Opakowania odgrywają kluczową rolę w przypadku żywności: zabezpieczają ją przed szkodliwymi wpływami z otoczenia i wydłużają czas jej przydatności do spożycia. Z upływem lat postęp technologiczny znacząco zmniejszył ilość materiałów potrzebnych do ich produkcji. Dzięki najnowszym rozwiązaniom technologicznym tę samą funkcję pełnią opakowania okrojone z surowca w znacznie większym stopniu niż przed laty.
Projektanci opakowań osiągnęli sukces: tworzą produkty z coraz cieńszych materiałów, a jednocześnie wzmacniają ich funkcje ochronne. Jak wynika z opinii niemieckiego stowarzyszenia GMV zajmującego się badaniami rynku opakowań, obecnie używamy o 35% więcej opakowań z tworzyw sztucznych niż w 1991 roku. Jednocześnie w tym samym badanym okresie – tym razem według niemieckiego stowarzyszenia producentów opakowań z tworzyw sztucznych i folii IK – opakowania stały się o 25% lżejsze.
Dzięki zwiększeniu od 1991 roku wydajności materiałowej w sektorze opakowań plastikowych, w 2013 roku udało się ograniczyć emisję dwutlenku węgla do atmosfery o 2,6 mln ton.
Stało się to możliwe wskutek redukcji grubości ścianek opakowań i folii, poprawy własności materiałów, zoptymalizowania kształtów oraz usprawnienia procesów obróbki opakowań. Mimo rosnącego popytu na opakowania do wielokrotnego otwierania/zamykania oraz na opakowania dzielone producenci i tak dali radę zaoszczędzić na grubości materiałów. Ta sama obserwacja dotyczy również – przykładowo – metalowych puszek na napoje, które w porównaniu z rokiem 1974 są obecnie aż o 60% cieńsze.
Odchudzanie zamienia mniej w więcej
Rozwiązania wykorzystujące cieńsze folie ograniczyły zużycie surowców przy produkcji opakowań giętkich – takich, które wykorzystuje się zwłaszcza do pakowania artykułów spożywczych. „Redukcja” (downgauging) to ogólne określenie działań prowadzonych w tym obszarze. W skrócie oznacza ono zamianę „mniej w więcej”, czyli maksymalizację wydajności bez poświęcania jakości. W praktyce downgauging dotyczy procesu zastępowania tradycyjnych grubszych folii cieńszymi, które zapewniają lepsze osiągi. Dostawcy folii i maszyn opakowaniowych, którzy pojawią się na tegorocznych targach FachPack, po raz kolejny pokażą, jak wiele wysiłku poświęcają tej kwestii. Postęp, jaki uczynili w kwestii wzornictwa opakowań, pozwala obecnie zapakować świeże produkty, takie jak mięsa czy ryby, w opakowania typu skin, na które zużywa się znacznie mniej materiału. Produkty są umieszczane na tacce, która jest następnie zgrzewana z folią próżniową. Samo tylko przejście do pakowania mięsa drobiowego w ten rodzaj opakowań pozwala sieci sklepów dyskontowych Netto zapowiedzieć redukcję odpadów plastikowych o 13 ton rocznie. Firma informuje, że – w porównaniu z tradycyjnymi plastikowymi tackami tej samej wielkości – cieniutkie, nieprzepuszczające powietrza folie skin powinny pozwolić na oszczędności materiałowe na poziomie 60%.
Rozważanie alternatyw
Do zmniejszenia zużycia materiałów, prócz wykorzystania cieńszych ich wersji, przydatne są także inne sposoby. Przykładowo producenci mogą dopasować wielkość opakowań do produktów tak, by ograniczyć niewykorzystaną przestrzeń. Innym pomysłem, który można wykorzystać w celu osiągnięcia oszczędności materiałowych, jest wykorzystanie opakowań służących do wielokrotnego napełniania (refill packaging) produktami sprzedawanymi luzem; przykładem może być sól czy pieprz. Opakowania tego typu są mniej zaawansowane technologicznie i dostępne w większych formatach. Odpowiednie ich wzornictwo może jednocześnie wzmacniać lojalność konsumentów względem marki.
W chwili, gdy potencjał dalszego odchu-dzania opakowań osiąga swój kres, warto zastanowić się nad zamianą określonych materiałów na rozwiązania o niższej „surowcochłonności”, oczywiście pod warunkiem, że można to zrobić bez poświęcania ich funkcji ochronnych. Wśród potencjalnych strategii znajduje się zastąpienie plastiku celulozą lub tackami papierowymi.
Alternatywne połączenia materiałów z tworzywami organicznymi również mogą pomóc w zmniejszeniu zużycia materiałów. Te działania podpadają pod hasło eko-dizajnu i zawierają wszechstronne analizy wpływu opakowań na środowisko naturalne.
Zieleń jako zasada wzornictwa
Wszechstronne podejście wyznawane przez ekoprojektantów wykracza poza opakowania jednostkowe i dotyczy również opakowań zbiorczych, logistyki produktu oraz recyklingu. Widoczna jest – szczególnie w kontekście obowiązywania nowej niemieckiej ustawy opakowaniowej – rosnąca presja na dalszą optymalizację wzornictwa opakowań oraz poprawę ich recyklowalności. Ekowzornictwo wyrosło z niszy i stało się tematem powszechnie poruszanym przez zespoły badawczo-rozwojowe. Nawet przed nastaniem ustawy opakowaniowej projektanci zdawali sobie sprawę, że choćby niewielka redukcja materiałów może zapewnić duże oszczędności przy
wysokich poziomach sprzedaży. W tym kontekście kluczową rolę odgrywa już nie tylko materiał; jeszcze więcej można zyskać na stosowaniu technologicznych innowacji. Przykładowo zastosowanie bardziej zwartego szablonu w trakcie cięcia folii może przyczynić się – o ile pozwalają na to własności materiału – do ograniczenia jej zużycia.
Jednym z punktów programu Forum PackBox na targach FachPack 2019 będzie prezentacja najnowszych wyników badań i praktycznych rozwiązań w zakresie projektowania „zielonych” opakowań. Temu tematowi poświęci swoje wystąpienie zatytułowane „Ekowzornictwo opakowań z tworzyw sztucznych” dr Isabell Schmidt, dyrektor zarządzająca we wspomnianym stowarzyszeniu IK, której prelekcja odbędzie się 24 września.
Na podstawie informacji FachPack opracował TK
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
