Papierowe, ze szkła czy biodegradowalne? Istnieje wiele różnych opinii na temat tego, co składa się na zrównoważone opakowanie. Ale jedno jest pewne: presja na producentów i użytkowników stale rośnie. Jak więc można sprostać wymaganiom konsumentów, jednocześnie zadowalając recyklerów?
W pełni recyklowalne, biodegradowalne, wykonane w 100% z materiału pochodzącego z odzysku, produkowane z surowców pochodzenia biologicznego – zrównoważony charakter opakowań reklamowany jest dzisiaj w wielu formułach. Użytkownicy odpowiadają w ten sposób na wysokie oczekiwania konsumentów na rynku B2C. Jednak co dokładnie oznaczają poszczególne odniesienia do właściwości opakowań? Czy biodegradowalna folia plastikowa jest rzeczywiście lepsza od konwencjonalnej? Jak wypada ocena cyklu życia kompozytów z włókien roślinnych w porównaniu z opakowaniami wykonanymi w całości z tworzyw sztucznych? I czy ostatecznie i tak wszystko nie trafia do pieca?
Wielu konsumentów nie potrafi ocenić, który z wyborów dokonywanych podczas zakupów pomaga im ograniczać negatywny wpływ na środowisko. I nie są w tym odosobnieni – niejeden producent i użytkownik opakowań czuje to samo. W rezultacie na rynku wciąż pojawiają się opakowania, które – mimo dobrych intencji – są bardziej szkodliwe niż korzystne dla środowiska. Tymi, którzy ponoszą konsekwencje, są ostatecznie firmy utylizujące odpady. To, czego nie da się dobrze posegregować lub rzadko trafia do zbiórki surowców wtórnych, nie może zostać poddane odzyskowi. W cyklu recyklingowym trwonione są wartościowe materiały, a recyklerzy tracą swoje marże. W przypadku materiałów nienadających się do recyklingu jedynym wyjściem jest odzysk termiczny – eufemistyczny odpowiednik spalarni odpadów.
Z powodów ekonomicznych, ale również wskutek panującego w branży przekonania, że w najbliższej przyszłości politycy wprowadzą jeszcze bardziej rygorystyczne poziomy recyklingu, kilka firm zajmujących się odzyskiem oraz systemów dwutorowych opracowało swoje własne certyfikaty oceniające możliwość odzysku opakowań. Punkty ujemne są przyznawane za stosowanie kompozytów materiałowych, których nie da się rozdzielić lub jest to zbyt trudne; przykładem są butelki z polietylenu lub rękawy termokurczliwe z PVC. Dla odmiany premiowane są monomateriały. Podobne usługi oferują również firmy konsultingowe i organizacje badań technicznych. Skorzystanie z tych ofert przez producentów lub użytkowników opakowań wiąże się jednak często z wysokimi opłatami. Zmiana materiałów lub wymiana sprzętu może być jeszcze bardziej kosztowna.
Recykling od początku
Bardziej sensowne wydaje się zaangażowanie specjalistów z zakresu rozwoju opakowań, którzy działają na samym początku łańcucha i mają decydujący wpływ na ich charakter: producenci wysokiej jakości urządzeń pakujących posiadają cenną wiedzę odnośnie do materiałów, wzornictwa oraz recyklingu. W rezultacie znają oni każdy szczegół opakowań przetwarzanych na ich maszynach i dokładnie wiedzą, które czynniki wpływają na zrównoważony rozwój. Siłą napędową przestaje być tu wyłącznie najwyższa wydajność materiałowa i energetyczna w produkcji i przetwórstwie, a staje się nią także potencjał odzysku na końcu cyklu życia.
Jägermeister: dozowanie za pomocą folii termokurczliwej
W produkującej likier ziołowy firmie Jägermeister butelki były ręcznie pakowane na tacki kartonowe poza strefą produkcji, a następnie owijane folią termokurczliwą. Jednak ze względu na wysoki popyt linia rozlewnicza pracowała w znacznie szybszym tempie i powstający na linii pakującej zator powodował zauważalny spadek wydajności. W ścisłej współpracy z firmą Schubert Mast-Jägermeister SE zaprojektowała nowe opakowanie zbiorcze, które nie wymaga użycia plastiku. Producentowi likieru zależało na dochowaniu wierności tradycyjnemu wizerunkowi marki Jägermeister i wykonaniu bezpiecznego kroku w przyszłość wzornictwa opakowań nie tylko dzięki najnowocześniejszej technologii robotów, ale także odpowiednim materiałom i formatom. W tym celu zarówno opakowanie sprzedażowe, jak i opakowanie wysyłkowe poddawane obróbce maszynowej zostały całkowicie przeprojektowane oraz zoptymalizowane pod kątem zautomatyzowanych procesów pakowania. Dodatkowo nowe opakowanie sprzedażowe oferuje większą powierzchnię do zadruku i prezentacji marki oraz może być skutecznie wykorzystywane w punktach sprzedaży.
