Przemysł opakowaniowy jest ważnym czynnikiem gospodarczym w skali naszego globu. Jak wynika z danych firmy Smithers Pira, światowy rynek opakowaniowy rozwija się w średniorocznym tempie
3,5% i do 2020 r. osiągnie wartość 998 mld dolarów (czyli ok. 900 mld euro).
Opakowania z tworzyw dominują na rynku opakowaniowym
Zgodnie z obliczeniami firmy Euromonitor w 2015 r. na całym świecie sprzedane zostały 4 biliony opakowań. Materiałem najczęściej wykorzystywanym do ich produkcji były tworzywa sztuczne: 50% wszystkich opakowań zostało wytworzonych z tego surowca. Największy udział w tej grupie (blisko 60% i rośnie) mają opakowania z tworzyw giętkich. Coraz więcej produktów jest pakowanych w opakowania giętkie wszelakich typów takie jak torby, torebki stojące, folie itd. Zapotrzebowanie generuje przede wszystkim branża spożywcza. Słowo kluczowe to wygoda: opakowania powinny być lekkie, łatwe do otwarcia i zamknięcia, a produkty do porcjowania.
Torebki stojące są głównym czynnikiem przyspieszającym wzrost w obszarze opakowań z tworzyw giętkich, ponieważ zaspokajają zapotrzebowanie konsumentów na jeszcze większą wygodę; mogą być bowiem łatwo otwarte, zwłaszcza jeśli są wyposażone w dzióbek.
Takie opakowanie jest lekkie, a to oznacza, że zużycie surowców z jednej strony, a koszty transportu z drugiej są istotnie ograniczone. Dodatkowo w przypadku produktów sterylizowanych użycie plastikowych torebek oznacza skrócenie czasu podgrzewania, ponieważ temperatury, w których zachodzi proces wyjałowienia, są osiągane szybciej niż w przypadku większych puszek, pudełek tekturowych lub toreb wykonanych z aluminium. Połączenie torebek przeznaczonych do sterylizacji z nowoczesnymi procesami napełniania gwarantuje jeszcze lepszą jakość produktów oraz przyspieszenie prędkości pakowania.
Drugą największą kategorią pojemników z tworzyw sztucznych (40% udział) są opakowania wykonane z tworzyw sztywnych. Jednym z czołowych odbiorców takich opakowań jest przemysł napojowy. Tutaj to PET dzierży od wielu lat palmę pierwszeństwa. Rosnąca globalna konsumpcja napojów niealkoholowych, a przede wszystkim butelkowanej wody, w nadchodzących latach będzie wpływała na dalszy wzrost popytu na opakowania wykonane z PET. Innym czynnikiem tego wzrostu jest wypieranie opakowań szklanych przez pojemniki z tworzyw.
Chociaż to przede wszystkim wspomniani producenci napojów najbardziej koncentrują swoją uwagę na butelkach z PET, są one również coraz częściej wykorzystywane do pakowania żywności oraz środków chemii gospodarczej. Wynika to z ich korzystnych własności: lekkości, możliwości recyklingu, odporności na rozbicie, a także wysokiej przezroczystości. Takie opakowania notują też coraz lepsze wyniki pod względem ochrony barierowej przed przenikaniem gazu oraz promieni ultrafioletowych.
Butelki z PET z wewnętrzną ultracienką warstwą ochronną ze szkła umożliwiają napełnianie ich wrażliwymi produktami takimi jak piwo, wino i soki. Warstwa zabezpieczająca wydłuża również czas przydatności nalewanych produktów do spożycia; zachowują one dłużej jakość, smak oraz swoje wartości odżywcze.
Rośnie także globalna konkurencyjność rynku opakowań tekturowych. W 2015 r. na świecie sprzedano ponad 620 mln opakowań z papieru i tektury. Do roku 2019 zapotrzebowanie na opakowania tego typu powinno wzrosnąć – jak twierdzą eksperci firmy Euromonitor International – łącznie o 6%. Ten rozwój jest napędzany również przez wzrost popularności handlu internetowego, w którym opakowania tekturowe stały się obecnie dominujące.
Handel detaliczny już teraz wyraźnie odczuwa rosnącą konkurencję ze strony sprzedaży internetowej. Z tego względu konieczne jest wydajne projektowanie procesów produkcyjnych oraz najlepsze możliwe prezentowanie produktów w punktach sprzedaży; tym należy tłumaczyć rosnące znaczenie opakowań gotowych na półkę (SRP) z tektury falistej. SRP pomagają sprzedawcom optymalizować procesy oraz redukować koszty; dzięki nim produkty na pólkach lepiej wyglądają, a konsumenci widzą więcej i mają do nich łatwiejszy dostęp.
Opakowania metalowe, przy sprzedaży 420 mln jednostek w 2015 r., są trzecim co do wielkości segmentem w branży opakowaniowej. Głównym odbiorcą tego typu opakowań jest przemysł napojowy. Puszka, pojemnik często wykorzystywany do przechowywania i globalnej dystrybucji piwa, napojów energetycznych oraz innych napojów funkcjonalnych, ma ustaloną renomę. Rosnące światowe zapotrzebowanie na takie produkty ma pozytywny wpływ na wzrost popytu na puszki napojowe; fachowcy przewidują aż 12% wzrost ich produkcji do 2019 r.
