1. Opakowania w służbie rynku
Zadaniem opakowań jest zapewnienie produktom odpowiedniej ochrony, producentom efektywności, użytkownikom łatwości użycia i bezpieczeństwa, zaś środowisku naturalnemu ekologiczności. Aby jednak wszystkim tym potrzebom sprostać, przedstawiciele branży opakowaniowej zmuszeni są do perspektywicznego planowania, stałego kontaktu z rynkiem i ciągłej obserwacji kierunków rozwoju produkcji. Tylko taka aktywna postawa pozwoli im trafnie przewidywać, jakich nowych produktów i technologii spodziewać się możemy za kilka lat.
Nowe, nieznane dziś jeszcze produkty i technologie będą wymagały innowacyjnych opakowań, a potrzeby te branża opakowaniowa powinna w jak największym stopniu zabezpieczyć. Z drugiej jednak strony opakowalnictwo nie powinno być jedynym aktywnym uczestnikiem procesu i nie tyko do niego po-winna należeć ostateczna decyzja co do rodzaju wytwarzanych
produktów.
2. Aktywność uczestników procesu
Określeniem wymogów, jakie winny spełniać opakowania, by zabezpieczyć pojawiające się nowe wyroby: mięsne, cukiernicze, mleczarskie, farmaceutyczne, chemiczne, gospodarstwa domowego, kosmetyki, rolnicze (owoce i warzywa) czy ekologiczne, zająć powinni się przede wszystkim ich producenci, uwzględniając przy tym nowe uwarunkowania rynkowych związane z: demografią, stylem życia, zdrowiem, przyzwyczajeniami, gustami lub ekologią.
Wydaje się, iż podobną aktywność zmieniający się rynek wymusi również na producentach maszyn stosowanych w opakowalnictwie. Także oni powinni określić, w jakich kierunkach podąża projektowanie rozwiązań konstrukcyjnych oraz jakich zmian możemy się spodziewać w technologiach pakowania. Cały ten komplementarny zasób wiedzy będzie niezbędny w określeniu, jakie właściwości winny spełniać materiały opakowaniowe i opakowania, aby sprostać zarówno samym nowym produktom, jak też oczekiwaniom konsumentów wobec nich.
Wiedza ta pozwoli już dziś przygotować laboratoria i nowe moce produkcyjne na kolejne lata. Dlatego tak istotne są jej gromadzenie, wymiana, dyskusje, korzystanie z doświadczeń innych, ale także próby podsumowania i wyciągania wniosków. Jedynie w takich warunkach branża opakowań będzie w stanie stawić czoło nowym wyzwaniom rynkowym.
3. Opakowania a styl życia
W ostatnich dziesięcioleciach wyraźny jest trend do robienia większych zakupów raz w tygodniu w dużych sieciowych marketach. Artykuły wymagają więc większej trwałości, którą zapewnić mogą odpowiednie opakowania barierowe z barierą na przenikanie: tlenu/gazów, zapachów, pary wodnej czy promieni UV. Owo wydłużanie trwałości wymuszane jest zarówno przez konsumentów, jak też przez obsługujące ich duże sieci handlowe.
Wzrost aktywności zawodowej kobiet i coraz większe tempo życia, a zatem i zakupów sprawiają, że konsument poszukuje żywności wygodnej, łatwej oraz szybkiej w przygotowaniu, najlepiej całych zestawów, często kupowanych w sprzedaży wysyłkowej. Czynnikiem zachęcającym do zakupu warzyw pociętych i wypłukanych (żywność wygodna) będą folie z powierzchnią przeciwmgielną. Odpowiednich opakowań będą wymagały wciąż zwiększające swoją obecność na rynku artykuły podgrzewane przed konsumpcją w kuchenkach mikrofalowych (rys. 1), w kuchenkach gazowych/elektrycznych, piekarnikach, gotowane czy utrwalane radiacyjnie.
W związku z wydłużającą się stale długością życia i większą aktywnością, także osoby starsze stają się coraz ważniejszymi użytkownikami produktów. Grupa ta poszukiwać będzie opakowań łatwych w użyciu (łatwootwieralnych) i bezpiecznych, z możliwością powtórnego otwierania i zamykania (rys. 2.), a także dozowania.
Wzrastająca liczba osób samotnych oraz podróżujących powodować będzie natomiast wzrost zapotrzebowania na opakowania małe, wysokiej jakości (luksusowe), zapewniające wysoką jakość produktu, bezpieczne przechowywanie, wygodę użycia (w tym również produktów na wynos), łatwe przygotowanie wyrobu do konsumpcji.
4. Rynek folii – kolejne lata
Należy się spodziewać wzrostu zapotrzebowania na folie barierowe, a więc powlekane lakierami, uszlachetnione EVOH, PVOH oraz modyfikowane nanotechnologiami. Sposobem na przedłużenie trwałości wielu artykułów łatwo ulegających utlenianiu będzie pakowanie ich w modyfikowanej atmosferze (MAP) wymagającej odpowiednich folii (o dużej sile zgrzewu i wysokiej barierowości na przenikanie gazów), przy wykorzystaniu technologii HPP (High Pressure Processing) lub w folie aktywne (np. pochłaniające tlen, wilgoć czy antybakteryjne np. z nizyną, chitozanem).
