Czas na kolejne podsumowanie sytuacji na rynku maszyn pakujących oraz analizę perspektyw na bliższą i dalszą przyszłość. Zacznijmy od krótkiej charakterystyki warunków makroekonomicznych, w których użytkownicy i producenci maszyn działali w ostatnim roku.
Niestety, rok 2012 przyniósł spadek PKB w stosunku do roku poprzedniego i trend ten trwał do połowy roku 2013. W drugim kwartale 2013 odnotowano zmianę trendu i niewielki wzrost PKB, na poziomie 0,8% w stosunku do II kwartału 2012. Natomiast w III kwartale 2013 – jak podaje GUS – Produkt Krajowy Brutto, wyrażony w cenach stałych średniorocznych roku poprzedniego i niewyrównany sezonowo, wzrósł o 1,9% w ujęciu rocznym przy oczekiwanym 1,7%. Większość analityków przyjmuje te dane jako dowód, że „dołek” koniunktury mamy już za sobą. Jak prognozuje Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOR), po bardzo słabej pierwszej połowie roku wzrost gospodarczy w Polsce spowolnił do 1,2% w 2013 (z 1,9% w 2012 r.), zaś w 2014 r. przyspieszy do 2,3%. EBOR podkreśla również, że wyniki Polski będą lepsze niż regionu Europy Środkowej i państw bałtyckich.
W „Informacji o sytuacji społeczno-gospodarczej kraju w październiku 2013” wydanej przez Główny Urząd Statystyczny pod koniec listopada 2013 roku można przeczytać: „W październiku br. utrzymały się tendencje wskazujące na stopniowe utrwalanie notowanych w poprzednich miesiącach oznak ożywienia gospodarczego. Obserwowano dalszy wzrost produkcji sprzedanej przemysłu i sprzedaży detalicznej. W okresie trzech kwartałów br. badane przedsiębiorstwa nie finansowe uzyskały nieco korzystniejsze niż przed rokiem wyniki finansowe i zwiększyły poziom nakładów inwestycyjnych.”
Produkcja sprzedana przemysłu była wyższa niż w październiku poprzedniego roku o 4,4% (po wyeliminowaniu wpływu czynników o charakterze sezonowym zwiększyła się o 3,8%). Wzrost produkcji sprzedanej odnotowano w 26 (spośród 34) działach przemysłu. Spadek produkcji odnotowano m.in. w produkcji maszyn i urządzeń, gdzie wartość produkcji sprzedanej w stosunku do roku poprzedniego zmniejszyła się o 7,1%.
Tak jak wspominałem już w artykule w zeszłym roku, analitycy przewidują rozwój polskiego rynku opakowaniowego i wzrost skumulowanego rocznego wskaźnika wzrostu CAGR (ang. Compound Annual Growth Rate) dla tej branży o ponad 9% w latach 2012-2016. Wraz ze wzrostem zapotrzebowania na opakowania możemy spodziewać się również wzrostu sprzedaży maszyn pakujących. Tutaj prognozy globalne (Global Industry Analysts, Inc.) przewidują wzrost rynku maszyn pakujących o około 4,7% rocznie do 2015 roku, kiedy to wartość światowego rynku maszyn pakujących ma przekroczyć 40 mld USD. Wzrost będzie przede wszystkim dotyczył krajów rozwijających się i Chin. Tradycyjnie największym odbiorcą maszyn pakujących będzie przemysł spożywczy, którego udział w 2014 roku w światowym rynku maszyn pakujących szacuje się na 43%.
Spójrzmy jednak (wykres 1), jak w zeszłym roku kształto-
wała się sytuacja w produkcji maszyn pakujących w Polsce (w chwili pisania tego artykułu nie ma jeszcze danych o produkcji maszyn pakujących za rok 2013).
