Krajowa Izba Gospodarcza (KIG) wspólnie z przedstawicielami przemysłu opakowaniowego przygotowała opracowanie „Środowiskowe aspekty projektowania opakowań”, uwzględniając nowe wymagania UE związane z pakietem gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ) i konieczne zmiany prawne dotyczące gospodarowania odpadami oraz trwającą dyskusję na temat ostatecznego kształtu polskiego systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP). Publikacja zawiera eksperckie rekomendacje w zakresie ekoprojektowania dla podstawowych grup opakowaniowych, tj. aluminium, stali, papieru, szkła oraz tworzyw sztucznych.
Opakowania i odpady opakowaniowe mają ogromne znaczenie dla krajowego systemu gospodarki odpadami. Według GUS w 2019 roku na rynek krajowy trafiało z wyrobami 5,5 mln ton opakowań typu B2B oraz B2C. Obecnie zarówno producenci opakowań, jak i wprowadzający na rynek zapakowane produkty stoją przed licznymi wyzwaniami związanymi z implementacją unijnego pakietu GOZ, szczególnie w zakresie ROP, czyli rozszerzonej odpowiedzialności producenta.
Nowy system ROP będzie łączył przydatność opakowania do recyklingu z kosztami za jego wprowadzenie na rynek. W przypadku opakowań, których recykling jest szczególnie trudny, przełoży się to na 20-30-krotny wzrost opłat dla przedsiębiorców wprowadzających te opakowania na rynek. Zgodnie z unijnymi wytycznymi gospodarowanie odpadami opakowaniowymi nie powinno ograniczać się do ich zbierania i ponownego zagospodarowania. Bardzo istotny jest etap projektowania opakowań z uwzględnieniem kwestii środowiskowych oraz zapewnieniem ich przydatności do recyklingu. Autorzy opracowania „Środowiskowe aspekty projektowania opakowań” zgodnie wskazują na fundamentalne znaczenie takiego podejścia.
W kierunku gospodarki cyrkularnej
Wprowadzenie gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ) do życia gospodarczego i społecznego w krajach UE jest przesądzone i nieuchronne w najbliższych latach – uważa Krzysztof Kawczyński z KIG. – Ekoprojektowanie jest jednym z filarów GOZ i umożliwia modelowanie całego cyklu życia produktu w sposób korzystny dla środowiska. Opakowania zostały uznane przez Komisję Europejską za jeden z priorytetowych strumieni odpadów, który będzie podlegał systematycznemu ograniczaniu w ramach GOZ. Przewidywane zmiany dotyczą składowania oraz intensyfikacji przygotowań do ponownego użycia, w tym recyklingu. Temu m.in. ma służyć nowe podejście do rozszerzonej odpowiedzialności producentów (ROP), w tym zwiększenie ich odpowiedzialności finansowej za odpady opakowaniowe powstające z wprowadzanych na rynek produktów w opakowaniach. Dlatego przedsiębiorcy w Polsce winni już dzisiaj wykonać rzetelny audyt stosowanych rodzajów opakowań pod kątem ich przydatności do recyklingu i możliwości zastąpienia niektórych opakowań innymi, dla których recykling nie będzie stanowił problemu. Obecnie przedsiębiorcy wprowadzający produkty w opakowaniach łożą w ramach istniejącego systemu ROP na zbiórkę i recykling opakowań około 100 mln zł rocznie. Wstępne szacunki wskazują, że ze względu na konieczność wdrożenia odpadowego pakietu dyrektyw UE związanych z GOZ opłaty te mogą ulec zwiększeniu nawet do kwoty ok. 2-2,5 mld zł od 2023 roku. Przygotowane opracowanie „Środowiskowe aspekty projektowania opakowań” ma pomóc przedsiębiorcom i innym zainteresowanym w podjęciu najlepszych decyzji. Pozwoli to również na przygotowanie się przedsiębiorców do poważnych zmian w ramach ROP za 2-3 lata, w tym w zakresie ponoszenia wysokich kosztów realizacji obowiązków odzysku i recyklingu zużytych opakowań.
