26 września 2023 roku, w przeddzień targów Taropak, Polska Izba Opakowań zorganizowała na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich 5. edycję Kongresu Przemysłu Opakowań. Tematem przewodnim tegorocznego spotkania był „Przemysł opakowaniowy wobec wyzwań rynku”.
Polska Izba Opakowań, jako organizacja integrująca wszystkie osoby, instytucje i przedsiębiorstwa zainteresowane opakowaniami, przywiązuje dużą wagę do działalności edukacyjnej. Jednym z jej elementów jest określanie kierunków, w jakich będzie rozwijało się opakowalnictwo w Polsce i na świecie, oraz dzielenie się wnioskami ze wszystkimi zainteresowanymi stronami.
Na program tegorocznego spotkania złożyły się wystąpienia ekspertów poświęcone kierunkom rozwoju branży opakowaniowej, wyzwaniom, z którymi będzie się ona borykać w nadchodzących latach, a także nowym produktom i technologiom, które pomogą jej dostosować się do przyszłych oczekiwań rynku. Prelekcje zgrupowano w trzech blokach tematycznych poświęconych trendom i kierunkom zmian w opakowalnictwie, kwestiom ekologii i zrównoważonego rozwoju oraz nowoczesnym rozwiązaniom opakowaniowym.
Trendy i kierunki zmian w branży opakowań
Pierwszy blok tematyczny, moderowany przez dr. inż. Adama Kolińskiego, rektora Wyższej Szkoły Logistyki w Poznaniu, rozpoczęła webinarowa prelekcja dr. Johannesa Bergmaira, sekretarza generalnego Światowej Organizacji Opakowań (World Packaging Organisation), zatytułowana „Trendy w opakowalnictwie na stale zmieniającym się globalnym i europejskim rynku”. Jak przekonywał szacowny gość: trendy obejmują zagadnienia od projektowania pod kątem gospodarki o obiegu zamkniętym i zrównoważonego rozwoju po spersonalizowane opakowania, które mogą zapewnić konsumentom wyjątkowe doświadczenia. Wspólne dla praktycznie każdego zakątka globu tematy, nad którymi dyskutuje branża opakowaniowa, obejmują także kwestie ekologii, budowania marki, wydłużania okresu przydatności do spożycia i bezpieczeństwa żywności oraz opakowań w handlu elektronicznym. Prelegent zwracał uwagę na zasługi WPO w dostosowywaniu firm sektorowych do obecnych wymogów rynkowych, m.in. oferowanie narzędzi i zasobów pomagających projektować zrównoważone opakowania, współpracę z inicjatywą Save Food nad wydłużaniem przydatności do spożycia zapakowanych produktów, a także promowanie nowoczesnych rozwiązań w konkursie WorldStar Packaging Awards.
Maciej Nałęcz, analityk sektorowy z Santander Bank Polska, skoncentrował się na kwestii miejsca Polski na europejskiej mapie rynku opakowań. Z danych statystycznych gromadzonych przez ekonomistów wyraźnie wynika, że branża opakowaniowa należy do kluczowych specjalizacji naszego kraju, a 8,5-procentowy udział w obrotach branży w całej UE ponaddwukrotnie przekracza średnią dla całej polskiej gospodarki. 2,3-procentowy udział w PKB (lub 0,7-procentowy w ujęciu wartości dodanej wytwarzanej przez branżę) i szansa na osiągnięcie poziomu 180 mld zł wartości sprzedanej sektora w ciągu najbliższej dekady świadczą – poza wieloma innymi zaprezentowanymi podczas wystąpienia Macieja Nałęcza danymi – że polski sektor opakowań, zarówno w ujęciu wewnątrzkrajowym, jak i unijnym (piąte miejsce w rankingu unijnych producentów), daje sobie doskonale radę.
Utrzymanie wysokich nakładów inwestycyjnych będzie kluczowe dla podtrzymania szybkiego tempa ekspansji krajowych producentów opakowań na rynku unijnym i poza nim. Z tego względu firmy potrzebują zarówno jasno określonych ram regulacyjnych, jak i ram czasowych, w jakich będą zachodzić kluczowe dla branży zmiany – podsumował prelegent, zwracając przy okazji uwagę na rosnące znaczenie świadomości ekologicznej konsumentów jako czynnika sprzyjającego zmianom wzorców konsumpcji i promującego firmy opakowaniowe zdolne do zaproponowania innowacyjnych i ekologicznych rozwiązań.