Z załączonego wykresu wynika, że produkcja krajowa maszyn pakujących ogółem kontynuuje trend wzrostowy już trzeci rok z rzędu, po kryzysowym roku 2009, kiedy to produkcja ww. maszyn zmniejszyła się o połowę w stosunku do roku 2008. W 2012 roku wartość sprzedanych maszyn pakujących wyprodukowanych w Polsce wyniosła 40 450 tys. euro. Produkcja krajowa osiągnęła tym samym rekordową wartość w historii, przekraczając o prawie 12% wartość z roku 2008 (sprzed kryzysu) i o prawie 30% wartość z roku poprzedniego (2011). Na wykresie dodatkowo przedstawiono wartości dla dwóch kategorii maszyn sklasyfikowanych wg PKWiU (Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług). W pierwszej grupie pod symbolem 29.24.21-50 wg PKWiU znalazły się „Maszyny do napełniania, zamykania, zgrzewania, kapslowania oraz etykietowania butelek, puszek, kartonów, torebek lub innych pojemników oraz maszyny do saturowania napojów”, natomiast w drugiej grupie oznaczonej numerem 29.24.21-70 zawarto „Maszyny do pakowania lub owijania gdzie indziej nie sklasyfikowane”. Produkcja sprzedana w pierwszej kategorii (29.24.21-50) wzrosła w stosunku do roku 2011 o 26% i uzyskała również rekordową wartość wynoszącą 28 475 tys. euro. W drugiej kategorii (29.24.21-70) odnotowano wartość 12 375 tys. euro, po prawie 40% wzroście w stosunku do roku poprzedniego. Biorąc pod uwagę powyższe dane, należy pogratulować polskim producentom tak dynamicznego rozwoju przez ostatnie trzy lata pomimo niewspółmiernie gorszych wyników dla całej gospodarki czy np. całego przemysłu elektromaszynowego.
Dobre wyniki uzyskaliśmy również w eksporcie maszyn pakujących, co zilustrowano na wykresie 2.
W 2012 roku pomimo spowolnienia gospodarczego wartość wyeksportowanych maszyn pakujących wzrosła o ponad 20% w porównaniu z rokiem 2011, osiągając poziom prawie 60 tys. euro. Jest to jeszcze wartość niższa o około 9% od rekordowego roku 2008, ale większa aż o prawie 60% od eksportu w kryzysowym roku 2009. Ponieważ dostępne są już dane (być może niepełne) za 3 kwartały 2013, możemy na ich podstawie oszacować wartość eksportu na koniec 2013 roku. Zakładając, że sprzedaż w ostatnim kwartale będzie wielokrotnością średniomiesięcznych wartości z pierwszych 3 kwartałów, można założyć, że wartość maszyn pakujących sprzedanych poza granice Polski w 2013 roku utrzyma się na podobnym poziomie co w roku poprzednim. Oczywiście ostatni kwartał może być lepszy lub gorszy niż średnia z poprzednich kwartałów, ale o tym przekonamy się dopiero w pierwszej połowie 2014 roku, kiedy dane statystyczne będą pełne. Na wykresie dodatkowo zilustrowano wartości eksportu dla dwóch kategorii maszyn, sklasyfikowanych pod różnymi symbolami Scalonej Nomenklatury Towarowej Handlu Zagranicznego. Pod symbolem CN 842230 sklasyfikowano „Urządzenia do napełniania, zamykania, uszczelniania, kapslowania lub etykietowania butelek, puszek, pudełek, worków lub innych pojemników”, dla których wartość eksportu w 2012 roku wyniosła 27 165 tys. euro. Natomiast w drugiej grupie oznaczonej symbolem CN 842240 znalazły się „Pozostałe maszyny do pakowania lub zawijania”. W tym przypadku wartość sprzedanych za granicę maszyn osiągnęła 32 110 tys. euro. W obu grupach podane wartości przewyższały wyniki osiągnięte w roku poprzednim.
Analizując kierunki eksportowe w 2012 roku (wykres 3) można zauważyć, że w strukturze eksportu zaszły niewielkie zmiany w stosunku do roku poprzedniego. Rosja umocniła się jako nasz największy odbiorca maszyn pakujących. Jej obroty w tym zakresie wzrosły o ponad 50% w stosunku do roku 2011 osiągając poziom 14 293 tys. euro. Tak wysokie obroty sprawiły, że Rosja jest niekwestionowanym liderem wśród odbiorców polskich maszyn pakujących z udziałem 24,1%. Z tego wynika, że co czwarta maszyna pakująca pochodząca z Polski trafia do Rosji. W roku poprzednim udział Rosji wynosił 18,9%. Dalsze miejsca zajmują: Pakistan – 8,6% (rok wcześniej 4,1%); Białoruś – 8,1% (rok wcześniej 11,6%); Niemcy – 6,2% (rok wcześniej 4,8%); USA – 5,8% (rok wcześniej poza pierwszą dwudziestką); Ukraina – 4,8% (rok wcześniej 6,4%); Litwa – 4,1% (rok wcześniej 3,5%). W pierwszej dziesiątce znalazły się nowe kraje takie jak Algieria, W. Brytania oraz Angola, z udziałami około 3%. Interesująca wydaje się być pozycja Chin, które pojawiły się na miejscu 14. z udziałem 1%.
