Stale rosnące wymagania klientów dotyczące atrakcyjności wyglądu i funkcjonalności produktów poligraficznych powodują, że większość druków jest następnie uszlachetniana. Najczęściej stosuje się do tego celu metodę lakierowania powierzchni lub laminowanie folią.
Żółknięcie lakierowanych druków od spo- du w warunkach stosu cd. Skłonność do żółknięcia spowodowana jest specyfiką środków wiążących stosowanych przy produkcji lakierów. Dobiera się je co prawda tak, aby powstawało możliwie jak najmniej żółknących produktów rozpadu, jednak nie da się tego zjawiska całkowicie wykluczyć. Podczas schnięcia lakierów powstają związki chemiczne, które w niektórych wypadkach mogą zniszczyć cały nakład. Zawierają one lub tworzą ketony bądź dwuketony odpowiedzialne za żółknięcie spodniej strony druków po lakierowaniu.
Żółknięcie kontaktowe zależy ponadto w dużym stopniu od jakości warstwy powlekającej papier.
Żółknięcie lakieru po drukowaniu. Podczas polimeryzacji spowodowanej utlenianiem powstają nie tylko produkty rozpadu, lecz także zabarwione związki chemiczne w warstwie lakieru. Na skutek tego zmniejsza się biel podłoża drukowego, co może powodować zafałszowania tonalne farb nadrukowanych pod warstwą lakieru. Stopień zażółcenia jest zależny także od czasu ekspozycji druku na światło.
Na poniższym wykresie przedstawiono względną zmianę stopnia bieli, mierzoną zgodnie z normą DIN 53 145 jako funkcję odporności na działanie światła. Wraz ze wzrostem czasu ekspozycji na działanie światła następuje wyraźny wzrost zażółcenia warstwy lakieru.
Właściwości organoleptyczne. Farby i lakiery olejowe schnące oksydacyjnie, które powinny tworzyć warstwę odporną na ścieranie, powodują zawsze podczas procesu utrwalania powstawanie produktów rozpadowych o silnym zapachu. Powoduje to zaburzenie właściwości sensorycznych druków. Niemożliwe jest zahamowanie reakcji prowadzących do powstawania tych niepożądanych produktów. Dlatego też do uszlachetniania druków przeznaczonych na opakowania produktów spożywczych lub papierosów nie powinno się stosować lakierów olejowych.
Właściwości sensoryczne lakieru można sprawdzić za pomocą testu Robinson zgodnie z normą DIN 10 955.
Niepożądany efekt połysku i matu. Zjawisko to polega na częściowym wybłyszczaniu się lub matowieniu fragmentów druków i nazywane jest też efektem ducha.
Niepożądany efekt połysku lub zmatowienia pojawia się w formie odznaczania się obrazu drukowego pierwszej strony druku na stronie drugiej. Dzieje się to w warunkach stosu, kiedy farby, lakiery i niezadrukowane powierzchnie obu stron stykają się ze sobą.
Szczególnie widoczne jest to na partiach aplowych, przy czym im ciemniejsza jest farba apli, tym wyraźniejszy efekt.
Dużą rolę odgrywa skład chemiczny warstwy powlekającej podłoże drukowe i jego wsiąkliwość, a także czas pomiędzy drukowaniem pierwszej i drugiej strony.
Efekt zmatowienia powierzchni drugiej strony może wystąpić wtedy, kiedy pomiędzy drukiem pierwszej i drugiej strony czas jest krótki na tyle, że druk nie zdąży przeschnąć. Im bardziej świeża warstwa farby lub lakieru, tym większa jest ich zdolność absorpcji.
Efekt połysku natomiast pojawia się przy zastosowaniu większych odstępów czasu między drukiem obu stron, ponieważ suche warstwy farby i lakieru mają prawie zawsze mniejszą zdolność absorpcji niż powleczenie podłoża drukowego.
Jeżeli dojdzie do wystąpienia efektów zmatowienia lub połysku, to często pomaga dodatkowe lakierowanie lakierem dyspersyjnym lub foliowanie. W niektórych wypadkach można wyrównać powstałe różnice połysku lakierami matowymi.
Lakierowanie wytłaczanych podłoży drukowych. Tłoczone podłoża drukowe używane są często np. do oprawy książek. Lakierowanie takich podłoży może być problematyczne.
Tłoczenie powoduje zgniecenie i ściśnięcie pewnych fragmentów podłoża. W tych miejscach zmniejsza się zdolność wchłaniania i płynne składniki farb nie wsiąkają w nie dostatecznie.
Jeśli dodatkowo naniesie się na takie miejsca lakier olejowy jako kolejną warstwę, to pod nim znajdzie się wydzielona płynna faza farby i powstające podczas schnięcia produkty rozpadu. Podczas schnięcia lakier nie będzie miał dostatecznego kontaktu z warstwą farby.
Na skutek tego zjawiska powstawać będzie zróżnicowane załamywanie promieni świetlnych powodujące, że wytłoczone miejsca będą miały biało-szary wygląd.
Zaleca się, aby w takich przypadkach farby i lakier drukować metodą mokro na mokro.
W przypadku wystąpienia takiego zjawiska można spróbować wadliwe druki lekko podgrzać. Lakier stanie się wtedy termoplastyczny i inaczej rozprowadzi się po powierzchni. cdn.
Ewa Rajnsz
Artykuł sponsorowany
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