Jako ostatni w pierwszym bloku tematycznym wystąpił Konrad Nowakowski, prezes Polskiej Izby Odzysku i Recyklingu Opakowań, z prelekcją pt. „Zmiany prawne w zakresie aspektów środowiskowych opakowań. PPWR, GOZ, SUP – rewolucja w myśleniu o opakowaniach”. W swoim wystąpieniu zwrócił uwagę na znaczenie przepisów regulujących zasady projektowania i odzysku opakowań dla zrównoważonego rozwoju. Powinniśmy tak projektować opakowania, by kosz, do którego trafiają po zużyciu, był nie końcem, ale etapem przejściowym ich cyklu życiowego – podkreślał prelegent. Branża stoi obecnie w obliczu wielu zmian prawnych: zakaz wprowadzania na rynek niektórych rodzajów opakowań, obowiązek korzystania z surowców z recyklingu do ich produkcji, ograniczenie jednorazowych kubków w gastronomii, obowiązki znakowania i budowy zupełnie nowego systemu kaucyjnego zbiórki opakowań po napojach to tylko niektóre z nich. (...) Należy mieć świadomość, że bez rozwoju segregacji odpadów opakowaniowych oraz ich recyklingu nie będzie można spełnić zakładanych wymogów – podkreślił Konrad Nowakowski.
Ekologia i zrównoważony rozwój
Drugi blok prelekcji – moderowany przez prof. dr hab. inż. Halinę Podsiadło – rozpoczęła prelekcja pt. „Tsunami zmian w zakresie opakowań plastikowych – jak rozwiązania Paktu mogą wesprzeć firmy w obliczu tych wyzwań?”, wygłoszona przez Dorotę Żmudzińską z Polskiego Paktu Plastikowego. Prelegentka skoncentrowała się na działaniach Paktu z perspektywy planowanych zmian legislacyjnych, przede wszystkim wdrożenia rozporządzenia dotyczącego opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWR).
PPP to część globalnej sieci Plastics Pact koordynowanej przez Fundację Ellen MacArthur i pierwsza taka inicjatywa w Europie Środkowo-Wschodniej. Wszystkie łączy wspólna wizja nowej gospodarki, w której tworzywa sztuczne cały czas pozostają w obiegu zamkniętym. Jak podkreślała Dorota Żmudzińska: strategia Paktu skupiona jest na trzech najważniejszych kierunkach działania: ograniczaniu użycia tworzyw sztucznych, innowacji oraz zamykaniu obiegu surowców, a wyraża ją sześć strategicznych celów wspólnych dla członków inicjatywy. Do wspomnianych celów należą: obowiązkowa redukcja odpadów opakowaniowych poprzez obowiązek ponownego użycia lub recyklingu, wprowadzenie obowiązkowych systemów depozytowych, a także podniesienie jakości i efektywności edukacji konsumentów w zakresie segregacji, recyklingu, ponownego wykorzystania i ograniczenia zużycia opakowań. Osiągnięciu wspomnianych celów służy Mapa Drogowa Paktu, czyli zestaw kluczowych efektów i działań, które pozwolą zrealizować cele PPP – o nich również mówiła prelegentka w swoim wystąpieniu.
Swoistym dopełnieniem prelekcji Doroty Żmudzińskiej było wystąpienie Katarzyny Grabarskiej, menedżerki ds. opakowań w firmie Jeronimo Martins Polska SA, poświęcone tematowi „Opakowania produktów sprzedawanych w sieci Biedronka – zrównoważony rozwój i ekoprojektowanie”. Prelegentka zaprezentowała konkretne zmiany wprowadzone w zakresie opakowań wykorzystywanych przez popularną sieć sklepów dyskontowych w ramach siedmiu zasad projektowania marek własnych. Należą do nich m.in.: redukcja masy opakowań, eliminacja opakowań wykorzystujących barwniki pochodzenia węglowego, stosowanie elementów z jednorazowych materiałów, zapewnienie możliwości łatwego rozdziału komponentów w opakowaniach złożonych, a także stosowanie piktogramów ułatwiających segregację.
Monika Sommer, menedżerka ds. zrównoważonego rozwoju w firmie Tetra Pak, poświęciła swoje wystąpienie kwestiom wyzwań środowiskowych dla branży opakowań do płynnej żywności i innowacyjnym rozwiązaniom w praktyce. Biorąc pod uwagę fakt rosnącego zapotrzebowania na zrównoważone pakowanie żywności pomocne w łagodzeniu zmian klimatycznych i rozwiązywaniu problemów z głodem, opowiedziała o metodach stosowanych przez Tetra Pak – firmę znaną ze swych opakowań kartonowych przeznaczonych na artykuły spożywcze. Starała się przy okazji rozwiać popularne, acz – jak twierdziła – błędne przekonanie, że podłoża laminowane, łączące papier z tworzywami sztucznymi i aluminium, są niezrównoważone i nie nadają się do recyklingu. Następnie opowiedziała o działaniach firmy na rzecz recyklingu (m.in. prace nad barierą z włókien zastępującą aluminium, zwiększanie zawartości recyklatów w opakowaniach i wdrożenie zakrętki mocowanej na stałe do opakowania); o inwestowaniu 120 mln euro w infrastrukturę recyklingową, a także o budowie w Ostrołęce ogromnej linii do recyklingu 50 tys. kartonów do płynnej żywności.
