Tektura falista jest specyficznym materiałem i wymaga odpowiednich narzędzi do jej obróbki. Poligrafia opakowaniowa związana z tym materiałem korzysta na ogół ze specjalnie jej dedykowanych maszyn i urządzeń, różniących się znacznie od ich odpowied-ników przeznaczonych do pracy z tekturą litą i kartonem. Nie chodzi tu wyłącznie o format arkusza i samego wykroju, który w przypadku tektury falistej jest na ogół większy niż w przypadku zwykłego kartonu, ale także o specjalne właściwości tego szczególnego materiału, które determinują odpowiednie technologie jego obróbki.
Przede wszystkim tektura falista występuje w dużej rozpiętości grubości, poczynając od najcieńszej mikrofali dwuwarstwowej (otwartej) aż po wielowarstwowe tektury, które wykorzystywane do produkcji opakowań potrafią osiągać grubość znacznie powyżej 5 mm. Istotną właściwością tektury falistej jest też to, co stanowi jej najistotniejszy wyróżnik: wielowarstwowa struktura stworzona z naprzemiennie złączonych arkuszy papieru płaskiego i falowanego. Struktura ta poprzez swoją określoną kierunkowość sprawia, że tektura falista charakteryzuje się wyraźnym zróżnicowaniem właściwości (sztywności) w zależności od kierunku przebiegu fali.
W produkcji opakowań z tektury falistej jednym z najistotniejszych procesów jest składanie i sklejanie. Duża część produkcji opakowań z tektury falistej związana jest z technologią fleksograficzną, gdzie składarko-sklejarka stanowi integralną część całej linii produkcyjnej (in-line), jednak w tym artykule chcielibyśmy się skupić na procesie składania i sklejania opakowań produkowanych z wykrojników płaskich, a więc takich, których proces składania i sklejania odbywa się na zewnętrznych (off-line) składarko-sklejarkach, pracujących z wykrojonymi wcześniej użytkami. Tego typu urządzenia muszą charakteryzować się kilkoma szczególnymi cechami, odróżniającymi je od składarko-sklejarek przeznaczonych głównie do opakowań z kartonu litego. Warto tutaj podkreślić, że te różnice nie sprowadzają się jedynie do wielkości (formatu) maszyny, która z zasady jest większa niż ma to miejsce w przypadku składarko-sklejarek do kartonu. Jest kilka cech szczególnych, które powinien wziąć pod uwagę każdy, kto planuje zakup składarko-sklejarki do tektury falistej. Chcielibyśmy przedstawić te szczególne właściwości na przykładzie serii maszyn MEGAFOLD dobrze w Polsce znanego producenta DGM. Model ten jest dostępny w szerokim zakresie formatów (od 1450 mm do 2400 mm) i posiada wszelkie cechy uniwersalnej maszyny dedykowanej tekturze falistej.
Bigowanie
Tektura falista jest dość trudna w aspekcie bigowania. O ile bowiem bigi prostopadłe do przebiegu fali przetłaczają się podczas procesu sztancowania wyraźnie i trwale, to już bigi równoległe do przebiegu fali mają tendencję do pewnej nieokreśloności i nietrwałości. Jako że konstrukcja większości opakowań z tektury falistej zakłada przebieg fali wzdłuż ich wysokości, to podczas obróbki na składarko-sklejarce ta nieokreśloność stwarza poważne problemy z powtarzalnością i precyzją składania (zamykania). Rozwiązaniem jest bigowanie (lub raczej utrwalanie bigowania) już na składarko-sklejarce. Zainstalowany w maszynach MEGAFOLD moduł bigujący spełnia właśnie to zadanie (fot. 1). Zespół kół bigujących umożliwia dokładne i trwałe zbigowanie wykrojów wzdłuż przebiegu fali, co pozwala na uniknięcie błędów w sekcji wstępnego przełamywania oraz w sekcji zamykającej.