W porównaniu z przemysłem napojowym branża spożywcza wykorzystuje znacznie mniejszą ilość opakowań metalowych. Pojemniki wykonane z metalu są praktyczne i zabezpieczają produkty. Ze względu na swe doskonałe własności barierowe umożliwiają nieskomplikowane składowanie żywności bez konieczności jej mrożenia. Substancje, którymi napełniane są puszki, pozostają świeże bez użycia konserwantów. Opakowania metalowe umożliwiają korzystanie z dużych prędkości w procesach przetwórczych i dlatego spełniają wymagania wydajnej obróbki i łańcuchów dostaw. Z drugiej wszak strony w ostatnich latach zapotrzebowanie na opakowania metalowe nie rośnie już tak szybko, bowiem coraz częściej są one zastępowane w przemyśle spożywczym przez lżejsze opakowania z tworzyw sztucznych.
Szkło doskonale zabezpiecza produkty, ponieważ jest chemicznie obojętne i szczelne. Pojemniki szklane są wykorzystywane przede wszystkim w przemyśle napojowym, zwłaszcza do nalewania piwa, alkoholi oraz wina. Jednak wielu konsumentów odbiera szkło jako niewygodne i niepraktyczne (podatne na pękanie) i dlatego preferują produkty w opakowaniach z tworzyw sztucznych. Szkło pozostaje preferowanym materiałem opakowaniowym dla producentów towarów premium. Jak przypuszczają specjaliści, do 2019 r. poziom sprzedaży takich opakowań powinien wzrosnąć o 7%, do poziomu 338 mln jednostek.
Opakowania inteligentne i aktywne
Ostatnim krzykiem mody w branży są opakowania inteligentne. Ich zadaniem jest monitorowanie i rejestrowanie wpływu czynników otoczenia na żywność, a to oznacza w praktyce informowanie o jakości produktu. To dlatego opakowania wyposaża się w tzw. time-temperature indicators (TTI), czyli wskaźniki zmian temperatury oddziałującej na opakowania w danej jednostce czasu, które stanowią niezawodny dowód, że produkt zachował świeżość – nawet po wygaśnięciu daty przydatności do spożycia.
Opakowania zabezpieczają żywność przed wpływem czynników zewnętrznych takich jak przenikanie drobnoustrojów, uszkodzenia wynikające z wpływu ciśnienia, kurz lub wnikanie wilgoci. Ale jak dotychczas ta ochrona miała charakter pasywny. Współczesne materiały opakowaniowe wykraczają znacznie dalej – angażują się „aktywnie” w fizyczno-biologiczno-chemiczne procesy: regulują wilgotność w opakowaniu, pochłaniają tlen, dwutlenek węgla lub etylen oraz wydłużają czas przydatności do spożycia i jakość żywności. Ale co najważniejsze, są aktywne na poziomie biochemicznym i dlatego zwalczają rozwój groźnych drobnoustrojów.
Nowe materiały
Z myślą o ekologii i zrównoważonym rozwoju producenci towarów markowych coraz chętniej sięgają po opakowania z tworzyw sztucznych, produkowane z surowców odnawialnych takich jak biotworzywa oparte na skrobi kukurydzianej albo trzcinie cukrowej.
Przykładem może być opakowanie z tworzyw giętkich wykonane z przezroczystej folii wielowarstwowej o własnościach barierowych, pozyskanej z białka serwatkowego zamiast z polimerów petrochemicznych. Warstwy białkowe są biodegradowalne, a składniki stanowiące integralne elementy serwatki mogą w naturalny sposób wydłużyć czas przydatności produktu do
spożycia. Po zaledwie kilku usprawnieniach folia tego typu może być produkowana na konwencjonalnych liniach. Badacze pracują obecnie nad wykorzystaniem powłok wykonanych z serwatki białkowej do produkcji pojemników termoformowanych takich jak kubki i miski.
Lokomotywy rozwoju
Wzrost na rynku opakowań jest generowany dwojako: przez rosnące uprzemysłowienie oraz niezaspokojone zapotrzebowanie na wygodną do spożycia żywność. Coraz większa część populacji globu mieszka w miastach. Dostarczanie im każdego dnia zdrowego jedzenia wysokiej jakości oraz innych niezbędnych do życia produktów powoduje ogromne wyzwania logistyczne. Opakowania odgrywają kluczową rolę w transporcie nieuszkodzonej i nieskażonej żywności oraz produktów do konsumentów. Za wzrost rynku opakowaniowego odpowiadają również rosnący poziom konsumpcji, wynikający z rozwoju klas średnich w krajach rozwijających się i gospodarkach wschodzących, jak również nasilająca się konkurencyjność na rynkach rozwiniętych.
Wygoda nie przestaje być jednym z głównych czynników rozwoju sektora opakowaniowego. Popyt konsumentów na szybkie i łatwe do przyrządzenia produkty stale rośnie, zwłaszcza w obszarze żywności i napojów, które mogą być wygodnie spożywane w drodze lub w pracy. Klasyczne wymagania stawiane opakowaniom, takie jak zabezpieczanie zawartości i ułatwianie transportu, stają teraz w obliczu nowych wyzwań, wśród których można wymienić rozwiązania dozujące, łatwiejszą obsługę, możliwość wielokrotnego zamykania oraz kontrolę po zużyciu. Z drugiej strony zmiana demograficzna prowadzi do rosnącego zapotrzebowania na małe i porcjowane opakowania.
Źródło: Niemieckie Stowarzyszenie Producentów Maszyn (VDMA)
Tłumaczenie: Tomasz Krawczak
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
