w której przedstawiłaby społeczne, gospodarcze i środowiskowe konsekwencje proponowanych środków. Stawienie czoła problemowi odpadów plastikowych może przynieść nowe możliwości w zakresie innowacji, konkurencyjności i zatrudnienia. Apelujemy o środki zachęcające i wspierające dla ponad 50 tys. MŚP z sektora tworzyw sztucznych. Pomogą im one opracować zrównoważone alternatywy względem produktów jednorazowego użytku z nieulegających rozkładowi tworzyw sztucznych. Wnosimy również, by w stosownych wypadkach wprowadzono zachęty do wychodzenia poza wytyczone cele.
Unijne zgromadzenie miast i regionów proponuje, by dyrektywa objęła swoim zakresem wszystkie nieulegające rozkładowi plastikowe wyroby jednorazowego użytku i została rozszerzona na cały ekosystem wodny, w tym i akweny słodkowodne oraz płytkie morza. Przywódcy lokalni przekonują, że państwa członkowskie oraz ich samorządy lokalne i regionalne powinny mieć możliwość ograniczenia korzystania z jednorazowych artykułów plastikowych innych niż wymienione w dyrektywie, by chronić najwrażliwsze ekosystemy takie jak rezerwaty przyrody, archipelagi, delty rzek czy środowisko naturalne Arktyki.
Zgromadzenie wnosi, by państwa członkowskie oraz władze lokalne i regionalne bliżej ze sobą współpracowały w zakresie działań uświadamiających, aby informować obywateli o ujemnym wpływie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych i o możliwych wariantach przetwarzania odpadów.
Miasta i regiony bronią ograniczeń rynkowych dotyczących jednorazowych wyrobów z tworzyw sztucznych importowanych do UE. Członkowie zgadzają się, że sprzątanie odpadów z tworzyw sztucznych jednorazowego użytku powinno być finansowane z podatków od importu i produkcji jednorazowych materiałów z tworzyw sztucznych.
KR wnosi, by Komisja Europejska i państwa członkowskie UE w następnym budżecie Unii zwiększyły środki finansowe na gospodarkę tworzywami sztucznymi opartą na obiegu zamkniętym. Zgromadzenie proponuje Komisji Europejskiej współpracę nad przygotowaniem nowego strategicznego programu badań i innowacji w zakresie tworzyw sztucznych.
Opracowano na podstawie materiałów Europejskiego Komitetu Regionów
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