Na zakończenie tej sesji przedstawicielki firmy Air Products, Katarzyna Góra i Katarzyna Małecka, podzieliły się ze słuchaczami prelekcją poświęconą roli gazów w procesie pakowania. Technologia pakowania w atmosferze ochronnej (MAP) zdobywa popularność jako skuteczny sposób na utrzymanie świeżości i jakości produktów spożywczych poprzez modyfikowanie nie samej żywności, ale składu powietrza w opakowaniach, w których jest sprzedawana. Technologia wykorzystująca takie gazy, jak dwutlenek węgla, azot i tlen minimalizuje straty produktów, ogranicza potrzebę stosowania sztucznych konserwantów i zapewnia nowe możliwości dystrybucyjne.
Nowoczesne materiały i technologie opakowaniowe
Ostatnią część Kongresu poprowadził prof. dr hab. inż. Ryszard Cierpiszewski, kierownik Katedry Jakości Produktów Przemysłowych i Opakowań Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. Jako pierwsza głos zabrała Alicja Bednarek z firmy Digiprint z prelekcją „Możliwości druku cyfrowego, o jakich mało jeszcze wiemy, w produkcji opakowań na świecie”, która na przykładzie efektownych kampanii marketingowych z całego świata, realizowanych z wykorzystaniem maszyn HP Indigo – zaprezentowała słuchaczom praktyczne sposoby jego wykorzystania.
Łukasz Chruśliński, kierownik ds. sprzedaży Mark Andy na rynkach europejskich, zaprezentował wizję rozwoju technologii RFID. W swoim wystąpieniu najpierw nakreślił sytuację rynkową oraz problemy, z jakimi zmagają się przedsiębiorcy w sektorach związanych z opakowaniami i etykietami, a następnie wyjaśnił, dlaczego technologia identyfikacji produktów za pomocą fal radiowych (RFID) może być skutecznym sposobem na ich eliminację. Maszyny Mark Andy można wyposażyć w specjalistyczny moduł, który umożliwia produkcję etykiet z tagiem RFID.
Marek Motylewski, senior technical w Mondi Group, wygłosił wykład zatytułowany „Papiery hybrydowe jako zrównoważona przyszłość opakowań z tektury falistej”. Wychodząc od degradacji środowiska naturalnego przez człowieka, której niechlubnymi przykładami są zmiany klimatyczne oraz zanieczyszczenia, zaprezentował przykłady hybrydowych opakowań z papieru, które dzięki wykorzystaniu włókien pierwotnych i włókien wtórnych pochodzących z recyklingu – tzw. Kraft Topy – można uznać za najbardziej zrównoważone z punktu widzenia ochrony środowiska naturalnego.
Jako ostatni wystąpił Andrzej Kornacki, regionalny kierownik sprzedaży w firmie Futamura, z prelekcją pt. „Jak osiągnąć w 2030 roku cel zero waste w opakowaniach z elastycznych tworzyw sztucznych”, który dokonał zwięzłego przeglądu dostępnych metod recyklingu, ich zalet i ograniczeń, a następnie skoncentrował się na tworzywach giętkich jako najbardziej problematycznych w odzysku, ponieważ powstają na ogół z połączenia polimerów o różnych własnościach, co uniemożliwia ich przerób (regranulację). Zdaniem Andrzeja Kornackiego odpowiedzią na ten problem mogą być biotworzywa, które w sprzyjających warunkach – w kontakcie z mikroorganizmami, przy właściwej temperaturze i wilgotności – ulegają procesowi biodegradacji w ciągu zaledwie kilku tygodni. Prelegent zwrócił również uwagę na konieczność rozróżnienia między surowcami biodegradowalnymi (które rozkładają się w naturalnych warunkach, ale nie nadają się na kompost z uwagi na zawartość niepożądanych substancji chemicznych) a kompostowalnymi (chemicznie „czystymi”, które można bezpiecznie zakopać choćby w przydomowym ogródku).
V Kongres Przemysłu Opakowań zakończyło wręczenie okolicznościowych dyplomów firmom partnerskim wspierającym tegoroczne wydarzenie oraz wykładowcom, którzy zechcieli podzielić się z uczestnikami swoją fachową wiedzą.
Tomasz Krawczak
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
