Stosowanie opakowań wielokrotnego użycia

1 Jan 1970 12:29

Opakowania wielokrotnego użycia to opakowania, które ze względu na konstrukcję lub właściwości mogą być powtórnie lub wielokrotnie używane. Podstawowe kryteria decydujące o tym, czy opakowanie nadaje się do wielokrotnego użycia to: n odporność na działanie narażeń mechanicznych i klimatycznych, występujących podczas użytkowania, n możliwość wielokrotnego otwierania i zamykania opakowań, co nie powoduje uszkodzeń, n podatność do łatwego opróżniania oraz do oczyszczania opakowań i ich renowacji. Wielokrotne użytkowanie opakowań transportowych powoduje zmniejszenie zużycia materiałów opakowaniowych oraz kosztu pakowania wyrobów. Stwarza jednak także wiele problemów związanych z oczyszczaniem opróżnionych opakowań, ich znakowaniem i renowacją. Ze stosowaniem opakowań wielokrotnego użycia do żywności łączy się wiele przeciwwskazań higieniczno-sanitarnych, związanych ze zwiększeniem prawdopodobieństwa skażenia produktów spożywczych. Podobne zastrzeżenia występują w przypadku opakowań do wyrobów farmaceutycznych i wielu urządzeń medycznych. Wielokrotne stosowanie opakowań daje pozytywne efekty, najczęściej w przypadku opakowań wykorzystywanych w ściśle określonych, powtarzalnych relacjach pomiędzy dostawcą a odbiorcą. Stosowanie opakowań transportowych wielokrotnego użycia jest często rozwiązaniem korzystnym zarówno pod względem ekonomicznym, jak też i ekologicznym. Opakowania transportowe wielokrotnego użycia umożliwiają obniżenie zużycia materiałów opakowaniowych i energii niezbędnej do wytworzenia nowych opakowań, a także obniżenie kosztów pakowania produktów. Mniejsze jest też obciążenie środowiska odpadami ze zużytych opakowań. Do wad opakowań transportowych wielokrotnego użycia należy jednak obciążenie środowiska związane z transportem zwrotnym opróżnionych opakowań, oczyszczeniem i renowacją, a także obciążenie ścieków substancjami wykorzystywanymi do mycia zwracanych opakowań. Oczyszczanie opakowań transportowych wielokrotnego użycia może być też kłopotliwe. Oczywiście opakowania te najłatwiej oczyścić zaraz po opróżnieniu u odbiorcy produktu. Rozwiązanie takie nie zawsze jest korzystne ze względów ekologicznych, z uwagi na znacznie większe obciążenie środowiska ściekami powstają- cymi podczas mycia opakowań w wielu małych przedsiębiorstwach nie mających oczyszczalni ścieków. Lepsze wyniki daje na ogół oczyszczanie opakowań zwracanych producentowi wyrobu. Konieczne jest indywidualne rozpatrywanie różnych konkretnych przypadków. Łączne obciążenie środowiska naturalnego powodowane stosowaniem opakowań wielokrotnego użycia może okazać się bowiem większe od wynikającego ze stosowania opakowań jednorazowego użycia. O organizacji stosowania opakowań wielokrotnego użycia decyduje przede wszystkim sposób ich użytkowania, a więc takie czynniki, jak: n rodzaj produktu, do pakowania którego są przeznaczone, n średni czas przechowywania tego produktu w opakowaniach, n długość trasy przewozu oraz n rodzaj odbiorców produktów, ich wielkości i rozproszenia. Wiele rodzajów opakowań transportowych może być wykorzystywanych do wielokrotnego użytku, np. skrzynki przegrodowe i bezprzegrodowe oraz beczki z tworzyw sztucznych, bębny z blachy stalowej, a także bańki i kanistry zarówno metalowe, jak też z tworzyw sztucznych. Do grupy tej zaliczyć można także duże pojemniki polietylenowe. Zarówno racjonalność ekologiczna, jak też efektywność ekonomiczna stosowania opakowań wielokrotnego użytku zależą od wielu różnorodnych czynników i trudno tu ustalić jakieś obowiązujące ogólnie reguły. Podjęcie właściwej decyzji mówiącej o ich zastosowaniu wymaga w każdym przypadku odrębnej analizy systemu logistycznego, do którego opakowania te mają być wprowadzone, a czasem także wykonania ekobilansu. Wymagania dotyczące opakowań wielokrotnego użycia określa norma europejska EN 134; 2000, przetłumaczona na język polski i wydana przez Polski Komitet Normalizacyjny jako norma PN-EN 13429 „Opakowania wielokrotnego użycia”. W normie tej określono też procedury oceny potwierdzającej spełnienie przyjętych wymagań, w tym przede wszystkim systemu zwrotności opakowań. Norma wyróżnia trzy systemy zwrotności: n system w obiegu zamkniętym, w którym opakowania wielokrotnego użycia przewożone są i zwracane w stałej rela-cji pomiędzy dostawcą produktu i jego określonymi od- biorcami, n system w obiegu otwartym, w którym opakowanie przekazywane jest i użytkowane przez różne podmioty gospodarcze oraz n system mieszany, obejmujący różne rodzaje obiegu opakowań. Jako kryteria oceny przydatności opakowań do wielokrotnego użycia przyjęto: n wprowadzenie do obrotu w celu powtórnego użycia, n opróżnienie opakowania z zawartości, nie powodujące jego uszkodzenia, n przystosowanie do ponownego napełnienia, n kontrolę wszystkich czynności związanych z przygotowaniem opakowania do ponownego napełnienia, mającą na celu minimalizację negatywnego wpływu tych czynności na środowisko, n ponowne napełnienie opakowania produktem nie powodujące obniżenia jakości tego produktu i nie stwarzające zagrożenia dla zdrowia lub dla bezpieczeństwa użytkowania produktu, n istnieje system organizacyjny odbioru opróżnionych opakowań. Stefan Jakowski Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Opakowań