Napęd górnych pasów
Tektura falista jest ze swej natury materiałem relatywnie grubym. W składarko-sklejarkach wykroje są prowadzone poprzez pasy górnych i dolnych zespołów wózków. W prostszych maszynach – i generalnie we wszystkich składarko-sklejarkach przeznaczonych głównie do tektury litej – jedynie dolne pasy są napędzane, natomiast górne pasy poruszają się bezwładnościowo, tylko dzięki kontaktowi z pasami dolnymi (i z prowadzonymi wykrojami). Jednak w przypadku grubszych materiałów, właśnie takich jak tektura falista (często kaszerowana kartonem), takie rozwiązanie jest niewystarczające. Tak więc składarko-sklejarki do tektury falistej powinny mieć napędzane górne pasy prowadzące, co pozwala na precyzyjniejsze prowadzenie wykrojów i uniknięcie naprężeń w ich strukturze. Maszyny z serii MEGAFOLD są wyposażone w system napędu górnych pasów prowadzących (fot. 2), zsynchronizowany z napędem pasów dolnych, co gwarantuje idealne prowadzenie nawet najgrubszych wykrojów (do 9 mm grubości).
Precyzyjne zamykanie (składanie)
Poważnym problemem przy składaniu opakowań z grubszej tektury falistej jest ich tendencja do przekoszenia, czyli inaczej mówiąc trudność w precyzyjnym ich złożeniu. Opakowanie z tektury falistej, szczególnie typu trzypunktowego z dnem automatycznym, ma naturalną dążność do nierównego złożenia (zamknięcia), której rezultatem jest tzw. efekt rybiego ogona, co na ogół dyskwalifikuje takie opakowanie z punktu widzenia kontroli jakości. Rozwiązaniem tego problemu w dużym stopniu jest zastosowany w maszynach MEGAFOLD system serwomotorowego niezależnego napędu górnych pasów zamykających (składających) w sekcji końcowego zamykania. Dzięki temu systemowi operator może precyzyjnie zróżnicować prędkość górnych pasów zamykających w stosunku do prędkości pasów dolnych, co pozwala niejako przeciwstawić się naturalnej tendencji opakowania do przekoszenia (fot. 3).
Wyrównywanie kątowe
Pomimo opisanego powyżej systemu niezależnego serwomotorowego napędu górnych pasów zamykających, opakowania z grubszej tektury falistej – szczególnie trzypunktowe z dnem automatycznym – mogą nadal wymagać wyrównania kątowego przed wejściem pod prasę, gdzie ich złożenie zostanie ostatecznie utrwalone. Dlatego też producenci składarko-sklejarek do tektury falistej na tym ostatnim (przed utrwaleniem) etapie oferują systemy wyrównywania kątowego. W maszynach z serii MEGAFOLD jest to system pneumatycznych prowadnic wprowadzających, które sterowane odpowiednim oprogramowaniem sprzężonym z fotokomórką zatrzymują na chwilę każdy wykrój, wyrównują go za pomocą ruchomych ograniczników i następnie wprowadzają wyrównane już opakowanie pod prasę, za pośrednictwem opuszczanych prowadnic pasowych. Takie rozwiązanie pozwala na skuteczne i trwałe skorygowanie nierówności kątowych opakowania (fot. 4).
Automatyzacja procesu
Jak już zostało wcześniej powiedziane, składarko-sklejarki do tektury falistej są na ogół dość duże. Dlatego też, aby ułatwić ich obsługę, producenci starają się w jak najwyższym stopniu ją zautomatyzować. W maszynach MEGAFOLD zastosowano m.in. zautomatyzowane podnoszenie górnych wózków, a także automatyczne ustawianie prowadnic wraz z pamięcią ustawień. Ta ostatnia funkcja pozwala na radykalne przyspieszenie narządu maszyny w przypadku prac powtarzalnych. Warto również wspomnieć o stosowanym w tych maszynach systemie monitoringu, który za pomocą 4 kamer rozmieszczonych w różnych częściach maszyny oraz dużego ekranu (fot. 5) umieszczonego w sekcji podawania umożliwia operatorowi pełną kontrolę procesu na różnych jego etapach.
W artykule tym zwróciliśmy uwagę jedynie na kilka istotnych cech i funkcjonalności, jakimi według nas powinny charakteryzować się składarko-sklejarki do tektury falistej. Oczywiście, każdy z planujących zakup tego typu maszyny powinien indywidualnie skonfigurować ją w odniesieniu do własnych potrzeb. Tektura falista jest szczególnym materiałem – niezwykle funkcjonalnym, ale też wymagającym. Mamy nadzieję, że nasz artykuł okaże się pomocny w zdefiniowaniu tych wymagań, a w efekcie w wyborze najbardziej odpowiedniej maszyny dla Państwa potrzeb.
Opracowano na podstawie materiałów firmy Nave Europe Sp. z o.o.
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
