STRESZCZENIE: Niniejsza publikacja obejmuje uporządkowany alfabetycznie zbiór terminów i podstawowych pojęć z zakresu opakowań w językach polskim i angielskim wraz z definicjami lub opisem, a w niektórych przypadkach rysunkami ilustrującymi omawiane zagadnienia. Leksykon ma na celu ułatwienie komunikacji specjalistów różnych branż przemysłowych i uzgodnień technicznych związanych z produkcją oraz dystrybucją. Może być pomocny w prowadzeniu negocjacji handlowych i porozumień dotyczących charakterystyki użytkowej materiałów i opakowań oraz zamówień i produkcji.
ABSTRACT: This publication includes alphabetical set of terms in the field of packaging in Polish and English, with definitions or descriptions, and in some cases pictures illustrating the issues. The main aim of the lexicon is to facilitate the communication of specialists from various industry branches and technical arrangements related to production and distribution. It can be also helpful in conducting trade negotiations and agreements regarding the functional characteristics of materials and packaging, as well as orders and production.
Pudełko
Box
Opakowanie tekturowe składane lub nieskładane, metalowe, z tworzywa sztucznego lub drewniane, z zamknięciem przystosowanym do jednorazowego lub wielokrotnego otwierania.
Pudełko nierozbieralne
Set-up box, rigid box
Opakowanie zazwyczaj z zamknięciem niedające się rozmontować na poszczególne części składowe.
Pudełko okienkowe
Window box
Opakowanie najczęściej wytwarzane z tektury z wklejonym okienkiem z przezroczystej folii z tworzywa sztucznego umożliwiającym wgląd do wnętrza.
Pudełko składane
Folding box
Opakowanie wytwarzane z tektury, uformowane z wykroju umożliwiającego złożenie na płasko.
Pudełko szufladkowe
Slide box, slide and shell box
Opakowanie dwuczęściowe składające się z obudowy i wsuwanej do niej szufladki.
Pudełko zaczepowe
Lock end carton
Opakowanie wytwarzane z tektury, przystosowane do montażu za pomocą zaczepów uformowanych w wykroju.
Pudełko z laminatu
Coated and laminated paperboard packaging, carton packaging
Opakowanie z laminatu z udziałem tektury/papieru oraz PE-LD zamykane przez zgrzewanie, nieprzepuszczalne dla cieczy, o ograniczonej przenikalności gazów. Pudełka stosuje się do płynnej żywności poddanej pasteryzacji. Do produktów przewidzianych do długiego okresu przechowywania (np. proces UHT, High Temperature/Short Time – wysoka temperatura, krótki czas) stosuje się opakowania aseptyczne z laminatu z udziałem folii Al.
Pudełko z laminatu do napojów/soków
Beverage carton
Pudełko z laminatu składające się z tektury, folii PE-LD oraz folii Al stosowane do pakowania napojów i soków.
Pudło transportowe
Case, box
Opakowanie transportowe najczęściej tekturowe lub z tworzyw sztucznych, np. z wytłaczanej płyty tzw. komórkowej (o strukturze zbliżonej do tektury falistej).
Pudło częściowe
Partial packaging
Opakowanie składające się np. z tekturowego wieka oraz z tekturowej podstawy, często również w kształcie wieka, z dwiema ścianami bocznymi, stanowiącymi np. kształtki ze styropianu, jak to ma miejsce w zastosowaniu do pakowania sprzętu gospodarstwa domowego.
Pudło klapowe
Flap box
Pudło formowane z jednego wykroju, w przypadku wytwarzanego z tektury z nagnieceniami w miejscach przewidzianych do zginania, z klapami, wykorzystywanymi przy zamykaniu pudła. W zależności od konstrukcji, klapy przy zamykaniu pudła mogą stykać się zewnętrznie lub zachodzić na siebie. Klapy są łączone najczęściej przy użyciu taśmy, zwykle samoprzylepnej, przez zszywanie drutem płaskim lub okrągłym albo – znacznie rzadziej – przez przyklejanie klap do części górnej pudła.