Opakowanie to wyzwanie
Opakowania to duże wyzwanie dla zrównoważonej produkcji i konsumpcji – przyznaje dr inż. Agnieszka Sznyk z Instytutu Innowacji i Odpowiedzialnego Rozwoju INNOWO.– Z jednej strony są nam niezbędne do transportu i dystrybucji produktów, z drugiej ich cykl życia jest szalenie krótki. Obecnie nie istnieje opakowanie idealne, które w 100% wpisałoby się w koncepcję GOZ. Dlatego ten sektor wymaga systemowego podejścia, współpracy, wykorzystania symbiozy gospodarczej. Jednym z rozwiązań powinna być implementacja różnego rodzaju cyrkularnych modeli biznesowych, które pomagają w zamykaniu obiegów, przynosząc wymierne korzyści nie tylko dla środowiska, ale i budżetu przedsiębiorstwa.
Mamy nadzieję, że nasze opracowanie pozwoli przedsiębiorcom wprowadzającym na rynek produkty w opakowaniach lepiej przygotować się do czekających branżę w najbliższym czasie zmian regulacyjnych w ramach systemu ROP oraz związanych z tym kosztów, a także umożliwi wdrożenie rozwiązań, które przyczynią się do realizacji wyższych celów recyklingu zgodnych z unijną dyrektywą – podkreśla Jacek Wodzisławski z Fundacji RECAL. – To unikalna publikacja, prezentująca ekspercką wiedzę na temat projektowania opakowań z uwzględnieniem ich pełnego cyklu życia.
Apel o ekodesign
Wspomniana publikacja jest branżową inicjatywą na rzecz zebrania i uporządkowania wiedzy oraz oczekiwań w zakresie projektowania opakowań w oparciu o aspekty techniczne, logistyczne, a przede wszystkim środowiskowe. W opracowaniu przedstawiono wspólne rekomendacje producentów opakowań co do możliwości ekoprojektowania zgodnie z ideą GOZ i przydatności do recyklingu.
Jak podkreślają autorzy opracowania, ekoprojektowanie zakłada dodatkowe planowanie i przygotowanie nowego produktu czy opakowania w sposób zgodny z ideą GOZ, a efektem takiego podejścia powinny być opakowania, które są:
– łatwe w demontażu oraz intuicyjne w segregacji po opróżnieniu ich całkowicie z zawartości;
– na ogół wykonane z materiału jednorodnego, a jeśli nie, to łączone materiały powinny w prosty sposób dać się rozdzielić;
– nadające się w całości do recyklingu, bez konieczności ponoszenia wysokich kosztów ich przygotowania/doczyszczenia;
– wykonane z materiału, który w znacznej części pochodzi z recyklingu.
Planowane zmiany przełożą się na ponoszone koszty i konkurencyjność produktów w opakowaniach. Przedsiębiorcy mają ostatni moment, by dokonać przeglądów swoich opakowań i podjąć decyzje dotyczące zastąpienia niektórych opakowań innymi, bardziej przydatnymi do recyklingu, co pozwoli na uniknięcie poważnych kosztów za 2-3 lata. Najważniejsze decyzje w tym zakresie będą należały do osób odpowiedzialnych za wybór opakowania w procesie tworzenia produktu.
Autorami i partnerami merytorycznymi publikacji pod auspicjami Krajowej Izby Gospodarczej są:
– Fundacja na rzecz Odzysku Opakowań Aluminiowych RECAL – opakowania metalowe,
– Fundacja PlasticsEurope Polska – opakowania z tworzyw sztucznych,
– Stowarzyszenie Papierników Polskich – opakowania z papieru,
– Związek Pracodawców „Polskie Szkło” – opakowania szklane,
– Instytut Innowacji i Odpowiedzialnego Rozwoju INNOWO.
Dzięki inicjatywie branży opakowaniowej do przedsiębiorców, firm zajmujących się recyklingiem, odpowiedzialnej administracji rządowej i samorządowej trafia bezpłatny poradnik z rekomendacjami, które pozwalają na lepsze przygotowanie się do realizacji wysokich celów GOZ w najbliższych latach przy optymalnych kosztach ponoszonych przez zainteresowanych producentów. AN
Elektroniczna wersja „Środowiskowych aspektów projektowania opakowań” dostępna jest na www.recal.pl w zakładce Publikacje.
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
