Skala globalnego zaangażowania w ochronę planety przed zanieczyszczeniami z plastiku jest tematem nowego raportu opublikowanego przez Fundację Ellen MacArthur we współpracy z Programem Środowiskowym Organizacji Narodów Zjednoczonych. Raport pojawił się 12 miesięcy po uruchomieniu globalnej inicjatywy New Plastics Economy, która nakreśliła wizję przyszłości tworzyw sztucznych w warunkach gospodarki w obiegu zamkniętym (GOZ).
Do podpisanego w listopadzie 2018 r. zobowiązania New Plastics Economy (NPE) przystąpiło jak dotychczas ponad 400 organizacji. Ich celem jest eliminacja sprawiających problemy i niepotrzebnych opakowań z plastiku oraz tworzenie innowacyjnych rozwiązań, które pozwoliłyby na ponowne wykorzystanie, recykling lub kompostowanie każdego wyprodukowanego z tworzyw sztucznych opakowania – tak by mogły bezpiecznie krążyć w obiegu zamkniętym, nie stając się odpadem lub zanieczyszczeniem.
Obiecujący progres
Raport informuje bez upiększeń, jakie kroki podjęło dotychczas ponad 200 firm i rządów, by osiągnąć ten cel. Jego wyniki pozwalają na szczyptę optymizmu.
Koncern Unilever ogłosił, że do 2025 r. ograniczy poziom wykorzystania dziewiczych tworzyw w opakowaniach o 50%, zaś firma Mars Incorporated (producent m.in. popularnych batoników Mars i draży M&M'S) zobowiązała się do ich 25% redukcji do połowy przyszłej dekady. Deklarowanym celem PepsiCo jest zmniejszenie zużycia dziewiczych tworzyw o 20% (również do 2025 r.).
Część najpowszechniej stosowanych produktów i materiałów z tworzyw sztucznych, które są źródłem problemów dla środowiska, jest już eliminowanych na szeroką skalę. Dla przykładu blisko 70% firm, które podpisały zobowiązanie NPE, rezygnuje ze stosowania jednorazowych słomek, toreb na zakupy oraz plastików barwionych na czarno (z uwagi na problem z ich wykryciem w strumieniach odpadów trafiających do recyklingu), zaś ok. 80% usuwa ze swoich opakowań polichlorek winylu. Część rządów-sygnatariuszy NPE, m.in. Francja, Rwanda i Wielka Brytania, a także miasta (jak choćby brazylijskie São Paulo i amerykańskie Austin), wdrażają zróżnicowane przepisy prawa wykraczające poza zwykłe zakazy, obejmujące zamówienia publiczne i programy rozszerzonej odpowiedzialności producenta, kampanie informacyjne, środki fiskalne oraz zachęty do prowadzenia badań i rozwoju.
Analizy przeprowadzone na zlecenie autorów raportu wskazują, że już teraz średnio 60% opakowań z tworzyw sztucznych produkowanych przez sygnatariuszy zobowiązania nadaje się do ponownego użytku, recyklingu lub kompostowania. Dzięki Globalnemu Zobowiązaniu do 2025 r. udział procentowy takich opakowań ma wzrosnąć do 100%.
Sygnatariusze porozumienia reprezentujący sektor produkcji i handlu detalicznego towarów paczkowanych zobowiązali się, że nie później niż do 2025 r. zwiększą ponad 5-krotnie udział tworzyw pochodzących z recyklingu w swoich opakowaniach (z 4 do 22%). Całkowity popyt na plastiki otrzymywane w procesach recyklingu i wykorzystywane przy produkcji opakowań ma osiągnąć w 2025 r. poziom ponad 5 mln ton rocznie, co stanowi ekwiwalent 25 mln baryłek ropy pozostałych w ziemi. Aby osiągnąć ten cel, firmy podejmują kosztowne inwestycje. Wiodący producent tworzyw sztucznych Indorama Ventures zobowiązał się do zainwestowania 1,5 mld dolarów w realizację celu, jakim jest produkcja do 2025 r. co najmniej 750 tys. ton zrecyklowanego PET rocznie. Rząd Wielkiej Brytanii gromadzi za pośrednictwem publiczno-prywatnych inicjatyw finansowych około 3 mld funtów na poprawę lokalnej infrastruktury zbiórki i recyklingu oraz na innowacje opakowaniowe. Dla dopełnienia tego obrazu warto zauważyć, że firmy zajmujące się recyklingiem, które podpisały Globalne Zobowiązanie, zobowiązały się, że do 2025 r. czterokrotnie zwiększą ilość produkowanych przez siebie tworzyw sztucznych pochodzących z odzysku.