Pudło wiekowe – dwuwiekowe
Cover box – two lids box
Pudło składające się z trzech wykrojów, z których jeden przeznaczony jest do uformowania wewnętrznej wkładki obwolutowej, a dwa pozostałe na stykające się ze sobą wieka górne i dolne. Wieka mogą być zszywane lub łączone w inny sposób, np. przez oklejanie taśmą samoprzylepną lub przez klejenie.
W przypadku pudeł z płyty komórkowej z tworzyw sztucznych wykroje łączone są przez zgrzewanie ultradźwiękowe lub za pomocą zapinek polipropylenowych.
Pudło wiekowe – jednowiekowe
Cover box – one lid box
Pudło składające się z dwóch wykrojów, w przypadku wytwarzanego z tektury z nagnieceniami w miejscach przewidzianych do zginania. Jeden wykrój przeznaczony jest do formowania części dolnej pudła, a drugi na jego wieko. Rozróżnia się pudła z wiekiem zachodzącym częściowo lub zachodzącym całkowicie na część dolną pudła. Wieka mogą być zszywane albo łączone w inny sposób, np. przez oklejanie taśmą samoprzylepną lub przez przyklejanie do górnej części pudła. W przypadku pudeł z płyty komórkowej z tworzyw sztucznych wykroje łączone są przez zgrzewanie ultradźwiękowe albo za pomocą zapinek polipropylenowych.
Pudła o konstrukcji specjalnej, tzw. fasonowe
Special shape box
Przykładowe rozwiązanie przedstawia rysunek.
Puszka
Can, tin
Opakowanie blaszane, o niewielkiej pojemności, zamykane hermetycznie. Ze względu na kształt wyróżnia się puszki cylindryczne oraz prostopadłościenne, zazwyczaj o zaokrąglonych narożach, owalne oraz eliptyczne. Poza puszkami z wieczkiem przystosowanym do jednorazowego otwarcia stosowane są puszki z wieczkiem łatwootwieralnym (bez użycia otwieracza).
Puszka aerozolowa
Aerosol can
Element opakowania aerozolowego zawierający gaz sprężony, skroplony albo rozpuszczony pod ciśnieniem spełniający wymagania bezpieczeństwa (odporność na ciśnienie wewnętrzne, temperaturę, obciążenia dynamiczne itp.), zazwyczaj wykonany z blachy ocynowanej tzw. białej lub aluminiowej (formowanie z monobloków).
Puszka kombinowana
Composite can, spirally wound composite can
Opakowanie z denkiem i wieczkiem blaszanym oraz korpusem formowanym przez spiralne nawijanie taśm papieru, niejednokrotnie powlekanego lub laminowanego folią Al.
Puszka konserwowa trzyczęściowa
Can
Opakowanie z blachy ocynowanej, ewentualnie dodatkowo lakierowanej, składające się z denka i wieczka, niejednokrotnie łatwo otwieralnego, połączonych trwale z pobocznicą. Opakowanie dostosowane jest do termicznego utrwalania produktu.
Puszka konserwowa dwuczęściowa
Can
Opakowanie zarówno z blachy białej (cynowanej), jak i aluminiowej, zazwyczaj płytkie, o kształcie najczęściej cylindrycznym, w którym denko w wyniku wytłaczania przechodzi w pobocznicę, z blaszanym wieczkiem najczęściej łatwo otwieralnym. Opakowanie dostosowane jest do termicznego utrwalania produktu. W przypadku niektórych produktów, np. ryb, wykorzystywane są także wieczka łatwo otwieralne, ze sztywnej folii z tworzyw sztucznych.
Puszki do piwa i napojów bezalkoholowych
Beer and soft drink cans
Do piwa i napojów bezalkoholowych wykorzystywane są puszki dwuczęściowe głęboko tłoczone z blachy aluminiowej oraz ocynowanej stalowej tłoczone metodą DWI (z ang. Drawing and Wall Ironing). W trójfazowym procesie wytłaczania korpusów puszek następują kolejno: zmniejszanie grubości ścianek kształtki i powiększanie wysokości puszki, wyprofilowanie dna oraz przewężenie górnej części korpusu, zapewniające wzmocnienie kołnierza puszki. Drugą część puszki stanowi zamknięcie łatwo otwieralne. Puszki lakierowane są rozpyłowo wewnętrznie i zewnętrznie.