Nie postrzegamy projektowania z myślą o recyklingu w kategoriach przeszkody, ale raczej integralnej części procesu twórczego. Wszak mniejsza grubość ścianek lub lżejsze pudełka mogą być korzystne nie tylko z ekologicznego, ale i ekonomicznego punktu widzenia – mówi Valentin Köhler, który od wielu lat konstruuje opakowania w firmie Schubert. Oszczędności są możliwe dzięki całkowitemu przeprojektowaniu pudełek: wcześniej stosowane rozwiązanie z klejonymi kartonami zostało zastąpione przez nową koncepcję opakowań stanowiącą element projektu automatyzacji pakowania. Ponieważ kartoniarka pracuje z wielką precyzją i przy produkcji pudełek wymaga jedynie niewielkiej tolerancji, wykroje mogą być docinane ciaśniej, co pozwala ograniczyć ilość materiału opakowaniowego.
Dopasować zrównoważony rozwój do innych wymagań
Jednorodny materiał w ograniczonej do minimum ilości – czy to ostateczny sekret rozwoju zrównoważonych opakowań? Oczywiście przede wszystkim trzeba pozostać realistą: dla producentów żywności zrównoważony rozwój to tylko jedna z wielu kwestii – zaznacza Köhler. – Rywalizacja jest wyjątkowo zacięta – zwłaszcza w branży spożywczej. Kwestie takie jak widoczność w punkcie sprzedaży, niezawodne zaopatrzenie i kompatybilność z typowymi systemami transportowymi również odgrywają kluczową rolę. Sztuczka polega na tym, by przed znalezieniem idealnego rozwiązania – takiego, które wymaga najmniej kompromisów – rozważyć równo wszystkie potrzeby.
Jako producent maszyn, który dąży do zaspokojenia oczekiwań konsumentów w możliwie najlepszy sposób, Schubert przy projektowaniu opakowań i odpowiednich systemów uwzględnia interesy wszystkich zaangażowanych stron: klientów, sprzedawców, konsumentów i firm zajmujących się recyklingiem. Dzięki niezależnemu od producentów doradztwu firma pomaga klientom w pełnym przestawieniu się na ekologiczne materiały opakowaniowe. Już na etapie planowania Schubert zwraca uwagę na perfekcyjne połączenie materiałów, technologii i know-how – od tacek kartonowych po folie papierowe.
Imponującym przykładem na to, jak z powodzeniem połączyć zrównoważony rozwój i opłacalność, jest Hosta. Ta frankońska firma o długiej historii jest najbardziej znana ze swego produktu z dmuchanego ryżu: Nippon. Firma Schubert została przez nią poproszona o stworzenie nowego podejścia do opakowań na bardzo wczesnym etapie projektu; celem było zoptymalizowanie wzornictwa opakowań pod kątem zrównoważonego rozwoju oraz opłacalności. Precyzyjne roboty pick & place pozwoliły konstruktorom skrócić plastikowe tacki o 10 milimetrów. Dzięki takiej optymalizacji możliwa była również redukcja powtórzeń folii w opakowaniach typu flowpack o kolejne 6 mm. Tak w dłuższej perspektywie oszczędzany jest materiał opakowaniowy, a w efekcie również koszty. Specjaliści od opakowań przerobili nawet karton: obecnie składa się on z jednego płaskiego wykroju z pokrywką, a nie z trzech różnych części. W sumie ulepszone opakowanie daje tak duży potencjał oszczędności, że można było znacznie zmniejszyć powierzchnię podstawy pudełka: na palecie wysyłkowej mieści się teraz dziewięć zamiast ośmiu kartonów w jednej warstwie. Efekt to ogromne oszczędności dla firmy Hosta: i to nie tylko na materiale opakowaniowym, ale także na transporcie ciężarówkami.