Innymi sposobami pakowania, które znajdą w najbliższych latach szerokie zastosowanie, będą niewątpliwie pasteryzacja i sterylizacja zapakowanych w folie produktów (w tym również technologia MicVac – Microwave In-Pack Pasteurisation), jeszcze bardziej rozpowszechnią się również opakowania wykorzystujące próżnię lub techniki mrożenia.
Trwałość zapakowanych w folie owoców i warzyw podwyższymy, gdy zastosujemy folie oddychające (rys. 3), a niektórych innych wyrobów (np. suche wędliny), gdy zastosujemy folie przepuszczające więcej niż standardowe wilgoci.
5. Istotne trendy: bezpieczeństwo i ekologia
Wciąż aktywna szara strefa i wprowadzanie na rynek tzw. podróbek wymagają zapewnienia jeszcze większego bezpieczeństwa wyrobów oryginalnych oraz skutecznego zabezpieczania marki. Celom tym mogą tutaj służyć folie wytłaczane czy w rozmaity sposób zmieniające kolor (fluorescencyjne, pod wpływem długopisu świetlnego czy detektora), a także folie do nanoszenia hologramów. Formą zabezpieczenia nienaruszalności wyrobu oraz ochrony go przed nieupoważnionym otwarciem lub zafałszowaniem mogą być również folie termokurczliwe (sleevy), obejmujące po obkurczeniu częścią swojej powierzchni nakrętkę.
Specjalnych opakowań będą również wymagać wzrastające w ogromnym tempie sprzedaż internetowa oraz rynek przekąsek na wynos. Coraz szersze zastosowanie znajdą folie matowe, wyróżniające opakowany produkt na sklepowej półce i tworzące wrażenie większej ekologiczności (matowe opakowanie kojarzone jest przez konsumentów z opakowaniem papierowym odbieranym tradycyjnie jako bardziej przyjazne środowisku, zaś pakowany tak produkt jest w ich opinii bardziej zielony – zawierający mniej dodatków chemicznych).
W naturalny sposób spodziewać należy się coraz szerszego wprowadzania na rynek opakowań ze źródeł odnawialnych. Obecnie wielu producentów poszukuje też folii z tworzyw sztucznych z dużym udziałem surowców pochodzących z recyklingu oraz folii z właściwościami pozwalającymi zastąpić w opakowaniu aluminium (program aluminium replacement), a trend ten powinien się w najbliższych latach nasilać.
Ochrona środowiska oraz dążenie do efektywności produkcji powodują, że już dziś obserwowane jest zainteresowanie wykorzystywaniem folii coraz cieńszych, i to zarówno do zastosowań jako folie pojedyncze o wzbogaconych właściwościach barierowych oraz pozwalających lepiej i szybciej formować opakowanie, jak też do wykonywania cienkich laminatów, w przypadku których właściwości poszczególnych warstw sumują się.
6. Wspomaganie logistyki
Na dzisiejszym rynku coraz więcej miejsca zajmują wykonane z folii opakowania typu doypack (z możliwością ponownego otwierania i zamykania), stopniowo zastępujące wiele innych rozwiązań, m.in. opakowania szklane i metalowe. W ich przypadku spodziewać się należy szczególnie dużego wzrostu zainteresowania rynku. Redukcja kosztów transportu i logistyki, łatwość utylizacji, duża powierzchnia sprzyjająca komunikacji marketingowej oraz szeroka gama zastosowań, a przede wszystkim ogromna wygoda użytkowania niewątpliwie spowodują wzrost użycia folii w produkcji laminatów, z których są wykonywane te opakowania (także kompostowalne – rys. 4.).
Wielu nowych rozwiązań oczekiwać należy w segmencie różnego rodzaju etyki
et (etykiety inteligentne). Mają one ułatwiać dostarczenie informacji w szeroko rozumianej logistyce (od magazynu producenta, po rozliczenie wyrobu przy kasie sklepowej) oraz przynieść konsumentowi informacje o stanie zapakowanego produktu.
Ochrona środowiska czy dążenie do efektywności pracy maszyn produkujących etykiety oraz etykietujących wyroby powodują, że dąży się do wykorzystywania folii coraz cieńszych i nanoszonych na podkłady (linery) foliowe zamiast papierowych. W przygotowywaniu opakowań należy także oczekiwać rozszerzania wykorzystywania cyfrowych technik druku. Nacisk na efektywność produkcji powodować będzie natomiast większe zapotrzebowanie na folie o obniżonej temperaturze zgrzewu, a zatem na bardzo szybkie maszyny.
***
Autor jest szefem oddziału brytyjskiej spółki Innovia Films Sp. z o.o. w Polsce, członkiem Rady Polskiej Izby Opakowań aktywnie działającym w Zespole Problemowym ds. Innowacyjno-Edukacyjnego i Informacyjnego Wspomagania Firm.