Rama
Framework
Podstawowa część konstrukcji szkieletowej skrzynki lub klatki, wykonana z listew drewnianych bądź stalowych.
Recykling odpadów opakowaniowych
Recycling packaging waste
Recykling oznacza odzysk, w ramach którego odpady są ponownie przetwarzane na produkty, materiały lub substancje wykorzystywane w pierwotnym celu albo innych celach; obejmuje to ponowne przetwarzanie materiału organicznego (recykling organiczny), nie obejmuje jednak odzysku energii i ponownego przetwarzania na materiały, które mają być wykorzystane jako paliwa lub do celów wypełniania wyrobisk.
Odpady z tradycyjnych materiałów opakowaniowych (metal, tektura, papier, szkło) poddaje się procesom recyklingu materiałowego. Odpady z tworzyw polimerowych można poddać trzem formom recyklingu:
– recykling materiałowy (mechaniczny) wykorzystujący termoplastyczne właściwości tworzyw;
– recykling organiczny – przewidziany dla opakowań spełniających kryteria kompostowalności; recykling organiczny oznacza obróbkę tlenową (kompostowanie) lub beztlenową (biometanizacja) biodegradowalnych części odpadów opakowaniowych, przeprowadzoną w kontrolowanych warunkach i przy wykorzystaniu mikroorganizmów, prowadzącą do wytworzenia stabilnych pozostałości organicznych lub metanu (deponowanie odpadów na składowisku nie jest traktowane jako forma recyklingu organicznego);
– recykling chemiczny (surowcowy) polega na częściowej degradacji tworzywa do związków niskocząsteczkowych lub całkowitej depolimeryzacji (do związków wyjściowych albo ich pochodnych).
Regał wysokiego składowania
High storage rack
Regał w magazynie wymagający wykorzystania odpowiednich urządzeń, np. wózków podnośnikowych, w celu umieszczania wyrobów na półkach tego regału.
Saszetka
Sachete
Torebka płaska o wymiarach liniowych zazwyczaj nieprzekraczających 50 mm, stosowana najczęściej do produktów farmaceutycznych oraz spożywczych.
Siatka
Net, netting
Wytłaczana lub tkana z tworzywa sztucznego w formie rękawa, charakteryzuje się dużą wytrzymałością, odpornością na temperaturę i wilgotność, wykorzystywana do pakowania owoców, warzyw, zabawek itp.
Skin pack
Skin pack
Powszechnie przyjęta angielska nazwa opakowania z folii termoplastycznej, zwykle przezroczystej, uformowanej próżniowo na pakowanym wyrobie, umieszczonym na podkładce z tektury z powłoką termoplastyczną, ściśle przylegającej do tego wyrobu i tworzącej swoistą skórkę, stąd nazwa opakowania.
Sklejka
Plywood
Materiał wytwarzany w wyniku sklejania cienkich krzyżujących się wzajemnie warstw uzyskiwanych z różnych gatunków drewna (najczęściej sosny, olchy oraz brzozy) wykorzystywany na poszycie opakowań drewnianych. W zależności od rodzaju kleju sklejka może wykazywać różne specyficzne właściwości, np. wodoodporność.