Jak wykorzystać 50-letnie know-how, by sprostać wyzwaniom współczesności
Firma rodzinna z Crailsheim czerpie z wieloletniego doświadczenia: jako producent maszyn pakujących, który 50 lat temu pracował głównie z tekturą, Schubert wykorzystuje swoją bogatą wiedzę. Ta wiedza procentuje również dzisiaj. Trend zwracania się ku papierowi, kartonowi i tekturze nasilił się – zwłaszcza w Europie – ze względu na ostrzejsze wymogi prawne.
Ale Schubert koncentruje się również na zgodności zrównoważonego rozwoju i opłacalności wszystkich innych materiałów. W wielu sektorach przemysłu rośnie zapotrzebowanie na otwarcie się na technologię – z myślą o zrównoważonym rozwoju – mówi Köhler. – Dzięki naszym wszechstronnym systemom modułowość oferujemy już od połowy lat 80. Przykładowo większość naszych systemów może obsługiwać zarówno opakowania plastikowe, jak i kartonowe. To samo dotyczy również materiałów kompozytowych.
Wybór jednego z wielu wariantów materiałów może być w takich okolicznościach trudny. Gotowość na modyfikacje istniejących opakowań zapewniana przez wszechstronne systemy firmy Schubert stanowi dla klientów gwarancję przyszłego bezpieczeństwa ich inwestycji. Z perspektywy biznesowej to również forma zrównoważonego rozwoju – podkreśla Köhler.
Nigdy nie lekceważ jakości i bezpieczeństwa produktu
Bez względu na to, jak wielkie jest zamierzenie zrównoważonego rozwoju – zwłaszcza w sektorze spożywczym – kluczowym zadaniem opakowania pozostaje zapewnienie bariery między produktem a środowiskiem. Jego głównym celem jest ochrona produktu zarówno w trakcie transportu, jak i przechowywania, aż do momentu konsumpcji. Najbardziej ekologiczne opakowanie jest bezużyteczne, jeśli nie może już zagwarantować funkcji ochronnej – potwierdza Valentin Köhler. Dlatego też zespół Schuberta przy tworzeniu opakowań zawsze starannie rozważa wszystkie kwestie. Köhler przestrzega przed greenwashingiem, czyli stosowaniem opakowań, które chwalą się swym zrównoważonym charakterem, ale nie spełniają tej obietnicy. Jeśli funkcja barierowa nie może być zapewniona w jakikolwiek możliwy sposób, w razie wątpliwości wolimy polecić folię wykonaną w całości z plastiku – wyjaśnia. Przecież w wielu przypadkach również taki materiał można poddać recyklingowi – o ile został prawidłowo zutylizowany.
Klienci firmy Schubert mogą polegać na niezawodności i wszechstronności systemów z Crailsheim również w kwestii ochrony produktu – nawet przy foliach typu flowpack, przy których czasami nie jest możliwe łatwe zapewnienie szczelności i funkcji barierowych. Niezawodnym rozwiązaniem w maszynach Schubert do pakowania w folię jest zmienny system zgrzewania. Technologia łączy w sobie ultradźwiękową metodę zgrzewania wzdłużnego i ruchomą jednostkę zgrzewania poprzecznego, która umożliwia dokładne dopasowanie czasu zgrzewania do stałej wartości. Zaletą jest duża delikatność, z jaką przebiegają procesy zgrzewania wzdłużnego i poprzecznego, oraz ich przydatność do stosowania z produktami wrażliwymi na ciepło i ekologicznymi foliami.
Najbardziej zrównoważone rozwiązanie dla każdego zastosowania
Tworzywo sztuczne lub papier, metal lub szkło, kompozyty, a nawet materiały, których jeszcze nie znamy – żadne opakowanie nie jest w stanie zawsze równie skutecznie zaspokoić wszystkich potrzeb i zaoferować najwyższy poziom zrównoważenia. Aby znaleźć najlepsze możliwe rozwiązanie dla danego zastosowania, konieczne są zatem fachowa wiedza i technologiczne know-how. Dzięki wysokowydajnym, wszechstronnym urządzeniom i możliwościom rozwoju ukierunkowanym na konkretne zastosowania firma Schubert oferuje takie opakowania, które zagwarantują jej klientom rentowność w przyszłości, a jednocześnie wyznaczają branżowe standardy w zakresie zrównoważonego rozwoju.
Opracowano na podstawie materiałów firmy Gerhard Schubert
fot. Gerhard Schubert GmbH
Alfa-Print Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 14A
00-050 Warszawa
