Obowiązkowe znakowanie plastikowych kubków jednorazowego użytku przyniesie efekt przeciwny do zamierzonego i będzie niezgodne z zasadą recyklingu w obiegu zamkniętym – wynika z raportu Academic Society for Health Advice, organizacji powołanej z inicjatywy PACCOR.
Kraje Unii Europejskiej osiągnęły porozumienie w sprawie jednolitych przepisów dotyczących produktów jednorazowego użytku. Niektóre produkty będą zakazane od lata 2021 roku, podczas gdy inne będą podlegać surowym wymaganiom. Producenci skrytykowali nowe rozporządzenie, twierdząc, że nowy wymóg znakowania jest niezgodny z koncepcjami zrównoważonego recyklingu. Rozporządzenie opiera się na błędnych informacjach i prowadzi do kosztów, które będą stanowiły nadmierne obciążenie dla producentów i konsumentów.
W 2019 roku Unia Europejska przyjęła przełomowe przepisy dotyczące jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych: wymagają one od wszystkich krajów członkowskich zakazu stosowania niektórych jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych oraz dążenia do ograniczenia konsumpcji i osiągnięcia jak najlepszego ponownego wykorzystania innych. Celem jest powstrzymanie szkodliwego wpływu na środowisko, a w szczególności dramatycznego zanieczyszczenia oceanów, które zagraża życiu zwierząt morskich. Zarówno niemiecki Bundestag, jak i Bundesrat zatwierdziły rozporządzenie, które ma wejść w życie w Niemczech 3 lipca 2021 roku. Od tego czasu będzie obowiązywał zakaz stosowania dziesięciu najbardziej powszechnych jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych, dla których istnieją już na rynku przystępne cenowo alternatywy wykonane z bardziej przyjaznych dla środowiska materiałów, takich jak patyczki higieniczne czy słomki do picia. Produkty te odpowiadają łącznie za 70% odpadów morskich w Europie.
Rygorystyczne specyfikacje dotyczące piktogramów
W przyszłości powinno się ograniczyć zużycie i poprawić recykling produktów, dla których nie ma 
jeszcze odpowiednich alternatyw. W rozporządzeniu o charakterze i oznakowaniu niektórych jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych niemiecki rząd federalny uregulował, w jaki sposób należy to osiągnąć. Zobowiązuje on producentów między innymi do stosowania jednolitego dla całej UE sformułowania na jednorazowych kubkach do napojów. W zależności od tego, czy kubki wykonane są częściowo czy w całości z tworzywa sztucznego, muszą one posiadać napis "PLASTIC IN PRODUCT" białymi literami na czarnym tle lub "MANUFACTURED FROM PLASTIC" czarnymi literami na białym tle. Oznakowanie musi być wygrawerowane lub wydrukowane i musi zawierać również dwa piktogramy: powinny one dać użytkownikowi do zrozumienia, że powinien on pozbyć się kubka w odpowiedni sposób i w ten sposób uniknąć zanieczyszczenia środowiska.
Wzrost recyklingu produktów jednorazowego użytku
Wydaje się jednak wątpliwe, czy umieszczanie takich informacji na jednorazowych kubkach do napojów będzie dobre dla środowiska: producenci krytykują wymagane oznakowanie, ponieważ uniemożliwi ono sprawdzone formy recyklingu. Obecnie 53% odpadów z tworzyw sztucznych wytwarzanych w Niemczech jest poddawanych recyklingowi energetycznemu, czyli spalaniu. Tylko 45% podlega recyklingowi materiałowemu, czyli mieleniu na granulat, a uzyskany w ten sposób recyklat jest następnie przetwarzany na różne produkty z tworzyw sztucznych. Ostatnie badanie pokazuje, że wykorzystanie recyklatu jako surowca do nowych produktów z tworzyw sztucznych wzrasta: w 2019 roku całkowita ilość recyklatu wykorzystanego w Niemczech wyniosła ponad 1,9 mln ton, czyli o 10,2% więcej niż w 2017 roku.
Oznakowanie niezgodne z recyklingiem w obiegu zamkniętym
Wykorzystanie recyklatu w zamkniętych pętlach produktowych jest szczególnie zrównoważone. W przeciwieństwie do otwartych pętli, gdzie przetwarzanie recyklatu jest zwykle niekompletne i często jest on przetwarzany na produkty inne niż pierwotne, w recyklingu w zamkniętej pętli nowe "jednorazowe" kubki są raz po raz wytwarzane z oryginalnych "jednorazowych" kubków. Producenci skarżą się, że nowy wymóg oznakowania utrudni recykling w obiegu zamkniętym przezroczystych kubków do napojów: dzieje się tak, ponieważ farba drukarska powoduje, że recyklat staje się mętny i uniemożliwia jego przetworzenie na nowe przezroczyste kubki.
Wymagane oznakowanie stwarza również inny problem: żywność nie może mieć bezpośredniego kontaktu z nadrukiem, aby szkodliwe substancje z farby drukarskiej nie przedostawały się do żywności. Należy zapobiegać migracji farby drukarskiej, dotyczy to również kubków na napoje.
Dodatkowe koszty dla producentów
Nie ma dokładnych danych na temat tego, ile jednorazowych kubków z tworzywa sztucznego produkuje się rocznie w Niemczech. Na podstawie rocznego raportu Plastics Europe i badania dotyczącego wytwarzania odpadów zleconego przez NABU, Niemiecki Federalny Urząd Statystyczny szacuje się, że rocznie produkuje się około 620 milionów kubków. Jedna piąta z nich zawiera już różne informacje, które można bez większego wysiłku uzupełnić w trakcie procesu znakowania. Pozostałe cztery piąte, tj. prawie 500 milionów kubków rocznie, trzeba będzie teraz drukować. Oznacza to znaczne nakłady pracy dla 44 firm produkujących kubki w Niemczech.
Federalny Urząd Statystyczny szacuje łączne jednorazowe koszty nabycia i programowania systemów drukujących na około 470 tys. EUR dla wszystkich 44 producentów w Niemczech. Ta kalkulacja kosztów zakłada jednorazową inwestycję w nowy system drukujący w wysokości 10 tys. EUR dla każdego producenta w Niemczech. Według przedstawicieli branży jest to błędne oszacowanie. Uważają oni, że założenie, które opiera się na informacjach pochodzących ze stowarzyszeń ekologicznych, a nie od ekspertów ekonomicznych, jest nierealistyczne i oczekują, że wydatki będą znacznie wyższe. Tylko w samą maszynę drukującą każda firma będzie musiała zainwestować co najmniej 300 tys. euro. Do tego dochodzą koszty zmiany konstrukcji kubków o różnych kształtach i naniesienia informacji w językach narodowych poszczególnych krajów UE. Stanowi to dużą różnicę w stosunku do kosztów, na których opiera się rozporządzenie.
Opracowano na podstawie informacji Academic Society for Health Advice
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