Skróty
Shortcuts
ADI Acceptable Daily Intake – dopuszczalna dawka dziennego spożycia substancji stosowanych w żywności, które nie są składnikami żywności, np. substancje barwiące
ADH adhesive/adhesive layer (in laminate) – klej/warstwa klejowa w laminacie
CD Cross/vertical Direction – w odniesieniu do materiałów opakowaniowych kierunek poprzeczny
CoF Coefficient of Friction – współczynnik tarcia
DL detection limit – granica wykrywalności
ELM Ecolean Materials – rozpowszechnione i wytwarzane w kraju materiały kompozytowe z poliolefin, głównie polietylenu z surowcami mineralnymi, pierwotnie wdrożone przez firmę Ecolean
f. f. s. form fill seal – system formowania, napełniania i zamykania opakowań przez zgrzewanie
h. f. f. s. horizontal form fill seal – poziomy system formowania, napełniania i zamykania opakowań przez zgrzewanie
HPLC High-Performance Liquid Chromatography – wysokosprawna chromatografia cieczowa
MD Machine/longitudinal Direction – w odniesieniu do materiałów opakowaniowych kierunek maszynowy/podłużny
TDI Tolerable Daily Intake – dopuszczalna dawka dziennego spożycia określonej substancji małocząsteczkowej występującej w materiale wykorzystywanym do pakowania żywności
SML specific migration limit – limit migracji specyficznej
v. f. f. s. vertical form fill seal – pionowy system formowania, napełniania i zamykania opakowań przez zgrzewanie.
Skrzynia
Case
Opakowanie drewniane z poszyciem z tarcicy lub z materiałów drewnopochodnych, zazwyczaj o kształcie prostopadłościanu, przeznaczone do przechowywania i transportu produktów o masie powyżej 150 kg.
Skrzynka
Case, box, crate
Opakowanie drewniane z poszyciem z tarcicy lub materiałów drewnopochodnych, z tworzyw sztucznych lub metalowe, o ścianach litych lub ażurowych, z wiekiem lub bez wieka, zazwyczaj o kształcie prostopadłościanu, przeznaczone do przechowywania i transportu produktów o masie poniżej 150 kg.
Skrzynka lita
Solid case
Skrzynka z tarcicy lub materiałów drewnopochodnych z poszyciem pełnym.
Skrzynka ażurowa
Slat box, cleated box
Skrzynka drewniana z elementami poszycia niestykającymi się bezpośrednio ze sobą, z pozostawionymi przestrzeniami niewypełnionymi pomiędzy elementami tego poszycia lub skrzynka z tworzyw sztucznych, z wolnymi przestrzeniami w ściankach, uformowanymi podczas wytwarzania skrzynki.
Skrzynka rozbieralna lub składana
Collapsible, collapsible case, folding box
Skrzynka dostosowana do rozmontowywania i do ułożenia na płask po rozmontowaniu.
Skrzynka bezprzegrodowa z tworzyw sztucznych
Case, box
Formowana wtryskowo otwarta skrzynka, zazwyczaj płaska, wykorzystywana głównie w transporcie owoców, ewentualnie ażurowa, zastępująca stosowane w okresie wcześniejszym skrzynki drewniane, zamykana pokrywą np. w przypadku pieczywa i świeżego mięsa.
Skrzynka przegrodowa z tworzyw sztucznych
Crate
Formowana wtryskowo otwarta skrzynka z kratownicą stanowiącą zabezpieczenie w transporcie butelek szklanych stosowanych do produktów płynnych, głównie spożywczych, ale także pozaspożywczych.
Skrzynka zbrojona drutem
Wirebound box
Skrzynka, której elementy są wzmocnione i łączone przy wykorzystaniu drutu.
Słoik
Glass, jar
Opakowanie zazwyczaj cylindryczne, szklane lub z tworzyw sztucznych, którego stosunek średnicy otworu „d” do średnicy koła opisanego na największym przekroju poprzecznym „D” wynosi d/D >1/2.
SRP – opakowanie gotowe na półkę
Shelf Ready Packaging
Opakowanie zbiorcze zaprojektowane w sposób umożliwiający jednoczesne wystawienie większej ilości jednostkowych produktów na półkę sklepową bez potrzeby ich wyjmowania, ułatwiające przemieszczanie, szybką identyfikację produktów w obrębie sklepu oraz zwiększające atrakcyjność dla nabywcy.
SRP stosowane są przeważnie do opakowywania towarów szybko rotujących (FMCG, fast-moving consumer goods). Do najczęściej występujących form tych opakowań zaliczamy tacki tekturowe i z tworzyw sztucznych, pudełka tekturowe, skrzynki z tworzyw sztucznych.
cdn.
Bohdan Czerniawski, Hanna Żakowska, Joanna Karwowska
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