Jak wynika z danych statystycznych, zarówno produkcja krajowa maszyn pakujących, jak i eksport tych urządzeń wykazały spektakularne wzrosty w 2012 roku. Niestety nie można tego samego powiedzieć o imporcie maszyn do Polski. Po wysokim 30-procentowym wzroście importu w roku 2011 zanotowaliśmy w 2012 roku spadek zakupów zagranicznych o ponad 20% do wartości 123 531 tys
. euro, powracając tym samym do poziomu z kryzysowych lat 2009/2010. Zaistniałą sytuację można częściowo wytłumaczyć wzrostem produkcji krajowej i zastąpieniem w jakiejś części zapotrzebowania na maszyny pakujące z importu rodzimą produkcją. Drugą przyczyną jest oczywiście skurczenie się rynku maszyn pakujących pod wpływem niekorzystnych warunków ekonomicznych i niekorzystnego klimatu wśród potencjalnych odbiorców. Na wykresie 4 przedstawiono wartości importu w poszczególnych latach wraz z podziałem na wspomniane wyżej grupy produktowe wg Scalonej Nomenklatury Towarowej Handlu Zagranicznego. W grupie maszyn sklasyfikowanych pod symbolem CN 842230 obroty w imporcie spadły aż o 45% do wartości 32 978 tys euro. Trochę mniejszy spadek zarejestrowano w grupie maszyn objętych symbolem CN 842240. Tutaj wartość zaimportowanych maszyn zmniejszyła się o niecałe 7% do wartości 90 553 tys. euro. Opierając się na danych o imporcie maszyn pakujących za 7 miesięcy 2013 roku możemy również oszacować wartość importu na koniec roku. Przyjmując średniomiesięczne wartości z pierwszych miesięcy roku możemy określić szacowaną wartość importu w 2013 roku na poziomie 147 845 tys. euro. Taka wartość świadczyłaby o wzroście zakupów zagranicznych w 2013 roku o prawie 20% w stosunku do roku poprzedniego i o wzroście rynku do poziomu porównywalnego z rokiem 2011. Biorąc jednak pod uwagę korzystne zmiany makroekonomiczne w drugiej połowie roku 2012 oraz pozytywne zmiany w klimacie gospodarczym, ostatnie miesiące roku mogą przynieść lepsze wyniki w imporcie i produkcji krajowej, co spowoduje jeszcze większy wzrost rynku w 2013 roku niż wyżej wspomniany.
Zobaczmy teraz, skąd sprowadziliśmy najwięcej maszyn pakujących w roku 2012, porównując jednocześnie strukturę importu z rokiem poprzednim (wykres 5). Od lat największe udziały w polskim rynku maszyn pakujących mają Niemcy i Włochy, które razem utrzymały w 2012 roku 65-procentowy udział w imporcie do Polski, przy czym udział Niemiec spadł z 42,3% w roku 2011 do 39,9% w roku 2012, przy wartości obrotów 49 283 tys. euro. Udział włoskich maszyn natomiast wzrósł z 23,3% do 25,4% przy sprzedaży na poziomie 31 401 tys. euro w roku 2012.
Kolejne miejsca w zestawieniu importerów zajmują: Hiszpania – 4,4% (przed rokiem 3,0%); Holandia – 3,7% (przed rokiem 4,7%); Japonia – 2,7% (przed rokiem 1,8%); Czechy tak jak przed rokiem 2,6%; Szwajcaria – 2,3% (przed rokiem 2,2%); Austria – 2,3% (przed rokiem poza dziesiątką); Francja – 2,1% (przed rokiem 3,6%); USA – 1,9% (przed rokiem 2,0%); Belgia i Chiny po 1,6% będąc przed rokiem na dalszych miejscach. Jak widać, struktura importu niewiele się zmieniła w 2012 roku, większość państw z pierwszej dziesiątki pozostała taka sama, zamieniając się jedynie miejscami w zestawieniu. Taka sytuacja może świadczyć o ugruntowanej pozycji określonych dostawców z poszczególnych krajów.
Podsumowując powyższą analizę należy zauważyć, że polscy producenci z jednej strony odzyskują powoli swoje udziały w światowym rynku maszyn pakujących, a z drugiej strony zwiększają znacząco swój udział w rynku krajowym. Jeszcze kilka lat temu wartość krajowej produkcji maszyn pakujących stanowiła zaledwie 10% wartości importu w tej branży, natomiast w 2012 roku produkcja rodzima stanowiła już 30% wartości maszyn zakupionych za granicą. Pozostaje więc życzyć rodzimym firmom dalszego zwiększania eksportu i coraz większego udziału w krajowym rynku maszyn pakujących.
