11 marca 2020 r. Komisja Europejska zaprezentowała swój nowy plan działań na rzecz Gospodarki Obiegu Zamkniętego. Zdaniem organizacji IK Industrievereinigung Kunststoffverpackungen (Niemieckiego Stowarzyszenia Producentów Opakowań z Tworzyw Sztucznych i Folii) wdrożenie niezbędnych zmian w branży tworzyw sztucznych będzie wymagało uwzględnienia w planie KE oczekiwań członków IK: szybszego wprowadzenia zakazu składowania plastikowych odpadów na wysypiskach śmieci oraz wzmocnienia rynku recyklatów.
Jednocześnie organizacja przestrzega przed planowanym wprowadzeniem zakazu używania określonych produktów i tzw. podatkiem od tworzyw sztucznych, nad którymi dyskutują brukselscy urzędnicy. Skutki uboczne takich działań niekorzystnie wpłynęłyby na ochronę klimatu oraz na przewidywany rozwój GOZ.
Rozwój rynku recyklatów musi być zgodny z zasadami ekonomii rynkowej
Firmy członkowskie IK stawiają przed sobą ambitne zadanie usprawnienia zarządzania procesami recyklingu swoich produktów. Od polityków oczekują ustalenia priorytetów, jednak ich wdrażanie chcą pozostawić we własnej gestii. Przykładem może być sojusz Circular Plastics Alliance, w ramach którego branża już teraz intensywnie pracuje nad realizacją celu przewidzianego na 2025 rok, jakim jest ponowne wprowadzenie do obrotu 10 mln ton tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu.
IK oczekuje od polityków bodźców zachęcających do rozwoju dobrze działających rynków recyklingu tworzyw sztucznych, które będą w stanie dostarczyć produkty w ilości i jakości pożądanych przez przemysł przetwórców plastiku. Muszą być one oparte na solidnych mechanizmach rynkowych.
Z drugiej strony branża odbiera ustalanie minimalnych wskaźników recyklingu na określone produkty jako krok w niewłaściwym kierunku. W przypadku wielu materiałów opakowaniowych nie da się zagwarantować, że założoną ilość i jakość uda się uzyskać z surowców pochodzących z odzysku. Co więcej, około 44% opakowań podlega surowym przepisom dot. bezpieczeństwa żywności, które poważnie ograniczają użycie materiałów pochodzących z recyklingu – podkreśla dr Isabell Schmidt, dyrektor zarządzająca ds. GOZ w IK. – Istnieją inne sposoby skutecznego promowania wykorzystania recyklatów, na przykład z pomocą zachęt finansowych.
Warunkiem zwiększenia skuteczności procesów recyklingu jest poprawa selektywnej zbiórki zużytych opakowań z tworzyw sztucznych. Apelujemy o wprowadzanie ambitnych celów w zakresie selektywnej zbiórki plastikowych odpadów i szybszego wdrożenia zakazu ich składowania na wysypiskach – mówi dr Schmidt. – Zapowiadany ogólnoeuropejski, ujednolicony model zbiórki selektywnej jest mile widziany.
Opodatkowanie plastiku i zakazy nakładane na produkty to krok wstecz
IK szczególnie krytycznie podchodzi do planu wprowadzenia podatku nakładanego na plastikowe odpady opakowaniowe nienadające się do recyklingu. Ze względu na brak rozdziału środków opłata ta pozbawia konkretne kraje o słabej infrastrukturze w zakresie recyklingu pilnie potrzebnych funduszy inwestycyjnych na dostosowanie się do zmienionych warunków gospodarki obiegu zam-kniętego – wyjaśnia dyrektor zarządzający IK dr Martin Engelmann.
Zakazy mogą też potencjalnie szkodzić klimatowi. Ktokolwiek zakazuje używania opakowań z tworzyw sztucznych do pakowania warzyw czy owoców, ignoruje fakt, że to grupa produktów odpowiadająca za blisko 30% strat żywności – dodaje Engelmann. – Udowodniono, że opakowania przyczyniają się do redukcji dokładnie tej części strat. Dodatkowo wprowadzanie zakazów skutkuje zwykle zastępowaniem opakowań plastikowych innymi, wykonanymi z surowców o większej masie, które są często bardziej szkodliwe dla środowiska.
Dążenie ku Europie przyjaznej dla środowiska i klimatu: szanse dla przemysłu
Zielony Ład opracowany przez Komisję Europejską nie zawiera większych niespodzianek z punktu widzenia sektora przetwórstwa tworzyw sztucznych. Cele KE są znane od chwili wdrożenia Strategii nt. Tworzyw Sztucznych (Plastic Strategy) w styczniu 2018 r. Zapisane w niej zagadnienia odnoszące się do branży opakowań plastikowych już teraz są traktowane priorytetowo, przykładowo przy ustalaniu własnych ambitnych celów w zakresie recyklingu na 2025 rok: osiągnięcia poziomu 90% opakowań nadających się do recyklingu lub ponownego wykorzystania (obecnie 75%) oraz 1 mln ton plastiku z odzysku w opakowaniach na rynku niemieckim (obecnie 400 tys. ton). Dzięki wytycznym zawartym w dokumencie „Eko-projektowanie opakowań z tworzyw sztucznych” przemysł wnosi dodatkowy wkład w zapowiedzianą strategię dotyczącą zrównoważonych produktów.
Wprowadzane zmiany oznaczają nowe możliwości dla branży tworzyw sztucznych: żaden inny materiał nie jest równie potrzebny przy tworzeniu gospodarki neutralnej klimatycznie jak plastik, czy to w łopatkach wirników turbin wiatrowych, czy jako oszczędzające energię i surowce opakowania na żywność i inne produkty – mówi dr Isabell Schmidt. – Pracujemy pełną parą nad domknięciem cyklu i ponownym przemyśleniem naszych produktów.
Na podstawie materiałów IK opracował TK
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