Sander Defruyt, odpowiedzialny za NPE w Fundacji Ellen MacArthur, powiedział: Na całym świecie ludzie wzywają firmy i rządy do podejmowania działań mających na celu powstrzymanie skali plastikowych zanieczyszczeń. Czołowe firmy i rządy wystąpiły krok przed szereg podpisując Globalne Porozumienie NPE i teraz widzimy pierwsze, obiecujące postępy. Mówimy tu o poważnych zobowiązaniach do zmniejszenia skali użycia tworzyw dziewiczych, wdrożeniu pilotażowych projektów ponownego użycia plastiku, jak również bezprecedensowym popycie na tworzywa z recyklingu wśród producentów opakowań. Ale przed nami jeszcze długa droga i niezwykle ważne jest, aby wysiłki te zostały przyspieszone i wyskalowane, a więcej firm i rządów podjęło działania w celu wyeliminowania plastikowych zanieczyszczeń u źródła.
Eliminować więcej, zastępować więcej
Jeśli chcemy poradzić sobie z problemem odpadów i zanieczyszczeń plastikowych, musimy zrobić jeszcze większy krok niźli tylko odzyskiwać tworzywa sztuczne z jednej, a eliminować najbardziej problematyczne opakowania z drugiej strony. Dzięki zmianom dokonującym się w obszarze innowacyjności, w łańcuchach produkcji i dostaw oraz w biznesowych modelach odzysku zużytych materiałów firmy mogłyby ograniczyć skalę stosowania opakowań z tworzyw sztucznych, zyskując w zamian nowe szanse rozwoju i podwyższenia zysków. Analiza przeprowadzona przez Fundację Ellen MacArthur wskazuje, że zastąpienie zaledwie 20% jednorazowych opakowań z plastiku ich odpowiednikami nadającymi się do ponownego użytku zapewnia potencjał zysków na poziomie co najmniej 10 mld dolarów.
Rządy, które podpisały Globalne Zobowiązanie, wspierają projekty odzysku opakowań kampaniami odpowiedzialności społecznej, programami rozszerzonej odpowiedzialności producentów oraz współpracą publiczno-prywatną. Jeśli jednak oczekujemy zmian na większą skalę, niezbędne będzie wprowadzenie w życie kosztownych inwestycji, innowacyjnych rozwiązań oraz programów transformacji, a także zaangażowanie w Globalne Zobowiązanie ze strony znacznie większej liczby firm i przedstawicieli władzy wykonawczej.
Inger Andersen, dyrektor wykonawczy
Programu Środowiskowego ONZ, przyznał: Poradzenie sobie z problemem plastikowych zanieczyszczeń wymaga fundamentalnej zmiany systemowej, odejścia od gospodarki liniowej ku GOZ w sektorze tworzyw sztucznych, co stanowi kluczowe dążenie NPE. Raport o postępach 2019 pokazuje systemowe działania czołowych przedsiębiorstw oraz rządów, które w ten sposób demonstrują sens biznesowy i polityczny takich działań. Potrzebujemy wspólnego działania w obliczu kryzysu związanego z zanieczyszczeniem tworzywami sztucznymi: Program Środowiskowy ONZ wzywa wszystkie odpowiedzialne firmy i rządy do przystąpienia do Globalnego Zobowiązania, by, walcząc wspólnie z plastikowymi zanieczyszczeniami, wprowadzać w życie plan „czystej planety”.
Kolejne raporty dotyczące realizacji Globalnego Zobowiązania będą prezentowane przez NPE raz w roku aż do 2025 r. – najbliższy jesienią 2020 r.
Na podstawie materiałów Fundacji Ellen MacArthur opracował TK
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
